Bên cầu biên giới

Bên cầu biên giới (At the Border Bridge) - Phạm Duy (Jason Gibbs dịch)

Pausing here, reflected in the flooding waters

A tall bridge tilts upwards at the deep river bed

Melancholy lingers with the waves to the horizon’s end

A pained realm, at the old village long ago.

Leaving he hasn’t yet lost travel’s melancholy air

His soul upon the wind’s wings forgets a far away love,

Youth is like autumn leaves tumbling down at season’s end

At nightfall dreams return of an innocent forehead.

You came to me one afternoon when sunlight faded

The sun’s ray paused at the border bridge,

Far off, the drifting sounds of a carefree guitar,

Where is the black visage to account for a dreamed-of love

By the border bridge,

I listen silently to the gradual flow of life’s current.

River waters run distantly,

Clouds and mountains everywhere

That don’t express a pair of words!

Oh passing dream!

Dream of a vagabond life of wandering

To live in the heart of beauties of Suzhou

Or to die at the Danube’s banks,

Bright starlit nights.

But the road is too, too far

The sky’s fragrance still fascinates

But why does my heart still have a border?

But why does my heart still pause here?

Oh peaceful streaming hair!

Oh eyes that transport me!

The old life of wind and dew, it’s just a longing

The solid dream of long ago is just a fantasy.

Bên cầu biên giới - Phạm Duy (1947)

Ngừng đây soi bóng bên giòng nước lũ,

Cầu cao nghiêng dốc bên giòng sông sâu,

Sầu vương theo sóng xuôi về cuối trời,

Một vùng đau thương chốn làng cũ quê xưa.

Người đi chưa hết hương sầu lữ thứ,

Hồn theo cánh gió quên tình xa xưa,

Tuổi xanh như lá thu rụng cuối mùa,

Mộng về đêm đêm khát vừng trán ngây thơ.

Em đến bên tôi một chiều khi nắng phai rồi

Nắng ngừng bên chiếc cầu biên giới,

Xa xa thoáng đàn trầm vô tư,

Đâu đây dáng huyền đền duyên mơ.

Bên cầu biên giới,

Tôi lặng nghe dòng đời từ từ trôi.

Sông nước xa xôi,

Mây núi khắp nơi

Không tỏ một đôi lời!

Ôi giấc mơ qua!

Mộng đời phiêu lãng giang hồ,

Sống trong lòng người đẹp Tô Châu

Hay là chết bên bờ sông Danube,

Những đêm sáng sao.

Nhưng đường quá xa vời,

Hương trời vẫn mê mài,

Lòng tôi sao vẫn còn biên giới?

Lòng tôi sao vẫn ngừng nơi đây?

Ôi dòng tóc êm đềm!

Ôi bể mắt đắm chìm!

Đời phong sương cũ, chỉ là thương nhớ

Mộng bền năm xưa chỉ là mơ qua.

Trong quyển 4 hồi ký Phạm Duy có viết: "Đứng ở Lào Kai, tôi bỗng nhìn thấy biên giới trong cuộc đời và trong lòng mình. Đó là biên giới giữa khoảnh khắc và thiên thu, giữa chiến tranh và hòa bình, giữa tình yêu và hận thù..."

"Mới đầu, tôi chỉ nghĩ đó là một tình khúc có anh, có em, có dòng nước lũ, có nắng ngừng trên chiếc cầu biên giới… nhưng mãi về sau tôi mới chợt thấy đó là bài hát nói về biên giới trong lòng người, giữa hòa bình và chiến tranh, giữa cái tốt cái xấu… mà anh nghệ sĩ trẻ tuổi ngây thơ là tôi lúc bấy giờ muốn phá vỡ nó đi." (nguồn: phamduy2000.com)

Bài ca "Nhạc tuổi xanh" có ca từ như "Quyết chiến lúc chưa phai tuổi xanh / Tuổi xanh như lúa mai," rồi mấy tháng sau đó bài ca "Bên cầu biên giới" có câu: "Tuổi xanh như lá thu rụng cuối mùa."

Đây là một bài ca lạc loài. Một khoảng đời đã xong rồi, người trong bài ca đứng trước một ngượng cửa dù chưa biết phía sau cửa là một nơi muốn vào. Thời cuộc đòi hỏi mọi người phải quyết chí. Dù có một cầu ra hiệu mời người trong bài ca đi phiêu lưu thêm, người ấy chưa muốn đi. Một đàn trầm vô tư - có phải là ước mơ bỏ từng gánh vác trong đời? Có phải là ước mơ vượt qua một biên giới? Song dù sao "Hương trời vẫn mê mài," nhưng "Lòng tôi sao vẫn còn biên giới?"