29 tháng 10, 2017

Vương Hồng Sển viết về Năm Phỉ / Lê Thị Phỉ (1968)

Một tấm thân mảnh khảnh, nhỏ người nhưng không ốm yếu, với một đài trán chứa đựng một thông minh không bờ bến, với đôi mắt sáng ấp ủ cả một trời thanh thú, cô là hiện thân của tình tứ, của mơ say, của một tâm hồn nghệ sĩ. Còn một đặc điểm khiến người ta phải để ý đến cô là trái với các cô đào khác nổi tiếng, cô có một giọng khàn khàn, có phải giọng đồng chăng? - như mệt nhọc, như nghẹn ngào, như tức tưởi, nên nghệ thuật của cô thêm một ý vị đậm đà tha thiết.

A frail body, small in statue but not sickly, with a forehead that contains a limitless intelligence, with a pair of bright eyes fostering a graceful skyline, she is a gracious skyline, she's charm manifest, from passionate dreams, of a artist's soul.  Yet there's a peculiarity that people must notice that opposite from other famous actresses, she had a husky voice, a brassy voice? - like it's weary, like it's choked with emotion, like it's sobbing, so her artistry has an intimate, ardent sensibility.

trích: Hồi ký: 50 năm mê hát (Saigon: Cơ sở Xuất bản Phạm Quang Khải, 1968).


28 tháng 10, 2017

Thi sắc đẹp (1935)

Cô Ái-Liên được giải nhất trong cuộc thi gái đẹp tại Khai Trí hôm qua (photo Lê Đình Chữ)
Cuộc thi sắc đẹp: từ trái sang phải không kể cô đứng đầu, từ cô thứ 2 giở đi, các cô: Loan, Ái-Liên, Hồng và Tinh. Cô Ái-Liên được nhất. Hai cô áo thảm đến chậm nên không kịp dự cuộc thi. (photo: Võ An Ninh)
Hội-đồng chấm thi có các ông bạn trẻ: Nguyễn Tiến Lãng, Tôn Thất Bình, Lê Vũ Thái, Tô Ngọc Vân, Nguyễn Văn Thuân mà một bà đầm. Có các cô gái mới tới dự. Kết quả, cô Ái Liên được chấm là Hoa-Khôi, cô được thưởng một pho "tượng" bằng cẩm thạch. Cô Ái Liên là đào của hội Kịch Bắc kỳ. Cô đẹp về cái mặt đánh phấn cực trắng và lúc cười lại lội cái răng vàng.

nguồn: "Cuộc Chợ phiên ở Hội Khai Trí lấy tiền giúp dân bị nạn bão lụt Trung Kỳ," Hà Thành Ngọ Báo (12 tháng 1 1935), 1.

Cách đây gần 20 năm tôi viết một bài nghiên cứu về Hội kịch Bắc Kỳ.  Lúc bấy giờ tôi chưa ngờ rằng Lê Vũ Thái là một trong những người đứng đầu của Hội cũng là người chấm thi hoa hậu của Ái Liên được giải nhất.

21 tháng 10, 2017

cô Lan Phương ca hát (1939)


9 giờ sang chủ nhật 31 Décember 1939 các bạn nhớ lại rạp MAJESTIC để xem:

1) Cô Lan Phương ca hát
2) Cô Tạ Quang Cát nhảy múa
3) Grace Moroe và Franchot Tone
vui vẻ trong một phim thực hay:
"Sa majesté est de sortie"

Đi xem để giúp hội Truyền Bá Quốc Ngữ.
Giá vé: 0p.30, 0p.50, 0p.60, 0p.70, 0p.90

Nguồn: Ngày Nay #194 (30 décembre 1939), tr. 15.

Không biết cô Lan Phương hát nhạc Tây hay nhạc Ta?  Tạ Quang Cát là Jeannine Tạ Quang Cát là vũ sư ở Hà Nội lúc bấy giờ.  "Sa Majesté est de Sortie" là phim "The King Steps Out" (Vui bước ra) của năm 1936.

Bài ca "Stars in My Eyes" - nhạc Fritz Kreisler, lời Dorothy Fields của phim "The King Steps Out."

19 tháng 10, 2017

Columbia en Indochine (1931)

De toutes nos Colonies, l'Indochine est certainement celle qui possède la musique la plus étrange pour nous, n'ayant jamais été influencée jusqu'à ce jour par l'art européen.

Le théâtre surtour en Annam, est resté le même depuis des siècles; on y joue toujours les pièces avec les acteurs masqués faisant de grands gestes et chantant en forçant leur voix avec des accents terrible pour ressembler aux personnages légendaires qu'ils représentent. Ecoutez les disque de Tuông Sơn-Hau avec le célèbre acteur Mu Quang et le chanteur Vien Luu que vous pourez applaudir au théâtre annamite de l'Exposition Coloniale. [Hát bội Huế]

En Cochinine, la troupe HUYNH KI est la plus célèbre et son étoile Phûng Ha nous charme dans son disque qui e obtenu et obtiendra encore longtemps un succès sans précédent dans notre belle Colonie. ...

Dans un autre ordre d'idée, nous avons les délicieuses chansons tonkinoises de Co Nam [Chu Thị Năm tức Thúy Vân, ả đào] ainsi qu'un disque très original de chanteur des rues, plein de vie et de gaieté [Trần Thị Xuân xẩm]. L'étrangeté des chants boudhiste nous prend dans Tinh-tô et Tong Moi en Annamite [Thỉnh Tổ - Tống Mộc - Thầy Phù Thủy Huế]


Quoique l'influence de la Musique occidental ne se soit pas encore manifestée dans la musique indigene, l'Annamite essaie malgré la grande différence qui nous sépare, de s'habituer à ces harmonies qui l'intéressent; un disque très curieux de notre collection est le one-step Hong-Kong et la valse Dahlia chantée en Annamite avec accompagnement de piano et de violon [Bài Mừng Bổn Mang - M. F. Điểm]

Of all our Colonies, Indochina is certainly the one with the strangest music for us, having never been influenced to this day by European art.

Theater in Annam has remained the same for centuries; plays are always performed with masked actors making grand gestures and singing with forced voices and terrible accents to resemble the legendary characters they represent. Listen to the discs of the play Sơn-Hậu with the famous actor Mụ Quang and the singer Viễn Lưu whom you can applaud at the Annamite theater of the Colonial Exposition. [Hát bội Huế]

In Cochinina, the Hùynh Kỳ troupe is the most famous and its star Phùng Há together charm us on their disc which achieved and will continue to achieve unprecedented success for a long time in our beautiful colony. ...

On the other hand, we have delightful Tonkinese songs by Co Nam [cô đầu Chu Thị Năm tức Thúy Vân] and a very original street-singer's record full of life and gaiety [hát xẩm Trần Thị Xuân]. The strangeness of Buddhist songs takes us with Tinh-tô and Tong Moi in Annamite [Thỉnh Tổ-Tống Mộc - Thầy Phù Thủy Huế]

Although the influence of Western music has not yet manifested itself in indigenous music, the Annamite tries, in spite of the great difference which separates us, to become accustomed to those harmonies which interest them; a very curious record in our collection is the one-step Hong Kong and the waltz Dahlia sung in Annamite with accompaniment of piano and violin [Bài Mừng Bổn Mang - Mr. F. Điểm]

Trong tất cả các thuộc địa của chúng tôi, Đông Dương chắc chắn có một nền âm nhạc kỳ lạ nhất đối với chúng tôi mà chưa bao giờ bị ảnh hưởng bởi nghệ thuật châu Âu.

Kịch hát Annam được giữ nguyên trong nhiều thế kỷ; các vở tuồng luôn được biểu diễn với nghệ sĩ được đeo mặt mạ sử dụng các cử chỉ và hát tuyệt vời buộc tiếng nói của họ với những điểm nhấn khủng khiếp để được giống với các nhân vật huyền thoại mà họ đóng. Nghe đĩa tuồng Sơn-Hậu với các diễn viên nổi tiếng như Mụ Quang và Lưu Viễn mà các bạn sẽ được hoan nghênh tại nhà hát Annamite của Hội Chợ Thuộc Địa [ở Marseilles năm 1931]. 

Ở Nam Kỳ, đoàn Huỳnh Kỳ được nổi tiếng nhất và ngôi sao Phùng Hà của đoàn quyến rũ chúng tôi với đĩa hát của họ mà đạt được thành công và sẽ luôn tiếp tục thành công như chưa từng có từ lâu ở thuộc địa xinh đẹp của chúng tôi.

Mặt khác thì chúng tôi có các bài hát thú vị Bắc Kỳ của cô Năm [Chu Thị Năm tức Thúy Vân] và một ca sĩ xẩm độc đáo thu đĩa đầy sức sống và vui tươi [xẩm Trần Thị Xuân]. Sự kì lạ của ca khúc Phật giáo đưa chúng ta với Thịnh Tổ và Tổng Mộc bằng tiếng An Nam [Thầy Phù Thủy Huế]

Mặc dù ảnh hưởng của âm nhạc phương Tây vẫn chưa được thể hiện trong âm nhạc bản xứ, người An Nam cố gắng bất chấp sự khác biệt lớn giữa chúng ta làm quen với những các phong cách hòa âm mà họ quan tâm đến; một đĩa lạ của bộ sưu tập của chúng tôi là điệu one-step "Hong Kong" và --điệu valse "Hoa thược dược" hát bằng tiếng An Nam với piano và violin đệm theo [Bài Mừng tốt Mang - Ông F. điểm]

18 tháng 10, 2017

Tôi là lính của ông Hoàng (1935)



Bà Đồng-quan -- Tôi là lính của ông Hoàng, ông Hoàng Ba.

Cô vũ nữ - Thế tôi cũng là lính, lính kỵ binh của Tiểm nhẩy.

nguồn: Loa (29 tháng 8 1935), tr. 13.


Trong bài "Điệu Rumba trên dòng Cửu Long: Bolero - một dạng ca khúc phổ thông Việt Nam" tôi đã tìm một bức tranh so sánh lên đồng với khieu vũ.  Bức tranh này làm thêm chứng cớ.


8 tháng 10, 2017

Một tiếng tơ đồng (Sound of a wire string) - Lê Đình Chữ (1935)

Chân dung bà Lê Đình Chữ
Photo Lê Đình Chữ
Hors texte Loa

nguồn: Loa (17 tháng 10 1935), 18.

Lê Đình Chữ là tác giả của sách Ðể Chụp và Rửa Ảnh Mau Chóng trong những năm 1950.  Ông chụp vợ của ông cầm một cây đàn măng-đô-lin.  Chắc nghệ sĩ thế hệ trước sẽ chụp / vẽ người mẫu với một đàn tỳ bà?