La fanfare de 2e T.T. a joué jeudi de 18 à 19 heures, au square du Théâtre. Une vingtaine annamites et 4 ou 5 militaires représentaient le public Haiphonais. Les musiciens paraissient peu enchantés de jouer devant un public aussi clairsemé.
Dàn nhạc kèn đoàn 2 Lính Tập Đông Kinh đã biểu diễn đêm thứ năm từ 6 đến 7 giờ tại Quảng tường Nhà hất. Vai chục dân An Nam và dăm bốn lính đại diện cho công chúng Hải Phòng. Các nhạc công không có vẻ thích thú chơi nhạc trước số khán giả ít ỏi này.
nguồn: France-Indochine 4 mars 1922.
Cách đây 100 năm người Việt thổi kèn đồng cho khán giả Việt nghe ở trung tâm thành phố Hải Phòng. Số người đến nghe cũng ít. Chắc trời đầu tháng 3 ở Hải Phòng cũng rét.
Anh nằm xuống sau một lần đã đến đây
You’ve lain down after once coming here
Đã vui chơi trong cuộc đời nầy
Enjoying yourself in this life
Đã bay cao trong vòm trời đầy
Flying high in the firmament
Rồi nằm xuống không bạn bè không có ai
Then you lay down, without a friend, no one
Không có ai từng ngày
No one every day
Không có ai đời đời
No one in this life or the next
Ru anh ngủ vùi mùa mưa tới To lull you to sleep, buried in the coming monsoon
Trong nghĩa trang này có loài chim thôi
In this cemetery with only birds
Anh nằm xuống cho hận thù vào lãng quên
You’ve lain down so that hatred arrives at oblivion
Tiễn đưa nhau trong một ngày buồn It leads along on a sad day
Đất ôm anh đưa về cội nguồn
The earth embraces you taking you back to the source
Rồi từ đó trong trời rộng đã vắng anh
And since then the vast skies know of your absence
Như cánh chim bỏ rừng
Like a bird on the wing giving up the forest
Như trái tim bỏ tình
Like a heart giving up on love
Nơi đây một lần nhìn anh đến
Here, once, seeing you come
Những xót xa đành nói cùng hư không
This pain must be spoken with the void
Bạn bè còn đó anh biết không anh
Your friends remain, brother, do you know?
Người tình còn đó anh nhớ không anh Your lover remains, brother, do you remember? Vườn cỏ còn xanh The grassy garden is still green Mặt trời còn lên The sun still ascends Khi bóng anh như cánh chim chìm xuống As your shadow like a bird on the wing sinks lower
Vùng trời nào đó anh đã bay qua What skies have you flown past? Chỉ còn lại đây những sáng bao la There's only just those vast mornings Người tình rồi quên Lovers, they’re forgotten Bạn bè rồi xa Friends, they’re far Ôi tháng năm những dấu chân người cũng bụi mờ Oh, like months and years, man’s footsteps also fade to dust
Anh nằm xuống như một lần vào viễn du You’ve lain down like embarking on a voyage Đứa con xưa đã tìm về nhà The child of long ago who looked for his home Đất hoang vu khép lại hẹn hò A wilderness that has shut away a promise Người thành phố trong một ngày đã nhắc tên City people in a day have recalling a name Những sớm mai lửa đạn Mornings of fire and bullets Những máu xương chập chùng Blood and bones piling up Xin cho một người vừa nằm xuống I ask for someone who has just lain down Thấy bóng thiên đường cuối trời thênh thang. To see paradise's shadow at the vast sky’s end.
nguồn: Trịnh Công Sơn, Lời đất đá cũ (Sài Gòn: Nhân Bản, 1973)
Nguyễn Đắc Xuân mô tải bài ca "Cho một người nằm xuống" là "nhạc ca ngợi địch" (Trịnh Công Sơn: Có một thời như thế, (TPHCM: Nxb Văn Học, 2003, tr. 99). Ông nhắc đến lời Hoàng Phủ Ngọc Tường -
Hồi ở trên rừng khi nghê Trịnh Công Sơn sáng tác bài Cho một người nằm xuống thương tiếc Đại tá không quân Sài Gòn Lưu Kim Cương tôi rất tiếc cho Sơn. Sau này được biết, trong những năm tháng Sơn trốn lính, Lưu Kim Cương đã tận tình che chở cho Sơn, chính vì cái ơn ấy Sơn đã viết bài ấy. Ta nên thông cảm cho hoàn cảnh đặc biệt của một nghệ sĩ (tr. 100).
Có điều chắc chắn là Trịnh Công Sơn không coi Lưu Kim Cương là kẻ địch. Hiện nay bài ca hình như là một bài dân ca cho các dàn kèn đồng đám ma với tên gọi "Anh nằm xuống."
Khán giả Annam tuy không có trật tự như các báo đã nói, song thật là dễ dài: tuồng hát chỉ dỡ cách mấy mà diễn đi diễn lại đến mấy chúc lần là cũng vẫn có người đi coi! Vì thế, mấy chủ gánh họ không cần tuồng mới, hay sặp đặt, chỉnh đốn chi chi cả.
Tranh cảnh cũ, tuồng cũ mấy năm cũng mặc, cứ hát là có thể thâu tiền!
Bài đăng
