Hãy nhìn xuống chân (Look Down at Your Feet) - Lê Hựu Hà (1972?)

Hãy nhìn xuống chân biết bao nhiêu người khốn cùng
Look down at your feet knowing how many people are impoverished
Sống đời tối tăm như loài giun
Live dark lives like worms
Hãy nhìn xuống chân biết bao nhiêu người ngã gục
Look down at your feet knowing how many people have fallen
Chết để chúng ta thêm lợi danh
Who died so that we have profit and fame

Hãy nhìn xuống chân dế giun đang cười con người
Look down at your feet, crickets and worms laugh at mankind
Miếng mồi đỉnh chung mãi dành nhau
Morsels of bait, the summit everyone always strives for

Hãy nhìn xuống chân để thấy thua loài côn trùng
Look down at your feet to see we're inferior to bugs
Suốt đời chẳng bon chen nhọc thân
Who all their lives don't compete or knock themselves ourselves out

Hãy nhìn xuống chân những gông xiềng từ muôn kiếp
Look down at your feet, at the shackles of thousands of incarnations
Hãy nhìn xuống chân thấy ước mơ đang chết dần
Look down at your feet, see your dreams slowly die
Sao còn giết nhau mãi giết nhau không hối tiếc
Why do we always kill each other, kill each other without regret
Sao còn mãi mê mãi mê chia chác bạc tiền
Why are we always entranced bartering our lucre

Hãy nhìn xuống đây để thấy thương người thua mình
Look down here to pity people who are less than you
Vẫn gượng sống vui với niềm tin
Still forcing themselves to live happily with some faith
Hãy nhìn xuống chân để lắng nghe nỗi bất bình muốn gào thét nhưng phải lặng thinh

Look down at your feet to feel displeasure, wanting to shout out but remaining silent

Hãy nhìn ngẫng lên để thấy bao nhiêu thấp hèn bao điều chua cay và đáng ghét
Crane your neck to see so many vile things, so many bitter and hateful things

Hãy đừng ngẫng lên để mua thêm sự chán chường
Don't crane your neck to acquire more boredom

Hãy đừng ngẫng lên để còn thương

Don't crane your neck to still feel pity

Hãy nhìn xuống chân để thấy ta là cát bụi
Look down at your feet to see that we are dusty sand

Cát bụi sẽ tan theo thời gian
Dusty sand that will dissolve with time

Hãy đừng tiếc thương nếu ta tin còn linh hồn
Don't regret or feel pity if we believe we have a soul

Sá gì xác thân tạm bợ nầy
Pay no mind to this temporary carcass

Hãy nhìn xuống chân
Look down at your feet

Để thấy ta là vô nghĩa
To see we have no meaning

Sống rồi chết đi không nguồn còn
Living and dying without an origin

Nếu còn kiếp sau ước ao không làm giống người
If there's a next live, I'd wish not to be human
Suốt đời lấy hơn thua làm vui
All my life grabbing for less or more for fun

Hãy nhìn xuống chân kiếp nhân sinh một nắm mồ tiếc gì chút hư danh người ơi
Look at your feet, human incarnation is a grave, don't regret a little vanity my friend

Hãy nhìn xuống chân nắm đất kia đợi phiên mình
Look at your feet, that soil awaits your turn
Hãy nhìn để nghe đời buồn tênh
Just look to feel life's very sad

Hãy nhìn xuống chân để quên đi phận thân mình sinh nhằm Quê Hương nhằm thế kỹ
Look down at your feet to forget your fate of being born in this Homeland, this century

Hãy nhìn xuống chân để xót xa cho kiếp người sống chờ chết như mong niềm thương
Look down at your feet to feel pained for human existence living for death like awaiting pity



Nhắc đến nhạc của ban Phượng Hoàng thì có lẽ người ta chưa nghĩ nhiều đến chiến tranh.  Nhưng chiến tranh là bối cảnh của nhiều bài ca của Nguyễn Trung Cang và Lê Hựu Hà.

Trong bài ca "Hãy nhìn xuống chân," Lê Hựu Hà viết cho một thế hệ "sinh nhằm quê hương, nhằm thế kỷ."  Các cuộc chiến đòi hỏi nhiều nhất ở các người thanh niên sắp bước vào đời.  Những người "thấy ước mơ [của mình] đang chết dần" cùng lúc bắt phải sống trong tình cảnh "giết nhau mãi giết nhau không hối tiếc."

Ở đằng sau cuộc chiến tranh, ở đằng sau các "người ngã gục" luôn luôn có những kẻ được hưởng "bạc tiền" và "lợi danh."  Như thế một người có lý tưởng cao sẽ thấy khó chịu với xã hội xung quanh mà các người "vẫn gượng sống vui với niềm tin."

Lê Hựu Hà viết như tưởng rằng mỗi người khác mà chấp nhận tình cảnh này bị mù và không có ý thức.  Nhạc sĩ này cảm thấy như phải chỉ cho họ nhận ra cái "thấp hèn bao điều chua cay và đáng ghét."

Như vậy chỉ có một lối sống là nhìn xuống chân và chờ sự chết.  Sớm hay muộn mỗi người phải chết - cái "nắm đất kia đợi phiên mình."  Nhưng là người có lòng thương, là người có lương tâm thì thấy rất buồn cho đồng hương mình.  "Hãy nhìn xuống chân để xót xa cho kiếp người sống chờ chết như mong niềm thương."

Một bài ca viết về những ngày xưa khủng khiếp, nhưng xa lạ với xã hội và tâm trạng hiện nay có còn đón thịnh giả mới không?