Bài ca ngông (Song of the Reckless) - Nguyễn Trung Cang (1972?)

Đố ai mua được linh hồn tôi, dẫu cho đem vàng thoi
I dare someone to buy my soul, though they bring gold bars
Đố ai giam được linh hồn ta, dẫu mang gông xiềng ra
I dare someone to lock up my soul, though they bring stocks and chains
Linh hồn ta là chim trời cao, nứt chông gai hàng rào
My soul is a high flying bird, cleaving thorns and barriers
Đố ai mua được ta tự do, dẫu đem châu ngọc to
I dare someone to buy me freedom, though they bring large jewels
Đừng hòng dùng bao lời chanh ngọt ngon mua lòng
Don't even try so many words, bitter or sweet to buy my soul
Có ham đâu mà mong
Am I so mad as to await them?

Cháo rau bao ngày quen từ lâu có trách than gì đâu
Meager porridge, vegetables familiar for so long, I'll cast no blame
Sá chi xe, nhà hay lầu cao mỏi lưng khom, đầu đau
Pay no mind to a car, house, or palace, they're a pain in the back, a headache
Ta từng quen nhà tranh lều tre đói no vui bạn bè
I've known bamboo thatched huts, hungry and full happy with my friends
Sống lang thang mà vui gì hơn vẫn tươi môi cười luôn
The wandering life, is there any thing more fun that fresh smiles on the lips
Đừng hòng dùng bao lời chanh làm ta ưa thèm
Don't even try those words, they make me crave
Sống ngông nghênh đã quen
Living recklessly as I've known

Kiếp sau xin làm thân cỏ tranh sống vui riêng trời xanh
In my next life let me be straw living happily by myself with blue skies
Kiếp sau xin làm mây trời cao có trăng sao cùng nhau
In my next life let me be clouds high in the sky, I've got the moon and stars
Không sầu tư vì đua đòi theo chút hư danh nhạt phèo
Not private melancholy by imitating insipid vainglory
Kiếp sau vui làm chim bồ câu gáy cho thanh bình mau
In my next life I'd be happy to be dove, crowing for a quick peace
Cuộc đời còn bao chuyện gây bận tâm, ưu sầu
In life so many things worry us, bring us down
Hãy vui lên cùng nhau!
Let's be happy together!

Hãy vui như mình chưa từng vui trắng tay nhưng mà vui
Let's be happy like we've never been before, empty handed but happy
Hãy yêu như mình chưa từng yêu có bao nhiêu cùng tiêu
Let's love like we've never love, whatever we have let's spend it
Mai dù cho đời không được vui có nhau khi bùi ngùi
Later, though won't be happy, we'll have each other when we're sad
Hãy yêu nhau để vơi niềm đau sẽ vơi đi thật mau
Let's love each other to lessen the pain, it'll lessen really quickly
Này người còn vui còn yêu là tiên trên đời
Say, anyone who still is happy, still loves is an angel of love
Sống cho nhau người ơi
Live for each other, dear



Nhạc của hai tay guitar trong bài ca này nghe tuyệt vời.  Hình như Lê Hựu Hà chơi guitar chính và Nguyễn Trung Cang chơi guitar tiết tấu?  Tôi cũng chưa từng nghe một bài ca Việt tương tự bài ca này là một tác phẩm rock trọn vẹn.

Chữ "ngông" hơi khó dịch - nghĩa chủ yếu là bất cần đến người khác, mặc kệ mọi người.  Không hẳn là mình hơn mỗi người khác, nhưng đại đa số người khác đánh giá mỗi thứ trong đời khác với mình.  Dịch với từ "haughty" với ý nghĩa tự cao thì không đúng.  Từ "eccentric" chỉ có ý nghĩa "kỳ lạ."  Reckless cũng không được chính xác lắm, nhưng ý nghĩa đại khái của chữ ấy là táo bạo, không để ý tới.

Thái độ "ngông" là một thái độ rock chuẩn ít khi thấy trong rock Việt.  Ta không theo, ta không thể theo khuôn khổ của xã hội xung quanh.  Ta nghĩ nhiều, ta nghĩ lâu rồi tự nhận ra xã hội xung quanh mình là toàn giả dối, lựa bịp (những lời chanh ngọt).

Chữ ta cũng hơi lờ mờ.  Chắc ta là người kể, song rất có thể "ta" này là đại diện cho một số người chung một lý tưởng.  (Nghe "Bài ca ngông" tôi được nhắc tới bài "My Generation" (Thế hệ ta) của The Who.  Lúc bước vào đời mới cảm thấy như xã hội xung quanh rất thờ ơ, lạnh lẽo, không như ý mình).

Làm sao mà khỏi xã hội đê hèn này.  Theo lời ca Nguyễn Trung Cang thì bắc bỏ của cải, vật quý báu.  Phải giữ linh hồn ta cho được trong sạch.  Chắng hạn một phương pháp là theo tin ngưỡng, nhưng rất có thể tin ngưỡng cũng hư nát.  Hay sống cô lập, nhưng cứ như thế cũng rất khó tránh những cái chướng mắt mình (vẫn có những cái làm mình phải "bận tâm," "ưu sầu").  Cái chết cũng làm cho ta khỏi tình trạng đen tối này, nhưng làm vậy qúa cực đoan.

Cũng có hai phương pháp sống "ngông" vậy, chính là nhạc rock (lối sống rock) và ma túy.  Cả hai đều cho ta bay cao để được gần trời xanh, trăng sao.  Còn một thứ nữa giúp ta sống và tồn tại là tình yêu - "Hãy yêu như mình chưa từng yêu."  Biết rằng tình yêu sẽ không cho mình được vui mãi, nhưng cứ yêu để hai người có nhau: "Sống cho nhau người ơi."

Hai câu "Cháo rau bao ngày quen từ lâu" và "Ta từng quen nhà tranh lều tre đói no" làm cho tôi thấy thắc mắc một chút ít (một chút ít thôi).  Như vậy cũng có chất "du kịch" - tập trung, hy sinh và rèn luyện mình để ngày sau lực lượng ta chiếm ưu thế.  Chủ nghĩa lãng mạn của nhạc rock không thiếu thái độ ấy (tôi nghĩ đến bài "What About Me" (Làm thế nào với ta?) của ban Quicksilver Messenger Service).  Ta chịu sự nghèo ngặt, thiếu thốn để làm gì?  Để được trong trắng?  Nhưng một mình ta trong trắng làm sao mà được tồn tại?  Một điều nữa là trong những năm sau 1975, nhạc sĩ Nguyễn Trung Cang chắc từng quen với đời với "cháo rau" khi bị giam ở tù hay trại cải tạo.

Rút cục, cuộc đời cho ta nhiều mâu thuẫn như vậy.  Lúc lớn lên bước vào đời thì rất dễ bị chạm lòng vì những chuyện thường hằng ngày.  Đại đa số người cũng phải thỏa hiệp mình với một xã hội lắm chông gai, lắm cảnh không đẹp làm ta quên dần với lý tưởng của tuổi trẻ.  Rất có thể Nguyễn Trung Cang không (hay không biết) tự thỏa hiệp mình?  Cái đây cũng là mà lối sống theo tính cách rock.