Để tôi lên giây cầm đặng hòa với dỉa Beka (1929)

Bán lẻ tại các cửa hàng chuyên môn.  Đĩa hát tiếng Bắc kỳ có 26 số tất cả, chọn toàn những tay danh ca để lấy tiếng như:

1. — Rạp Sán Nhiên Đài Hanoi (đào Tiêm và kép Nhật),

2. — Rạp Văn minh ca quán Haiphong (đào Sâm, đào Nghiên, kép Văn và cô ba Nháy).

3. — Hát ả đảo: (cô Sáu Nguyên, cô đào Dần hát và ông Nguyễn Đình Nguyên cầm chầu).

Đĩa hát tiếng Saigon thì lấy tiếng ở các ban tài tử như sau này:

Tân Thinh. — Tập ích Ban — Tái đồng ban — Tài tử - chanson Religeuses do thày P. Quý và thày Diễm soạn. (Có sẵn catalogue để biếu).

nguồn: Hà Nội ngọ báo 16 décembre 1929, 3.


Nhạc đĩa chủ yếu là nhạc phổ thông, nhạc thịnh hành.  Các hãng đĩa không làm việc thiện.  Họ muốn bán thật nhiều đĩa và không bao giờ nghĩ đến việc bảo tốn truyền thông dân tộc.  Các hãng đĩa ở Việt lúc bấy giờ là công ty nước ngoài.  Theo một cách nhìn họ "bóc lột" hay "khai thác" nhạc dân gian của một nước nghèo để kiếm tiền.  Gọi việc này năm 1929 bằng tên tư bản chủ nghĩa hay thực dân chủ nghĩa thì cũng đúng.

Tranh ở trên là quảng cáo / avertissement / advertisement theo nghĩa của Oxford English Dictionary:

To make generally known by means of an announcement in a public medium; spec. ... to describe or present (a product, service, or the like) in order to promote sales. (Để làm cho đại khái được biết đến qua việc báo cáo qua phương tiện công cộng; chính xác ... để mô tả hay trình bày (một sản phẩm, dịch vụ, v.v.) với mục đích đề xướng lương hành hóa được bán.)

Trong bức tranh ở trên đĩa than như mặt trời - một mặt trời đen chói lỏi.  Nó tỏa ra làn sóng âm thanh như mặt trời tỏa ra hơi nóng và ánh sáng.  Người phụ nữ ngồi trên một vòng (cũng là đĩa than?) lơ lửng trên mây.  Người phụ nữ ấy gảy đàn nguyệt - song lúc bấy giờ rất hiếm khi có nữ nhạc công thu đĩa.  Như vậy giới tính ở đây không mô tả nghệ sĩ chơi đàn mà lại biểu lộ một cách thưởng thức nhạc.  Nhạc này là một thứ đẹp, lịch thiệp, mềm mãi và quyến rũ.  Song tranh quảng cáo cũng thể hiện một không khí huyền bí - cái mặt trời đen, cái vòng lơ lửng trên mây - như việc nghe nhạc này cho người nghe vào một vũ trụ khác.  Tất nhiên là một vũ trụ hấp dẫn hơn vũ trụ hàng ngày.

Cái huyền bí có thật.  Việc nghe âm thanh qua một máy hát thực là một điều huyền diệu.  Có lẽ các nghệ sĩ Sán Nhiên Đài và rạp Văn Minh được rất quen thuộc với người nghe.  Hay người nghe không bao giờ có điều kiện nghe các vị nghệ sĩ ấy.

Các nghệ sĩ, các gánh hát được đề tên thành ngôi sao của một thời (với người đọc báo, mua và nghe đĩa).  Và nếu các đĩa này còn hiện hữu thì các nghệ sĩ ấy vẫn được đàn và hát cho chúng ta nghe.