Dedicated to brother and sister Norman Morrision--a husband and wife who are heart-felt and in agreement in the highest ideal)
Đưa ba con về lại Ban-ti-mo,
Taking your three kids back to Baltimore,
Vầng trán chị sáng ngời niềm kiêu hãnh;
Your brow brilliant with pride
Lời của chị vang lên như thép lạnh
Your words resound like cold steel
Treo trên đầu lũ quỷ phố U-ôn.
Upon the heads of the ghouls of Wall Street.
Buổi vĩnh biệt, tâm hồn còn chảy bỏng
At your departure, soul still ablaze
Lửa tim anh và lửa--môi anh
The flame of your heart and the flame--of your lips
Anh trao cả Tình-Yêu, Cuộc sống
You present both Love, and Life
Trong hôn yêu hứa hẹn, tâm tình.
In a loving kiss of promise and feeling
Anh chọn chết chính vì yêu cuộc sống
You've chosen death because you love life
Muốn sống cao hơn cái sống tầm thường.
You want to live higher than an ordinary life.
Đem cả chết chặn bàn tay Thần Chết
Bring death to check Death's clutches
Thắp giữa lòng người ngọn lửa yêu thương
To light in people's hearts a fire of love
Yêu thương sao miền Nam đương chiến đấu
With so much love for the South in its struggle
Thôn xóm chìm trong bom, lửa giết người.
Villages and hamlets buried in the bombs and fire that kills
Thương xiết bao những thanh niên Mỹ
Feeling so, so much for the young American men
Bị đầy đi chết nhục ở xa xôi.
Pushed to die in dishonor far away
Yêu cuộc sống nguyện làm cây đuốc sống.
Loving life you pledge to become a living torch
Làm trái bom nổ xé mắt quân thù.
Making bombs that tear at the enemy's eyes
Như Đan-kô moi trái tim rực lửa
Like Danko pulling out his flaming heart
Anh rạch con đường đi đến Tự do.
You hack a route to Freedom.
-- Ê-mi-li ơi! Hãy mang ngọn lửa
-- Oh Emily! Bear this flame
Và niềm tin cha tiếp cho con
And the faith of your father continues to you
Cùng với Nhân dân là Thần công lý
Together with the People it's a Spirit of justice
Xét xử bọn người lái súng Giôn-xơn!
Bring Johnson's arms' dealers to trial!
... Đưa ba con về lại Ban-ti-mo,
... Take your three children back to Baltimore,
Vầng trán chị sáng ngời niềm kiêu hãnh:
Your forehead is radiant with so much pride:
Lửa trái tim anh đang thành sức mạnh
The flame in your heart is becoming strength
Đốt cháy quân thù trên trận địa Việt-nam
To burn up the enemy on Vietnam's battlefield.
5-11-1965
Hãy so sánh Norman Morrison với nhân vật Đankô / данко trong truyện thuyết của Gorky. Đankô là một chàng trai vô tích sự nhưng dũng cảm trong một bộ lạc bị đầy vào rừng rậm không lối thoát. Chàng trai ấy rút tim từ ngực mình để làm đuốc soi đường ra khỏi rừng hiểm hóc này. Cả bộ lạc được cứu thoát rồi Đan-kô chết. Đoàn cuối của cốt chuyện là:
Đoàn người vui sướng và tràn đầy hy vọng, không nhận thấy Đankô đã chết và không thấy trái tim can đảm của anh vẫn cháy bừng bừng cạnh xác anh. Chỉ có một người vốn tính cẩn thận nhận thấy điều đó và sợ xảy ra chuyện gì không hay, liền dẫm chân lên trái tim kiêu hãnh ấy … Trái tim tóe ra một loạt tia sáng, rồi tắt ngấm. (nguồn: Len Forum)Tất nhiên Đankô và Morrison đều sử dụng đến lửa. Ý của nhà thơ Xuân Miên là trái tim Morrison cũng soi đường. Nhưng để cứu ai? Nước Việt có đủ can đảm, đủ sức để tự chống ngoại xâm. Morrison thì không chống ngoại xâm, mà lại chống sự chết - "Đem cả chết chặn bàn tay Thần Chết." Morrison muốn làm một ngọn đuốc để người Mỹ biết đến việc bất công mà nhà nước Mỹ làm nhân danh cho mình.
Có lẽ cái điều chung chủ yếu của Morrison và Đankô là họ "muốn sống cao hơn cái sống tầm thường." Nghĩa là cải hai người tự hy sinh để làm việc có ý nghĩa. Dù không phải là chiến sĩ, nhưng vì mình còn trẻ và có ý cao cả thì cũng chết như một chiến sĩ, một liệt sĩ.
Câu chuyện của Gorky đặt câu hỏi - một người nhân đức dũng cảm có được xã hội nhận ra? Câu trả lời "không." Đankô không chỉ không được nhận ra, mà cũng bị cố ý chà đạp và bỏ quên. Trường hợp của Morrison có phải như thế không?
Xuân Miên viết đến "niềm kiêu hãnh" của vợ chồng Norman Morrison: "Vầng trán chị sáng ngời niềm kiêu hãnh: / Lửa trái tim anh đang thành sức mạnh." Tôi nghĩ nói như thế về sự "kiêu hãnh" là rất rẻ tiền - kiêu hãnh là làm việc để có ích cho mình, làm "tự hào về giá trị của mình" (Từ điển tiếng Việt - Nxb Đà Nẵng / Trung Tâm Từ Điển Học, 2007). Vợ chồng Morrison chỉ muốn có ích cho hòa bình. Họ muốn thành sức mạnh theo lối bất bạo động (nonviolence).
Đankô và Morrison đều không muốn "đốt cháy" ai. Họ sẵn sàng trả giá là đời của họ để cứu đồng bào mình và nhân loại.
Bài đăng
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét