31 tháng 1, 2015

Nếu muốn nghe đĩa hát của người Annam làm, chỉ nên mua đĩa: Asia (1937)

Nếu muốn nghe đĩa hát của người
ANNAM LÀM, chỉ nên mua đĩa:

asia

trữ bán tại

Indo-Comptoir
Hanoi
---133, Rue du Coton---

nguồn: Ngày Nay 75 (5 septembre 1937), tr. 15.


Của người Việt Nam làm!

Kỹ nghệ Việt Nam đánh đồ kỹ nghệ ngoại quốc:
Xứ Đông dương tiêu thụ một ngày: 20,000 đĩa hát
asia

Có trữ bán tại

Indo-Comptoir
Hanoi
---133, Rue du Coton---

nguồn: Ngày Nay 77 (19 september 1937), tr. 17


Hãng dĩa Asia là công ty bản xứ đầu tiên sản xuất đĩa hát ở Việt Nam.  Tại sao chưa có ai viết sách về công ty quan trọng này?

26 tháng 1, 2015

Loa (Loudspeakers) - Trần An (1975)

Nhắc khéo đôi vần
A prescient reminder in rhyme

Nhiều nơi có hệ thống loa
Many places have a loudspeaker system
Gần đây sử dụng khá là linh tinh
Nowadays they're used quite sloppily
Đang lặng yên thình lình loa phát
It's quiet then all of a sudden the loudspeakers blare
Nghe ầm ầm như quắt vào tai:
Sounding so loud they're screaming in your ear:
Vật dùng chả biết của ai
The equipment, who knows whose it is?
Một ông nhặt được lên "đài" bản tin
One gentleman gleaned, for the "radio," a news bulletin
Có những vị qua nhìn thấy máy
Some honorables pass and look at the equipment
Cũng đàng hoàng tỉ toáy mở chơi
Also openly fidget and turn it on for fun
"Một! Hai!" hô thử chán rồi
"One! Two" the scream out in boredom
Lại còn cười thử một hồi "hô! hô!'
Then laugh with a round of "hah, hah, hah!"
Loa phát chẳng kể giờ, kể buổi
The speakers sound at any hour, any time
Cứ như là muốn chửi cái tai
Like it wants to insult the ears
Giữ loa hãy nhớ câu này
Keep an eye on the speakers and remember
Quản ngay, đừng để mạnh ai nấy dùng!
Manage it now, don't let whoever wants to use it!

nguồn: Hà Nội mới 16 tháng 4 1975, tr. 2.


Ô niêm âm thanh thì Hà Nội có từ hơn 40 năm.  Cả miền bắc Việt có một hệ thống loa phát thanh ở khắp mỗi chỗ.  Song lẽ người có trách nhiệm về hệ thống ấy phải gọi là nghiệp dự, không nghĩ đến tác dụng của âm thanh qua hệ thống loa đó.  Đến bây giờ hệ thống loa cứ "chửi cái tai."  Tại sao không biết bỏ?

23 tháng 1, 2015

Chương trình ngày kháng chiến tại Hà Nội (1945)

Tất cả nhà nào cũng đều treo cờ, gián giấy, căng biến có để hai khẩu hiệu:

Cương quyết dành độc lập.

Ủng hộ cuộc kháng chiến anh dũng của đồng bào Nam bộ.

Hà-Nội. Tại nhà Hát Lớn

— 9 giờ: Cử Tiến quân ca trước máy phát thanh
— 9 giờ 5: Nói trước máy phát thanh:

Chủ tịch Hồ chí Minh
Bộ trưởng Trần huy Liệu
Đại biểu Tổng bộ Việt Minh

— 9 giờ 50 Du kích ca.

nguồn: Cứu quốc 29 tháng 10 1945, 2

19 tháng 1, 2015

về Võ Thành Minh - trích Nhã Ca "Giải khăn sô cho Huế" (1969)

Chương 5

Lúc này thì tôi tỉnh người lại rồi. Tôi vươn vai, mới biết là xương sống mình nhức mỏi một cách kỳ lạ. Nhưng cùng lúc đó tôi bỗng nghe thấy tiếng đàn hát vọng xuống. Tiếng đàn bầu, đàn tranh, đàn nguyệt và có cả tiếng ngâm thơ nữa.
"Ai đó hỉ?"

Em gái tôi thì thầm:

"Ông Võ Thành Minh đó."

Võ Thành Minh, con người trào lưu cũ, của thời Phan Bội Châu, Kỳ ngoại hầu Cường Ðể, còn lưu lạc lại giữa thời đại này để chịu chung số phận với thành phố, đã làm gì vậy? Hình như hôm qua, em gái tôi cũng đã thì thầm kể cho cả nhà đang ở dưới hầm nghe về nhân vật kỳ lạ này, nhưng tôi đói lả, tôi có nghe gì đâu. Tiếng đàn lúc này nổi lên thật rõ dù tiếng đại bác vẫn ầm ầm nổ khắp nơi và mọi người trong hầm ôm chặt lấy nhau.

...

Tiếng hát tiếng đàn, tiếng ngâm thơ ngưng bặt sau một vài tiếng nổ gần đến nỗi như ngay trên mái nhà, trên đầu mình. Nhiều tiếng hô lớn:

"Xuống hầm."

Ðám người trong hầm nhích chật lại, vài người trườn xuống.

....

Mọi người im lặng, nín thở, những giây phút căng thẳng tột cùng này, chúng tôi đã chịu đựng rất nhiều giờ qua.

Tôi biết ông Minh không xuống hầm chúng tôi. Tôi đoán ông đang núp ở một hầm nào khác.

...

Thấy chúng tôi tần ngần nhìn nhau, ông Minh lại nói:

"Tụi bây không đi, tao đi một mình. Tao đi đánh lại cái đơn."

Nhưng rồi ông chưa đánh đơn lại vội. Ông lại bày trò ca hát, đánh đờn. Sợ mà tới khi chết cũng chết. Cứ ca hát, ngâm thơ cho đỡ sợ hãi.

Rồi ông lại đề nghị:

"Ðứa nào có ống sáo không? Tao thổi lại bài hồi xưa tao thổi bên bờ hồ Lơ Man ở hội nghị Giơ Neo."

Chả có anh nào dám mò đi lấy ống sáo cho ông thổi. Cả bọn ngồi sát góc tường dày nhất sát miệng hầm để nhỡ có gì thì chui xuống hầm cho nhanh. Trời bên ngoài mưa rả rích, chúng tôi ngồi sát nhau mà vẫn thấy lạnh run.

Ðại bác vẫn câu lên đều đều. Có tiếng anh chàng giải phóng trẻ tuổi hỏi vọng vào:

"Sao không chui xuống hầm mà đàn hát ồn ào thế? Ðịch nó biết nó thả bom xuống đó."

Chỉ có ông Minh dám trả lời:

"Cả thành phố chỗ nào mà chẳng có bom đạn. Chú em có muốn sống mấy phút cuối cho vui thì quăng súng đi, vô đây ca hát chơi."

Anh chàng giải phóng bên ngoài im bặt. Mấy sinh viên kể chuyện thì thầm về anh chàng này, cho biết mấy hôm nay hắn có vẻ trầm tư lắm. Chắc hắn đã nhìn thấy cảnh máu đổ thịt rơi và động lòng chăng. Ông Minh cười:

"Con người cộng sản làm gì có tình cảm. Chúng nó chỉ có mục đích là thắng, diệt, tiến tới. Tao ở với chúng nó lâu rồi tao biết."

Ông nói thêm:

"Phải nhìn nhận chúng nó tổ chức giỏi nhưng về mặt tình cảm thì bết lắm."

"Vậy ông là người quốc gia rồi."

"Tao không ủng hộ Mỹ, tao không chịu cộng sản. Tao chống lung tung hết."

"Ông chống một mình." 

 ...

Buổi tối, mặc bên ngoài súng bắn như mưa, súng lớn nhỏ nhắm bắn máy bay, mặc trời mưa tí tách lạnh buốt, mặc bom đạn, mặc hỏa châu, ông Minh gọi hết thanh niên lên nhà, ngồi đánh đờn và ca hát. Tôi mặc má tôi năn nỉ khóc lóc cũng chui lên khỏi hầm nhập bọn. Ông Minh thật giỏi, không biết ông thổi được nồi cơm từ lúc nào. Ăn cơm với nước mắm kho mặn mà sao ngon thế, tưởng cả đời mình chưa có bữa cơm nào ngon hơn. Giọng ông Minh vẫn tin tưởng:

"Mình cứ kêu gọi hòa bình, cứ kêu gọi thế giới. Ngày mai tao viết thư gửi nữa. Tao tổ chức tuyệt thực phản đối Mỹ, phản đối Việt cộng, đứa nào dám theo không?"  


Chương 8

“Chị biết ai đây không? Ông Võ Thành Minh đó.”
Thấy tôi ngơ ngác, nó nói thêm:

“Ông là người thổi sáo bên hồ Genève phản đối chia đôi đất nước hồi 54 tề, chị.”

Tôi nhìn ông già, ông đang bận kể chuyện cho má tôi nghe. Hà nói tiếp:

“Ông Minh mà chị không biết há? Ông còn tên là Võ Song Thiết đó.”

Tôi hỏi nhỏ:

“Bây giờ ông làm gì?”

“Ông giữ nhà thờ cụ Phan, ông là đồng chí của cụ Phan mà chị. Mấy ngày đánh nhau, nhờ có ông mà nhiều người khỏi chết đó nghe. Vui lắm.”

Tôi trợn mắt:

“Mày nói vui? Trời ơi, chết như vậy mà mày nói vui sao?”

“Ông Minh nói ở hoàn cảnh mô, mình cũng cố gắng vui sống. Ông Minh có sợ chết mô. Ông đi hoài cả ngày chị. Ông đi phát gạo, đi tải thương, đi thăm các nơi...”

Tôi nhìn kỹ ông già. Ông mặc áo the đen, quần vải trắng, đầu đội chiếc mũ bê rê đen.
  

...

Hà chen vào:
“Ông Minh nghệ sĩ lắm nghe chị. Ở trên Từ Đàm đánh nhau, bắn nhau rầm rầm mà ôn cứ họp thanh niên trốn trong nhà thờ cụ Phan lại đàn hát cả ngày.”

Tôi hỏi:

“Quân giải phóng để yên cho ôn làm ồn vậy răng?”

“Mấy ngày đầu cơ chớ. Về sau thì lo mà trốn cho kỹ. Ôn noái mấy anh thanh niên xuống cầu Bến Ngự đòi tuyệt thực phản đối chiến tranh.”

Tôi tức cười:

“Ôn nói chơi.”

Hà nháy mắt ra dấu bảo tôi đừng nói nữa. Rồi nó quay sang ông Minh:

“Ông cho chị con coi cái giấy do Mặt trận giải phóng cấp cho ông đi đường.”

Ông cười hiền hòa:

“Hà, mi noái tầm bậy. Giấy đó ăn thua chi. Tao đi bên mô cũng được vì tao có làm nô lệ cho ai mô. Tao chống hết, chiến tranh là tao chống.”



Mới đây tôi được quyển Mourning Headband for Hue: An Account of the Battle for Hue, Vietnam 1968, translated and with an Introduction by Olga Dror (Indiana University Press, 2014).  Bà Dror dịch và giới thiệu sách Giải khăn sô cho Huế của Nhã Ca một cách rất hay và đặc sắc.  Bà Dror dịch rất chính xác như vậy là giữ được cách nói chuyện của người Việt.

Đọc quyển này tôi mới gặp được một nhân vật rất nổi bật là Võ Thành Minh.  Các sách sử hay được viết một cách phải gọi là hữu chiến.  Các tác giả đề cao những sự kiện đầy bao lực và ban đến chiến lược và ca ngợi các nhân vật có chiến công vẻ vang.  Ngôn ngữ của chiến tranh là theo lá cờ đến chiến thắng, sẵn sàng bắn, xông pha...

Song những người tham chiến chỉ là một dòng của lịch sự.  Người tham chiến chỉ là thiểu số và dân thường là đa số.  Còn nữa lịch sử cũng có những người phản chiến.  Theo thế giới quan của tôi, những người ấy là những nhân vật đáng khen nhất trong lịch sử loại người.  (Tôi viết những lời này vào ngày lễ của Dr. Martin Luther King.)

Võ Thành Minh là một nhân vật lịch sử rất đặc biệt.  Tôi nghĩ rằng ông bị lãng quên vì ông không theo bên nào trong cuộc nội chiến Việt Nam ("Tôi chống hết, chiến tranh là tao chống").  Chỉ có vài nét tiểu sử của ông trên mạng.

Ông sinh năm 1906 ở Nghệ An.  Ông được biết đến là trưởng đoàn của đoàn hướng đạo đầu tiên ở miền Trung năm 1935. (tức cái Association Annamite de Scoutisme / Hội Hướng Đạo Trung Kỳ). Hình như ông cũng soạn một sách nhỏ Hướng Đạo Lúc Khởi Thủy.  Tên hướng đạo của ông là Hồng Sơn Dã Mã.

Một trang web vẽ một số nét về ông Võ Thành Minh như sau:
Độc thân. Lang thang. Tự lập. Là người VN đầu tiên dùng xe đạp đi vòng quanh 5 xứ Đông Dương, với bộ đồng phục H[ướng] Đ[ạo] để cổ võ cho phong trào.
Ở Thư Viện Quốc Gia Pháp có thêm một quyển nhỏ của ông soạn:

Type : texte imprimé, monographie
Auteur(s) :  Vỏ-Song-Thiết (pseud. de Thành Minh Vô)
Vô Thanh Minh (sous le pseud. de Vô-Song-Thiê̛t)
Titre(s) :  La Tragédie extrême-orientale. [I.] La Voix du peuple vietnamien, poème... traduit par Vitimi [Texte imprimé]
Publication :  Paris : A. Fauvel, 1952
Description matérielle :  In-16, 32 p., couv. ill.

Note(s) :  Poème extrait et traduit de "Tiếng-Thuơn̛g-tâm", du même auteur. - Le poème est extrait et traduit de "Tiê̛ng-Thuóng-tâm", du même auteur

Notice n° : FRBNF31597178
 
Précisions sur l'exemplaire
1Tolbiac - Rez-de-jardin - magasin
16- Z- 4543 (1) support : livre
 
 Réserver le document
 
http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb315971784/PUBLIC

Ông viết và dịch một bài thơ Những tiếng thương tâm (Huế, 1948) sang tiếng Pháp thành La tragédie extrême orientale, La voix du peuple vietnamien với tên bút Võ Song Thiết.

Thời kháng chiến với nước Pháp ông "ủng hộ Việt Minh 5 tạ gạo để cứu đói cho dân."  Tôi nghĩ rằng ông không thực sự ủng hộ Việt Minh mà lại ủng hộ dân đói.  Rồi "ngay sau khởi nghĩa giành chính quyền ở huyện hai ngày với tội danh nói năng ngang tàng, luận điệu tuyên truyền phản động."  Ông được trốn, nhưng cái cốt cách "nói năng ngang tàng" của ông được xem trong hồi ký của Nhã Ca ở trên.

Trong thời mà Hiệp Định Genève được ký, ông ngồi bên bờ Lac Léman / Lake Geneva "thổi sáo tuyệt thực" để chống nước Việt bị chia cắt.  Sau đó ông đi khắp châu Âu và nước Mỹ để "vận động hòa bình cho đất nước VN thân yêu."

Ông từng làm nghề nhà giáo và sống trong từ đường Phan Bội Châu ở Huế.  Năm 1968 trong trận Huế ông "cùng một nhóm người tâm phúc của ông “xông ra giữa hai làn đạn”." Nhã Ca kể về hành động ấy ở trên trong hồi ký Giải khăn sô cho Huế.  Trong một tình trạng mà bom rơi xuống, đạn bay qua ông thanh thản tổ chức thanh niên chơi nhạc tài tử và ngâm thơ.  Ông cũng giúp cứu nhiều người bị thương, bị đói.  Ông giữ nét truyền thống của người Việt và của người theo chủ nghĩa hòa bình.

Có nguồn thông tin của phe chống cộng sản viết rằng lính miền Bắc muốn "ông đứng ra làm Chủ Tịch Liên Minh Dân Tộc Dân Chủ Hòa Bình của VC. Ông từ chối, bị bắt lên núi, và bị chúng giết."  Nhất định Võ Thành Minh có chí khí cao để khai thác.  Ông chết trong thời gian trận Huế, nhưng tôi chưa rõ ông chết như thế nào.  Đây là thời gian nhiều chết chóc và chắc ông xả thân để giúp người khác.


Tôi lượm được thông tin từ hai nguồn chính:

Ngô Đức Tiến, "Võ Thanh Minh - Con ngựa hoang dã," Văn nghệ Nghệ An 18 tháng 11 2009
"Tráng Sinh Lên Đường – Anh là ai?" đăng trên blog Tráng Sinh Lên Đường xin chào 14 tháng 11 2012.

17 tháng 1, 2015

Trường Chính nói về ảnh hưởng của Tự Lực Văn Đoàn

Khó chịu đến nỗi một hôm làm việc với Trường Chinh, tôi hỏi anh hai điều. Một, ở ta có xét lại không? Hai, anh đánh giá Tự Lực Văn Đoàn thế nào.

...

Anh khẳng định đóng góp to lớn của Tự Lực Văn Đoàn vào văn học Việt Nam:

– Tôi viết văn được là nhờ ảnh hưởng của Tự Lực Văn Đoàn. Nhưng nó ra đời sau thất bại chính trị của Việt Nam Quốc Dân Đảng ở Yên Bái và đã trở thành cải lương, rời bỏ chính trị, chỉ hoạt động văn hoá như Nhà Ánh Sáng và Tự Lực Văn Đoàn.


nguồn: Trần Đĩnh: Số phận Việt Nam dưới chế độ Cộng Sản tự truyện của người từng viết tiểu sử Hồ Chí Minh (Người Việt Books, 2014), tr. 198.


Lâu năm các tác phẩm của Tự Lực Văn Đoàn đã từng bị cầm ở nước Dân Chủ Cộng Hòa Việt Nam và nước Cộng Hoà Xã Hội Chủ Việt Nam.  Trần Đĩnh nhắc đến cuộc nói chuyện này xây ra trong những năm đầu thập niên 1960 - lúc bấy giờ Trường Chinh là Chủ tịch Quốc Hội Việt Nam.  Trường Chương nhận xét rất đúng về đóng góp của sinh hoạt nhóm Tự Lực Văn Đoàn trong việc cải lương văn chương Việt Nam trong những năm mà ông ta đang trưởng thành.

12 tháng 1, 2015

Làm việc nước (Doing The Nation's Work / Doing Water / Liquid Work) - Karik, Wowy, LD, Nah, Andree, MC XO (2014)

[lời giới thiệu trên music video]

MV:
mang tính chất kêu gọi hoà bình
và dừng lại những hành động bạo lực
bên cạnh đó là nghĩ thoáng hơn trong cách sống,
giải trí và kết nối cộng đồng một cách tích cực

The Music Video:
It's nature is to call for peace
and cease the violence
and additionally think more clearly in our lives,
about amusement and bringing the community together in a positive way

Giới thiệu:

Damn em đây SouthGanZ, what up, what up, what up, America, Mr. Right Hand
Tất cả những nhân tài ở đây đều muốn làm việc nước
Mà đây là cái mà tụi tao sẽ làm…

Introduction:

Damn, I'm SouthGanz, what up, what up, what up, America, Mr. Right Hand
All of these talents want to do the nation's work [water/liquid work]
And here's what we'll do...


Yea, yea, tao đang làm việc nước
Đúng rồi, yea, yea, công việc đó cứ để tao lo cho

Yeah, yeah, I'm doing the nation's work [water work]
That's right, yeah, yeah, that job just leave it to me

[Karik]
Ngồi ở nhà trường, ta là trò ngoan biết vâng lời
Sitting in school, we're well behaved students, always answering right
Bước chân ra đường, bạn bè gọi ta là dân chơi
Stepping out in the street, our friends call us players
Đêm đến là high, ta bê xê lết khắp chân trời
At night we're high, we're wasted anywhere
Nhạc rượu anh em là đủ, còn những thứ khác không cần tới
Wine, music and friends are enough, nothing else is necessary
Ta vui ta chơi ta chill cùng bạn bỏ hết mọi nghi ngờ cảnh giác
We're happy, we play, we chill with our friends, drop our guard
Ta say ta ca bao nhiêu muộn phiền đêm nay ta nhờ rượu gánh vác
When we're drunk we sing away so many troubles, tonight we'll let whiskey shoulder them all
Chơi cho thằng khác phải nể, như B52 oanh tạc
We play so those other dudes have to show respect, like a B52 carpet bomb
Xác con mẹ nó định, đêm nay anh em ta banh xác
It's motherfucking sure, tonight we'll blow up our bodies

[Wowy]
Yea nếu làm cái gì thì làm thì làm thì làm cho to
Yeah, if you do something, do it, do it big
Uống shot 1 chai 2 chai 3 chai 4 chai 5 chai uống tới khi no
Drink a shot, glass 1, glass 2, glass 3, glass 4, glass 5, drink til you're full
Andree Karik LD Rapsoul thằng Nah Wowy hôm nay chơi cho
Andree, Karik, LD, Rapsoul, dude Nah, Wowy today are gonna play
Tháng sau tới 8 giờ tối tất cả dân chơi nằm ngủ khò khò khò khò khò khò
Next month til 8 o'clock all the players lie sleeping, snoring on and on
Ta chơi hôm nay để mai sau này về già nhớ lại ta là huyền thoại
I play today so tomorrow when I'm old I'll remember I was a legend
Để con để cháu để chắt chúng ta có cái để mà truyền lại
So my kids and grand and greatgrandkids will have something to pass down
Ông ngoại tao bay ông ngoại tao say ông ngoại tao đái một bãi nước dài
My old grandpa flew, he had quite a few, he drained a big puddle of piss
Tính kí lô mét là 999999999999 aighttt
Measured in kilos it was ninety, ninety, ninety, ninety, yikes

[LD]
Ta đang làm việc nước ta đang làm việc nước, ugh
I'm doing the nation's work [water work], doing the nation's work, ugh
Ai đi sau, cứ ngồi xem ta làm trước, ugh
Whoever comes next, sit and watch the one who came first, ugh
Thật là nhục, khi thằng nào đó bán nước, ugh
It's a disgrace, whenever some dude sells out the nation, ugh
Ta thì không, ta đơn giản là làm nước
As for me, no, I simply making the nation [making water]
Để cuốn trôi đi sự lười nhác
To sweep away sloth
Cho tâm hồn tụi bây được thèm khát
So you assholes' soul's thirst for more
Như Trung Nguyên uống đi cho tỉnh táo
Like Trung Nguyên, drink some to stay awake
Sống khiêm tốn mà thôi đừng bố láo
Live modestly, don't be insolent
Để cho đời ta đẹp và ta giơ hình chữ V
So our lives are excellent and we raise our fingers a V sign
Ủng hộ hòa bình ta chơi hết mình đêm nay chúng ta lại phê
In support of peace we play to the fullest, tonight we'll get high

[Nah]
Dân chơi không sợ mưa rơi nhưng dân chơi sợ tụi tao
Players have no fear of falling rain but they fear us
Tránh đường tụi tao đi tới, vất đổi và sao dời
Avoid the streets we go on, things change and stars shift
Rapper nói bao lời cũng đéo nổi bằng tụi tao
Rappers who talk too much don't measure up to us
Tụi mày nổi là theo thời còn tụi tao nổi cả đời, bitch
You fools were on top for a time, but we're on top all our lives, bitch
Nổi như là nước, tụi tao flow
On top like water, we flow
Tụi tao là người đi trước, mày đi sau
We're the people in front, fool you're behind
Nói như Lý Tiểu Long thì tụi tao thống trị Qatar
Like Bruce Lee would say, we rule Qatar
Bồ của mày là cá mà tao câu
Your girl, fool, is the fish that I catch

[Andree]
Đầu hướng bắc, mông hướng nam
My head steering north, my butt to the south
Sướng anh không chắc nhưng mà em vẫn ham
What's happiness - I'm not sure, but you still want more
Qùy gối và chống tay, anh đẩy chắc em cần thuốc chống say
Bow down on your knees, elbows on the ground, I push up, probably you need a hangover pill
Em quỳ đằng trước còn việc nước anh lo
You bow down in front, but the nation's work [liquid] I'm taking care of
Máy bơm anh khỏe vì bố mẹ anh cho
My pump's strong because my parents gave it to me
Nước siết như sông Mekong thủy triều lên cao có sợ em phê ko?
The liquid's swift like the Mekong, the tide rises high, you afraid of the thrill?
Thêm tí cỏ vào bình shisha, fuck hàng Thái chỉ chơi hàng K
More grass into the hookah, fuck that Thái shit, just the Kush
Có chút khói việc nước lại ra hiệp 1 hiệp 2 nào hiệp 3
With a little smoke the nation's [water's] work moves to round 1, round 2, round 3
Em ơi lần này mình đổi style, nằm ngửa ra, 2 chân lên vai
Baby, this time I'm changing style, lying flat face up, two feet up to my shoulders
Ko mặc quần mặc áo Smaker, đổi tên Andree là water maker
Don't wear no parts, only $Maker shirts, change my name from Andree to water maker

[MC XO]
Nói anh nghe, em thấy gì, 2 ngày 1 party
Tell me, what do you see? 2 days 1 party
18 chai, 12 mạng, 24 lines cộng 2 lạng cheese
18 glasses, 12 lives, 24 lines add up to 2 kilos of cheese
Ok ngon ngon ngon, làm việc nước phải có lửa kéo cái boong boong boong
OK, it's good, good, good, doing the nation's [water] work you must have a bong, bong, cong
Dẫu biết là tiền mọc trên cây thì nhiều em sẽ đi chơi với khỉ
Though you if knew money grows on trees, a bunch of you would go play with apes
Nhưng mà tiền không phiền bọn anh em cứ vui chơi đi đây là lúc ngơi nghỉ
But money doesn't bother our clan, we still happily play, now it's break time
Hơn thua so mạnh yếu, đang bận bọn anh xin kiếu
Deliberating more or less, strong or weak, we're busy, we politely decline
Kèn cựa bựa làm gì, ngồi đi anh cuốn cho 1 điếu
Why be envious, sit down I'll roll up a joint
Chill phiêu chill
Chill drift chill

Kết:
I got 99 problem và đi đái ain't one!
I've got 99 problems and pissing ain't one!



"Làm việc nước" là một tác phẩm tập thể - gồm cả nhạc, lời và hình ảnh.  Đây cũng là một tác phẩm khó định nghĩa cho chính xác.  Nhạc nền và phong cách làm tôi nhớ về Public Enemy một nhóm rap có thái độ đối đầu.  Họ "fight the power" - tức chiến chống quyền lực cho dân da đen bị áp bức.  Còn nữa music video này có nhiều hình ảnh quân sự, bạo lực và khủng bố (tương tư như các video của Public Enemy).  Tuy nhiên, music video này cũng có chữ phụ đề dạo đầu giải thích rằng nhóm thực hiện video này có những mục đích như sau - 1) ủng hộ hòa bình, chống bạo lực; 2) khuyến khích mọi người có ý thức cao hơn; 3) khuyến khích công động người Việt đoàn kết để thực sự "làm việc nước" một cách tích cực.  Vậy các hình ảnh gây sốc là như làm biếm họa một thực tế khác.

Lời rap của "Làm việc nước" thì cũng làm biếm họa.  Dù Rap giới không xa lạ với việc uống và hút, nhưng cách khoe khoảng về các thành tích chơi bơi trong tác phẩm này thì cường điệu quá.  Như vậy thì phải có cái gì nào đó đằng sau thái độ sa đọa này.

Một vấn đề căn bản khi dịch bài rap này là ý nghĩa của chữ nước.  Nghĩ cho đơn giản chữ nước có hai nghĩa - quốc gia và chất lỏng.  Tất nhiên nghĩa thông dụng của câu "làm việc nước" là làm việc tích cực để xây miền quê mình được tốt đẹp hơn.  Còn nữa, theo lý tưởng thì công cuộc "làm việc nước" thuộc về tất cả mọi dân yêu nước mình.  Sinh họat "Làm việc nước" không phải của riêng ai.

Nhưng cứ hình dung một tình hình khác mà sinh hoạt "làm việc nước" được chuyên nghiệp hóa.  Có những người tự chọn hay được tuyển chọn và ăn lương / kiếm sống để "lo cho" công việc này.  Được "lo cho" thì các người khác (chắc là đại đa số) chỉ cần và chỉ có quyền ngồi không - quyền tối thiểu của mưu sinh và giải trí.

Tôi không tiết lộ một điều bí mật nếu tôi cho rằng có những người được thuê để làm việc nước mà có những thói hư nát.  Việc nước không chỉ là việc nhà nước và cũng là việc kinh doanh tư nhân - những người có vị trí cao trong xã hội, những người có khả năng ảnh hưởng đến xã hội một cách tích cực hay tiêu cực.

Đã có vài lần tôi bất đắc dĩ được mời "làm việc nước" buổi trưa.  Nghĩa là những bữa ăn uống kéo dài khá lâu (và tôi xin lỗi và đi về trước).  Có lần gái ca ve cũng được mời dự.  Những bửa này chắc có mục đích gì nào đó thuộc về công việc hay kinh doanh, nhưng kết quả là mỗi người đàn ông (chủ yếu là đàn ông) khi ra tiệc này bị say bét nhè hết.  Vậy nhất định không ai làm việc gì vào buổi chiều.

Vậy làm việc nước cũng có nghĩa là nước vô và nước ra trong các bửa đặc biệt kiểu này.  Theo bài rap "Làm việc nước" thì thói này cũng thành như một cuộc thi đua.  Uống "tới khi no."  Họ muốn được danh tiếng là "người đi trước" - muốn được nổi tiếng vì khả năng uống và chơi.  Như thế là thành tựu khi làm việc nước.

Mặt khác họ cũng muốn được "phê" và "chill."  Họ muốn "rượu gánh vác" để bù cho các "muộn phiền" của trách nhiệm làm việc nước.  Hay đi một bước nữa là "nằm ngủ khờ."  Nghĩa là muốn quen đời.

Đoạn của Andree có những nét khác nữa.  Andree khoe về sự cường dương của mình.  Có cách sinh hoạt như thể dục tập thể hai người - "anh đẩy chắc em" và "nằm ngửa ra, 2 chân lên vai." Là "water maker" thì làm "nước siết như sông Mekong thủy triều lên cao" với "máy bơm" này?  Cơ thể đàn ông chỉ có một máy bơm và nó cho thoát ra hai loại nước.

Tổng kết - họ làm việc nước (uống bia rượu) vì họ làm việc nước (họ là dân chơi đại gia, chính phủ, kinh doanh?) với kết quả họ làm việc nước (đái, xuất tinh).  Ba cái trong một.

Thế hệ trẻ học ở thế hệ trước.  Họ hiểu nghĩa của "làm việc nước" không theo quyển tự điển hay các phương châm.  Họ nhìn những người có trách nhiệm "làm việc nước" làm việc nước như thế nào.

11 tháng 1, 2015

Tranh vẽ khôi hài (Humorous Cartoon) - Trần Tấn Lộc (1927)

Này cải lương! Này diễn kịch!
-- Chừa chưa con ??

First, renovation! Then performing in plays!
--Have you quit yet, girl??

nguồn: Hà Thành Ngọ báo 11 aout 1927, tr. 1.


Mồng 1 tháng 8 1927, Ban Nữ Tài Tử diễn kịch Trang Tử Cổ Bồn.  Dư luận rất lo đến đạo đức của các thiếu nữ thuê các.  Các cô xuất hiện trên sân khấu là hư rồi.  Song đã có một số ít phụ nữ trẻ Hà Nội dám bước lên sân khấu, mặc dù bà nội cứ đánh đít các cô cải lương ấy.

Các cô thiếu nữ hiện nay phải đền ơn các cụ sinh trong những năm 1910 mà dám lên sân khấu.

9 tháng 1, 2015

Tủ sách gia đình - Đời Nay (1937)


Khái Hưng - Hồn bước mơ tiên

Khái Hưng - Nửa chừng xuân

Khái Hưng - Tiếng suối reo

Nhất Linh - Đoàn tuyệt

Nhất Linh - Tối tăm

Khánh Hưng, Nhất Linh - Gánh hàng hoa

Thế Lữ - Bên đường thiên lôi

Đã bán hết cả và sẽ in lại

Khái Hưng - Trống mai

Khái Hưng - Tiêu sơn tráng sĩ

Thế Lữ - Vàng và máu

Vi Huyền Đắc - Mạc Tin

Vũ Trọng Phụng - Cam bẫy người

Hiện có bán


nguồn: Ngày Nay #43 17 tháng 1 1937, tr. 4.


Cuối thời Pháp thuộc văn chương Việt rất hay.  Phải gọi là tác giả và tác phẩm kinh điển phải không?

2 tháng 1, 2015

Trace (Dấu vết) - Ai Weiwei (phận 2)

Tôi đâu phải là người Việt và không quan tâm nhiều đến chính trị ở Việt Nam. Song tôi nhất trí với Ngải Vị Vị là tôi quý "Những người bất bạo động mà mất quyền tự do chỉ vì họ phát biểu ý kiến của họ, bị bắt giam vì cố cải thiện tình trạng của họ qua lời viết hay qua việc biểu tình một cách bình an."

Ngải Vị Vị chọn 16 nhà tù chính trị người Việt cho tác phẩm nghệ thuật Trace / Dấu vết.  Trang link này có một tiểu sử ngắn bằng Anh ngữ về các nhân vật này.  Ông vẽ "dấu vết" của từng người này một cách thú vị và độc đáo.

Doan Huy Chuong - tức Đoàn Huy Chương.
Tran Huynh Duy Thuc - tức Trần Hùynh Duy Thức.

Do Thi Minh Hanh - tức Đỗ Thị Minh Hạnh.

Lê Quốc Quân, tức Luật sư Lê Quốc Quân.
Ho Thi Bich Khuong - tức Hồ Thị Bích Khương.

Lu Van Bay - tức Lư Văn Bảy.

Nguyen Doan Quoc Hung - tức là Nguyễn Hoàng Quốc Hùng.
Ngo Hao - tức Ngô Hào.

Tôi quên không chụp ảnh chân dung Ta Phong Tan - tức Tạ Phong Tần.

Nguyen Van Hai - tức Nguyễn Văn Hải là blogger Điều Cày.
Dinh Nguyen Kha - tức Đinh Nguyên Kha.
Nguyen Xuan Nghia - tức nhà văn Nguyễn Xuân Nghĩa.

Thich Quang Do - tức Thích Quang Độ.

Tran Vu Anh Binh - tức Trần Vũ Anh Bình.
Le Thanh Tung - tức Lê Thanh Tùng.

Vo Minh Tri - tức Võ Minh Trí là nhạc sĩ Việt Khang.

1 tháng 1, 2015

Trace (Dấu vết) - Ai Weiwei / Ngải Vị Vị (2014)

Cách đây vài tháng tôi đã viết về triển lãm tạm thời của họa sĩ danh tiếng hiện đại Ngải Vị Vị thực hiện trên đảo tù Alcatraz. Tác phẩm ấy có tên gọi là With Wind / Với Gió trong triển lãm @Large Ai WeiWei. Trong nhà mấy tù Alcatraz này cũng có thêm một tác phẩm tên là Trace (Dấu vết).
Trace được thực hiện bằng các gạch nhựa Lego được xếp hình thành chân dung của 176 nhà tù chính trị bị giam bởi vì tin tưởng của họ. Tác phẩm này như tấm thảm trên sàn của phòng chính rộng của nhà máy cũ nhà tù.
... [T]he work may bring to mind the relationship between the individual and the collective, a central dynamic in any society ... [Tác phẩm này có thể gợi lên mối quan của cá nhân với tập thể, một động lức chính trong xã hội... ]
Xem trang web http://www.for-site.org/project/ai-weiwei-alcatraz-trace/ để biết thêm về việc thực hiện tác phẩm Trace.



Trong tác phẩm này người Việt khá động - tất cả là 16 người.  Họ có mặt trên một mảnh có 27 người cũng gốm những người Miên Điện, Tây Tạng, Lào, Trung Quốc.  Trong đây cũng có một người được trao giải Nobel là Aung San Suu Kyi.

Đây là toàn những người hiện đại.  Từ thời Pháp thuộc Việt Nam từng có nhiều nhà tù chính trị, song khi lấy được chính quyền họ bắt giam những người khác.  Đây là thế hệ tù chính trị mới.



Tôi sẽ viết về tác phẩm sau đây.