Phố ta (Our Lane) - Lưu Quang Vũ (1970)

Phố của ta
That lane of ours
Những cây táo nở hoa
Apple trees in bloom
Mùa thu đấy
There's autumn there
Thân cây đang tróc vỏ
Bark is peeling from the trunk
Con đường lát đá
Gravel roads
Nghiêng nghiêng trong sương chiều
That extend into the evening mist

Năm nay cà chua chín sớm
This year the tomatoes ripened early
Trên quầy hàng đỏ hồng
In market stalls they're rosy red
Chị thợ may đi lấy chồng
The seamstress went to take a husband
Chị thợ may goá bụa
The seamstress is widowed
Năm nay tôi mặc đồ đen.
This year I'll wear my black things.

Bác đưa thư, có thư ai đấy?
Mailman, got any letters?
Bác đưa thư kéo chuông
He rings the doorbell
Ti-gôn hoa nhỏ
The coralvine's little blossoms
Rụng đầy trước hiên.
Tumble replete before the veranda

Riêng bác thợ mộc già buồn bã
Only the old carpenter is sad
Thở khói thuốc lên trời
Exhaling cigarette smoke rising to the skies
Anh thợ điện trên mái nhà mắc dây
The electric worker on the roof is hanging power lines
Bà giáo về hưu ngồi dịch sách
A retired lady teacher sits translating a book
Dạy cậu con tiếng Pháp
Teaches her child French
Suốt ngày chào: bông-dua
All day long greeting: Bonjour

Phố của ta
That lane of ours
Phố nghèo của ta
That poor lane of ours
Những giọt nước sa
Drops of water
Trên cành thánh thót
From the branch fall softly
Lũ trẻ lên gác thượng
A gang of kids on the upper floor
Thổi bay cao bao bong bóng xà phòng.
Blow lots soap bubbles floating upward.

Em chờ anh trước cổng
You await me at the gate
Con chim sẻ của anh
My sparrow
Con chim sẻ tóc xù
A sparrow with ruffled feathers
Con chim sẻ của phố ta
A sparrow of this lane
Đừng buồn nữa nhá
Don't be sad
Bác thợ mộc nói sai rồi
The carpenter was mistaken
Nếu cuộc đời này toàn chuyện xấu xa
If this life were only ugly tales
Tại sao cây táo lại nở hoa
Why would the apple tree bloom
Sao rãnh nước trong veo đến thế?
How could the water in the gutter be so clear?
Con chim sẻ tóc xù ơi
Oh sparrow with ruffled feathers
Bác thợ mộc nói sai rồi…
The carpenter was mistaken


Theo thông tin trên mạng bài thơ này Lưu Quang Vũ soạn bài thơ này năm 1970.  Đọc đề tài của bài thơ thì "Phố ta" này có thể mô tả một phố nhỏ ở Hà Nội từ những năm 1950 đến hiện nay.  Chỉ có đầu mối là "chị thợ may góa bụa" chắc có nghĩa là đi chiến trường không về.

Tôi nghĩ rằng "Phố ta" có một ít hương vị xã hội chủ nghĩa là một con phố này tụ tập người của nhiều lớp xã hội - từ tri thức (bà giáo) đến lao động (thợ mộc).  Đây là một vũ trụ với nhiều mối quan hệ nhỏ nho. Con người quan sát (là nhà thơ) tìm đến cái đẹp theo một thế giới quan thân mật và thông cảm.   Theo thế giới quan này, Lưu Quang Vũ cũng chú ý đến những chi tiết nhỏ (cà chua chín, hoa táo) của môi trường này.

Đối với tôi thì hình ảnh gây ấn tượng nhất là "nước trong veo" trong rãnh bên đường.  Rãnh nước từng là chỗ mà người ta hãy bỏ rách, nhưng thú thật nước chảy trong rãnh nước cứ trông rất trong veo.  Và nước ấy cứ chảy theo ngày tháng.

nguồn ảnh: RSPB

Chim sẻ tóc xù trong trí tưởng tượng tôi là chim vừa trải qua một cơn mưa hay vừa tắm.  Cụ thể hơn là con chim sẻ tóc xù của bài thơ này theo tôi nghĩ là một người bị quấy rầy vì một lý do không rõ. Hình như là tin đồn của người hàng xóm (bác thợ mộc) kể lại.  Chim sẻ thì vui tính, hót liu lo - bị ướt thì trông khó chịu, nhưng cũng trông dễ thương nữa.  Cái mà làm chim ấy buồn bực sẽ qua.