Những cánh chim Hồng Gấm (Hồng Gấm's Birds on the Wing) - Phạm Tuyên (1971)

Trong sáng - Hơi nhanh -- Tuyết Nhung + Thu Phương ca
Clearly, brightly - A little quickly

Đi chiến trường giữa mùa hoa, đẹp thay đất nước ta.
Going to the front in a season of flowers, it's so lovely our land
Trái tim thiết tha nồng cháy chúng ta đi giữ lấy quê nhà.
Fervid hearts we're off to take our homes.
Khi còn một tên xâm lăng chúng ta còn đi!
If a single invader remains we'll keep going!
Lướt qua đạn bom gian nguy ta quyết bền chí!
Eluding the danger of bombs and bullets we're determined to persist!

Dâng tuổi xuân cho đất nước quê hương.
We offer the prime of our youth to our country, our homeland.
Tấm gương Hồng Gấm kiên trung trong sáng yêu thương.
Hồng Gấm's example of loyalty, purity and love.
Ta như cánh chim tung bay
We're like birds on the wing hurling into flight
Vượt qua giông tố ngàn trùng và mỗi chúng ta hãy là một Hồng Gấm anh hùng. (Vượt qua giông tố mịt mùng...)
Surpassing the far-off tempest and every one of us will be a heroic Hồng Gấm. (Surpassing the dark tempest...)

Ổi Tổ quốc ta thiết tha mến yêu.
Oh Fatherland, we fervently love you.
Khắc ghi lời thề ước trong tim sớm sớm chiều chiều. (Khắc ghi lời Bác trong tim...)
Inscribe a pledge upon our hearts, morning and night. (Inscribe Uncle's words upon our hearts)
Niềm hạnh phúc trong đấu tranh.
Happiness in our fight
Nở hoa muôn sắc điệu kỳ.
Blossoms into flowers of countless, marvelous hues
Đường dài tiến quân rộn ràng có Hồng Gấm cùng đi!
On the long road the bustling army that advance has Hồng Gấm coming along!

Đất nước đẹp như bài ca lòng ta yêu thiết tha.
Our country's beautiful as a song, our hearts love fervidly
Nếu quân xâm lăng liều tới sẽ có Hồng Gấm trong muôn nhà.
If the invaders risk coming there will be a Hồng Gấm in countless homes
Viên đạn diệt quân xâm lăng nhắc tới Hồng Gấm. (Viên đạn diệt Mỹ hôm nay...)
The bullets annihilating the invaders recall Hồng Gấm. (The bullets annihilating Americans today...)
Viên gạch dựng xây tương lai nhớ mãi Hồng Gấm.
Bricks to build the future, always remember Hồng Gấm.


Nguồn ca từ này là quyển Tuyển tập ca khúc 50 năm miền nam ca hát (TPHCM: Nxb Văn nghệ Thành phố Hồ Chí Minh, 2003). Tuyết Nhung và Thu Phương hát những ca từ hơi khác mà tôi cho vào các dấu ngoặc sau. Tôi nghĩ rằng cả hai bộ ca từ đều đúng. Lúc bấy giờ Phạm Tuyên đã thuộc ban biên tạp của Đài Tiếng Nói Việt Nam như vậy có điều kiện hưởng dẫn phong cách biểu diễn tác phẩm của ông.

Chắc ca từ trong bản thu thanh ở đây là ca từ cũ mà thuộc về thời cuộc nhiều hơn. Hồ Chí Minh mới qua đời thì nhắc đến "Bác." "Diệt quân xâm lăng" viết là một ý chung chung hơn "diệt Mỹ." Sử dụng ca từ "xâm lăng" tạo điều kiện hát ca khúc này trong những trường hợp khác (thí dụ năm 1979).

Và phong cách biểu diễn ca khúc này thật là hay (đối với gu của tôi). Giai điệu có chất dân gian, nhịp điệu có những nét đảo phách hấp dẫn người nghe. Ca từ cũng có chất thơ vần. Nếu nhân vật trong bài ca "Lê Thị Hồng Gấm người chiến kiên cường" là siêu nhân thì trong bài ca này con người Hồng Gấm là như mọi người. Mọi người nhận cái đẹp của đất nước, sẵn sàng bảo vệ / lấy quê nhà, có lòng bền chí. Đó là ao ước trong ca khúc này -- "mỗi chúng ta hãy là một Hồng Gấm anh hùng." Hình ảnh "Nếu quân xâm lăng liều tới sẽ có Hồng Gấm trong muôn nhà" cũng biểu hiện tính đoàn kết này.

Nghe những ca từ "Ta như cánh chim tung bay" tôi thấy rất khó không nghĩ đến thân phận của chiến tranh. Chụm từ này nghe rất vui tươi, là lý tưởng của tuổi thanh xuân. Các thanh niên là niềm hy vọng cho ngày mai, nhưng thời chiến tranh nhiều chim bay đi mà không về. Như vậy những người thân còn sống phải tìm ý nghĩa trong những mất mát nghiêm trọng của chiến tranh. Trong ca từ ông Phạm Tuyên có hai hình ảnh "viên" song song là "viên đạn" và "viên gạch." Một viên gây tiệt hại, một viên là xây lại / làm lành. Ý của nhạc sĩ rất hay là trong việc tưởng niệm ông tìm đến một ý nghĩa vươt qua chiến tranh.