bốn tiểu khúc

Vịnh sen Hồ Hoàn Kiếm (Song of the Lotus at the Lake of the Restored Sword) - Tản Đà (1922)

Hồ Gươm sen mới ra hoa
Sword Lake, lotus comes into bloom
Cả hương cả sắc ai là không chơi
Combining fragrance and color, who doesn't enjoy it
Sen tàn lá rách tả tơi
Yet it wanes, leaves in tatters
Quanh hồ lai vãng, ai người tiếc thương
Around this lake oft visited, does anyone feel pity?
Nước hồ sen đứng soi gương
At the lake's waters, the lotus regards itself erect
Còn đâu là sắc là hương với đời
Where have the color and fragrance of this life gone?
Tủi thân sen lại giận trời
Sorry for itself, the lotus curses heaven
Cho chi hương sắc cho người trọng khinh
Why give fragrance and color for people to praise or scorn?

Nguồn: Tản Đà toàn tập, tập 1. (Nhà xuất bản Văn học, 2002), trang 230.

Sài Gòn đen trắng

Nguồn: Harold Eggers Collection, Virtual Vietnam Archive, Texas Tech University

Tình cờ (Chance) - Diệp Minh Tuyền

Tình yêu như tiếng hát bỗng cất cánh trong tim tình cờ
Love is like a song that takes flight in your heart by chance
Tình yêu như tiếng sét bỗng giáng xuống nào ai có ngờ
Love is like the sound of thunder suddenly coming down, who could know?
Phút chốc vai kề vai
In a moment shoulder to shoulder
Phút chốc tay cầm tay
In a moment hand in hand
Tình yêu như thế cứ đến cứ đến như đã hẹn bao giờ
Love like that keeps coming keeps coming, never sets a time

Phải thế chăng tình yêu
Must love be like that?
Phải thế chăng tình yêu
Must love be like that?
Phải thế chăng tình yêu
Must love be like that?
Phải thế chăng thì sánh đôi
If it must then be a couple

Tình yêu như ánh nắng chiếu ấm áp tim ta tình cờ
Love is like evening sunlight warming our hearts by chance
Tình yêu như gió xoáy bỗng cuốn lóc lòng ai có ngờ
Love is like wind spiraling like a sudden whirlwind in the heart, who could know?
Phút chốc chung lời ca
In a moment a shared song
Phút chốc chung vần thơ
In a moment a shared rhyme
Tình yêu như thế cứ đến cứ đến như đã hẹn bao giờ
Love like that keeps coming keeps coming, never sets a time


Bài ca "Tình cờ" có mặt trên danh bạ Làn Sóng Xanh từ tháng 10 1998. Bài ca này có ví trị số 1 từ 15 tháng 11 và trong tháng 12 1998.

Đây cũng là một trong những tình ca không buồn ít ỏi. Bài ca này cũng chứng minh rằng một nhạc sĩ của chế độ có thể soạn nhạc thị trường. Nhưng khi trang web của tỉnh Tiền Giang nhắc đến sự nghiẹp của Diệp Minh Tuyền họ không viết gì ca khúc "Tình cờ." Phải chăng "Tình cờ" là tác phẩm của ông mà nhiều người ưa thích nhất?

Rất nhiều nhạc sĩ trẻ bị trách vì không đặt lời đúng giai điệu. Nhưng nốt cao nhất trong ca khúc này được đặt chữ "phải" (Phải thế chăng...).

Phi Nhung ca "Tình cờ" ở đây có chút bản sắc dân tộc. (Tôi nghe đoạn "Tình yêu như thế cứ đến cứ đến như đã hẹn bao giờ" và nghe chất Lien Xô).

Quê nhà (Home Village) - Trần Tiến (2005)

Quê nhà tôi ơi, xứ Đoài xa vắng khói chiều mênh mông, sông Đà buông nắng
Oh my home village in the distant Westland boundless smoke spreads, Đà river lets loose rays of sun
Nhớ thương làng quê, lũy tre, bờ đê ước mơ trở về nghe mẹ hiền ru bên thềm đá cũ
I long for the village, its bamboo hedge and dikes, wish I could go back to hear a gentle mother's lullaby upon the old stone veranda

Quê nhà tôi ơi con đường qua ngõ
Oh my home village, the road past the alley
Bóng mẹ liêu xiêu trong chiều buông gió
Mother's bent shadow in the evening, releases the wind
Nhớ thương đàn con, biết phương trời nào
Missing her children, who knows where they are
Áo nâu mùa Đông thương mình lận đận đêm buồn mẹ ru
In winter's brown blouse, she pities her bad luck, at night her lullaby

À ơi hoa bay lên trời, cây chi ở lại,
Ah oi flowers flies to the heavens, the stem remains
À ơi hoa cải lên trời, rau dăm ở lại chịu lời đắng cay
Ah oi the mustard flower rises to heaven, the knotweed stays behind suffering bitter words

Quê nhà tôi ơi, Ba Vì xanh tím
Oh my home village, Ba Vì mountain green and purple
Nón chiều che ngang mặt chiều hoang vắng
An evening hat protects a face from the desolate evening
Những đêm mùa đông, khói hương trầm bay bóng cha ngồi đây ngọn đèn lung lay bức tường vôi trắng
Winter nights, a the smoke of sandalwood drifts, dad's form seated, candlelight shivers on the whitewashed wall

Quê nhà tôi ơi, quê người con gái
Oh my home village, the village of a lass
Mắt buồn, da nâu, dấu tình yêu dấu
Sad eyes, brown skin, hiding traces of affection
Mắt đen về đâu, mắt đen của tôi
Where go those ebon eyes, ebon eyes of mine
Mắt đen chờ ai tháng ngày mỏi mòn mối tình long đong
Ebon eyes, through the weary months who do they await, a hard-luck love

À ơi, em đi lấy chồng, anh vẫn một mình
Ah oi, you took a husband, I'm still alone
À ơi, táo rụng sân đình thương anh một mình, một mình nhớ em
Ah oi, an apple falls at the temple yard with compassion for me alone, alone longing for you

À ơi hoa bay lên trời,
Ah oi the flowers fly to the heavens
À ơi hoa cải bay đi, rau dăm thôi đành
Ah oi the mustard flower rises to heaven, the knotweed, it can't be helped
À ơi hoa cải bay đi, rau dăm thôi đành ở lại.
Ah oi the mustard flower rises to heaven, the knotweed, it can't be helped, stays behind.


Trần Tiến sử dụng đến nhiều hình ảnh quen thuộc nhưng đặt lại một cách đầy tình cảm và ý nghĩa. Nhìn đơn giản nhạc sĩ viết đến một chuyện lỡ duyên đôi mắt huyền người Sơn Tây. Tôi cũng thấy một chút tính xã hội đây nữa. Các làng Việt Nam hiện nay vắng thanh niên, các bà mẹ "Nhớ thương đàn con, biết phương trời nào," bay như hoa cải. Quê hương được coi như là thiêng liêng, là đặc trưng, nhưng dù thế nữa cũng buồn buồn. Làng quê là nơi sum họp bây giờ thì vắng vẻ. Chỉ có rau răm ở lại.

Năm 2005 lúc đầu gặp nhau, Trần Tiến rất phấn khởi hát bài mới này cho tôi nghe. Nghe Trần Thu Hà hát ở đây.

Hát với chú ve con (Sing With Little Cicada Lad) - Thanh Tùng (1981)

Một hôm mây trắng bỗng nhớ tiếng hát em
One day white clouds suddenly remember the sound of your song

Mây lang thang hoài để bầu trời thêm vắng
Clouds wander always making the horizon even emptier

Một hôm có nắng bỗng nhớ tiếng hát em
A day with sunshine suddenly remembered your song

Nắng bâng khuâng hoài tựa chưa muốn quên
Melancholy sunlight always imagined it would never want to forget



Đừng mang trong lời ca những nỗi ưu phiền
Don't bring distress to your lyrics

Và đừng mang cho tình yêu những tiếng ca buồn
And don't bring sad singing to love

Này chú ve bé con
Hey little cicada lad

Đời cho ta lời ca hát để yêu người
Life gives us lyrics to love somebody

Và người cho ta lời ca hát để yêu đời thiết tha đó em
And somebody gives us lyrics so we can love that ardent love, dear



Giọt mưa rơi trong đất, chiếc lá bỗng xanh
Rain falls upon the ground, the leaves are still green

Hóa chú ve nhỏ để ngày ngày ca hát
Becoming little cicada lad so he can sing day after day

Tình yêu trong sáng cũng sẽ đến với em
A pure love will come to you, love

Hỡi chú ve nhỏ ngày đêm hát ca
Oh little cicada lad, singing day and night


"Hát với chú ve con" được vào top 10 của Làn Sóng Xanh từ tháng 7 1998 qua giọng hát của Thu Phương. Rồi bài ca này được vị trí số một trong tháng 10 1998 qua giọng hát của Thanh Lam.

Thanh Lam hát "Hát với chú vé con" ở Seattle ngày 30 tháng 4 2008. Và hát rất hồn nhiên và có sức lực. Ban nhạc này cũng hay. Nhưng vai trò của ca sĩ và ban nhạc ở đây là gây ra không khí cho khiêu vũ. Vậy đây là surf rock thật.

Thanh Lam hát trên sân khấu lớn thì không hay bằng ở trên. Nhịp điệu hơi bị chậm và disco hóa. Mọi người đang chịu khó để gây một không khí đặc biệt nhưng tôi thấy hơi nhạt. Có lẽ vì bị chuyên nghiệp quá?

Ở đây Thanh Lam hát với một ban nhạc có chất jazz/r&b; mình nghe thấy thích hợp hơn.

"Tháng 10/75 chúng tôi tham gia một lớp bồi dưỡng sáng tác đầu tiên của Bộ TTVH tổ chức. Chính qua lớp này chúng tôi đã được mở mang kiến thức về âm nhạc rất nhiều... Lúc này nhạc sĩ Thanh Tùng tham gia hưởng dẫn môn chỉ huy hợp xướng và dàn nhạc. Sau này anh mới tham gia sinh họat nhóm [Nhóm Sáng tác Âm nhạc Quần chúng] khi anh sáng tác bài Hat với chú ve con. Nhưng đó là chuyện của sáu năm sau." (Ñguyễn Văn Hiên, "Nhạc sĩ trẻ - Cuộc hành trình mai nươi năm," Hồi ức 50 năm âm nhạc cách mạng miền Nam (TPHCM: Nxb Văn nghệ TPHCM; Hội Âm nhạc TPHCM, 1997; 353).

Nghĩa là bài ca này có chút chất phong trào. Là một trong những bài ca Làn Sóng Xanh ít ỏi không viết về tình yêu buồn.

The Art of Parties (Nghệ thuật làm liên hoan) - Japan (1981)

Once I was young
Một thuở tôi còn trẻ
Once I was smart
Một thuở tôi còn giỏi
Now I'm living on the edge of my nerves
Nay tôi đang sống đến tột cùng khí phách tôi
The things we said weren't quite so tough
Nhiều điều chúng ta nói không bất khuất đến thế
When we were young
Khi chúng ta còn trẻ
Well I'm burning, I'm burning buildings
Nay tôi đang đốt, tôi đang đốt công trình
I'm building this time
Tôi đang xây dựng dạo này

Burn
Đốt
For the art of parties
Cho nghệ thuật làm liên hoan
Burn
Đốt
Under heavy weather
Dưới tiết tời nặng
The art of parties
Nghệ thuật làm liên hoan
I'm burning -- Burning
Tôi đang đốt -- đốt

I'm living
Tôi đang sống
I'm living my life
Tôi đang sống đời tôi
I'm living this time
Tôi đang sống dạo này

Burn
Đốt
For the art of parties
Cho nghệ thuật làm liên hoan
Burn
Đốt
I'm burning -- Burning
Tôi đang đốt -- Đốt

The wind blew through my hair
Gió bay qua tóc tôi
Once I was young
Một thuở tôi còn trẻ
I'd shelter from the sun
Tôi ẩn nấp tránh mặt trời
Once I was smart
Một thuở tôi còn giỏi
We lived on the strength of our nerves
Chúng ta sống với sức mạnh khí phách
When we were young
Khi chúng ta còn trẻ


Charles Taylor viết về Hegel nói "sự chuyển tiếp của sự khai hóa sang hoạt động cách mạng... Ý thức kiểu này coi thế giới như là trung lập, như có khả năng tạo thành để vừa mục đích nhân loại. Không có gì ở trong là có ý nghĩa thực chất đòi hỏ phải đối xứ một cách tôn trọng và giữ gìn; tất cả có thể sửa đổi và cải cách theo nhu cầu và mục đích nhân loại" (transition of the enlightenment into revolutionary action... This consciousness sees the world as neutral, as capable of being formed to fit human purposes. There is nothing in it which has intrinsic significance, which demands to be treated with respect and preserved; all can be altered and reformed according to man's needs and goals (Charles Taylor, Hegel. New York: Cambridge University Press, 1975, tr. 185).

Điều quan trọng hơn rất nhiều trong sự chiến thắng của Mao là chính các chiến sĩ Cộng Sản. Yếu tố chính là tuổi thanh niên, không phải sự nghèo khổ, mà đoán trước sự nhiệt tình của người nông dân kết nhập với Cộng Sản. (Much more important in Mao's victory were the Communist fighters themselves. It was youth, rather than poverty, that predicted peasants' willingness to join the Communists. David Priestland, The Red Flag. New York: Grove Press, 2009, tr. 263)

Tôi dịch party với từ nhạt nhất là liên hoan. Về một mặt party là cuộc ăn chơi, về mặt khác party là đảng phái. Ý nghĩa của party trong ca khúc này có cả hai ý nhưng tôi nghĩ rằng ý đảng phái thì đúng hơn.

Từ burning cũng khó dịch - I'm burning có thể có cả hai ý nghĩa là đốt cái gì bên ngoài hay cảm thấy cháy ở trong mình.

Theo ý tôi bài ca này viết về cách mạng văn hóa ở Trung Quốc. Sức trẻ tung hoành đốt phá để xây nên cái mới, cái hiện đại. Đốt phá đến tột cùng khí phách. Nhưng khi ăn chơi lứa trẻ cũng phá đến tột cùng.

Japan là một ban nhạc được sự ám ảnh của Châu Á. The Art of Parties được xuất hiện đĩa Tin Drum (Trống thiếc) năm 1981. Bia của Tin Drum là một bức ảnh của ca sĩ chính của nhóm ngồi cầm đũa ăn trong một phòng đơn sơ và gọn gàng thời cụ Mao. Trên bàn có sách đỏ của Mao. Tóc và kinh của ca sĩ này trông rất dị thường trong hoàn cảnh này. Nhưng chính ca sĩ ăn mặc kiểu lãng mạn mới này được trẻ, được giỏi, được phá, được hiện đại. Chính cái chủ nghĩa hiện đại đầy mãu thuận. (Kiểu ăn mặc của ca sĩ này hiện nay là tiêu chuẩn của nam ca sĩ teen ở Việt Nam hiện nay).


Japan biểu diễn cho truyền hình Anh Quốc (với một tay chơi ghi ta chính là người Nhật Bổn):



Japan biểu diễn một lần nữa (hãy lắng nghe đàn ghi ta bass):

Nơi ấy bình yên (That Place is Calm) - Bảo Chấn

Giữa đêm tối nhớ về em yêu
In the middle of the night, I miss you love
Như đại dương nhớ trời xanh.
Like the open seas miss blue skies
Ôm lòng đêm đón sầu lên.
Caressing the heart of night, greeting the rising sadness
Ôi nỗi nhớ buồn tênh.
Oh such sad longing

Xa mù khơi gió về xôn xao
Far from sight rising winds come back in an uproar
Trái tim đã lạc lối về bên nhau.
Hearts that were lost come back together
Anh chờ em giữa lặng câm, nghe bão tố trong tim
I await you midst a mute silence, listening to the tempest in my heart

Em ơi dù cho tình mình đã xa quá,
Oh dear, though your love as gone away too far
Trái tim anh vẫn nhớ đến em.
My heart still longs for you
Anh luôn niềm tin một ngày nắng mới
I always have faith in a new day of sunlight
Xóa bao đêm cô đơn ta chờ nhau
To wipe away the lonely nights we awaited each other

Có lúc giông tố cuộc tình ngỡ tan vỡ,
There are times when love's tempest I thought had shattered
Lòng ta yêu thương nhau ngời sáng
Our hearts love each other brightly,
Hứ hư hư hừ, có em trong đời với anh nơi ấy bình yên.
Hư-hư-hư-hư, you in my life, for me that place is calm


Bài ca này có mặt trên Làn Sóng Xanh từ tháng 9 1998 và được vị trí số một trong tháng 12 1998 và tháng 1 1999. Dễ nghe với ca từ hay cái "hook" ở cuối bài "hứ hư hư hừ" là cao điểm. Tôi vốn thích chuỗi hợp âm VI-IV-V-I.

Fanfare for Post-Modernist Architecture - Part 1 (Khúc kèn lệnh cho kiểu kiến trúc hậu hiện đại (đoạn 1) - Apes of God (1989)

Thơ và phim: Gilbert Marhoefer; nhạc: Jason Gibbs

In the golden raindrop of victory,
Trong giọt mưa vàng của chiến thắng
The City is transmogrified
Thành phố được biến hình
Deities inhabit the statues along the avenues
Các thần thánh nhập vào các pho tượng khắp theo phố phường
Banners, facades, trumpets,
Ngọn cờ, mã ngoài, kèn đồng
Pacing horses draw forward conquering chariots
Ngựa nước kiệu kéo tiến các xe chiến thắng
Of nodding heroes and teen-age spearbearers,
Của các vị anh hùng gật đầu và thanh niên mang giáo
Behind, in tow, the tearful conquered:
Đằng sau, kéo theo, dân bị chinh phục
Scorned, abject, making moan,
Bị khinh bỉ, khốn nạn, kêu rền rĩ
Their fingers writhing in their faces.
Từng ngón tay quằn quại trên mặt

The heavens and the underworld applaud.
Cả cõi thiên đường và âm phủ đều vỗ tay
Floral virgins publically dancing in their daydreams
Trinh nữ đem hoa múa công khai trong mơ mộng
Toss honorific blossom into the waftage,
Quẳng lên một đóa hoa tôn kính trong sự phảng phất
Perfume the cross-currents for an overwhelming instant,
Làm thơm những luồng gió trái ngược trong khoảng khắc tràn ngập
And then fade into pastel powder.
Rồi phai thành bụi phấn.


Đây là một tác phẩm tôi soạn ra thời chơi nhạc với ban nhạc Apes of God (Các con khỉ của chúa). Ban nhạc này thuộc thể loại spoken word (nói lời - nói thơ) rất ít khi có ca hát.

Đóa hoa vô thường (An Ever-changing Bloom) - Trịnh Công Sơn (1972)

Tâm tình - Nhịp thong dong
Confiding - Untroubled rhythm

Tìm em tôi tìm
Seek you, I seek
Mình hạc xương mai
Embodied in a night heron's slender outline
Tìm trên non ngàn
Seek upon mountain forests
Một cành hoa khôi
A flower most beautiful
Nụ cười mong manh
A fleeting smile
Một hồn yếu đuối
A frail soul
Một bờ môi thơm
A bank of fragrant lips
Một hồn giấy mới
A soul's new leaf

Tìm em tôi tìm
Seek you, I seek
Nhủ lòng tôi ơi
Oh tell my heart
Tìm đêm chưa từng
Seek nights not yet to be
Tìm ngày tinh khôi
Seek pure days
Tìm chim trong đàn
Seek a bird in the flock
Ngậm hạt sương bay
Flying mist on the tongue
Tìm lại trên sông những dấu hài
Seek once more the slippers' trace upon the river

Tìm em xa gần, đất trời rộn ràng
Seek you near and far, bustling earth and sky
Tìm trong sương hồng
Seek in rosy mist
Trong chiều bạc mệnh
In luckless afternoons
Trăng tàn nguyệt tận
Moon dissolving at month's end
Chưa từng tuyệt vọng đâu em
I've never despaired at all dear

Tìm trong vô thường
Seek in the ever changing
Có đôi dòng Kinh
There are a couple of lines of Prayer
Sấm bay rền vang
Claps of thunder roll and echo
Bỗng tôi thấy em dưới chân cội nguồn
Suddenly I see, it's you beneath the root of all
Tôi mời em về
I invite you back
Đêm gội mưa trong
Night, rinsing clear rain
Em ngồi bốn bề thơm ngát hương trầm
You're seated, on four sides sandalwood permeates

Trong vườn mưa tạnh
In the garden the rain has ceased
Tiếng nhạc hân hoan
Joyous music
Trăng vàng khai hội
A golden moon opens its session
Một đóa hoa quỳnh
A single hydrangea

Đưa tình về - Nhịp hớn hở
Bringing love back - Joyous rhythm

Thanh thoáng
Clear

Bình an
Peaceful

Từ nay tôi đã có người
From now on I have someone
Có em đi đứng bên đời líu lo
Have you standing by life a-twitter
Từ nay tôi đã có tình
From now on I have love
Có em yêu dấu lẫy lừng nói thưa
Have you my beloved, renowned, solicitous

Từ em tôi đã đắp bồi
From you I'm fortified
Có tôi trong dáng em ngồi trước sân
I'm there in your form sitting before the yard

Hát tự do
Sung freely

Mùa đông cho em nỗi buồn chiều em ra đứng hát kinh đầu sông
Winter gives you sadness; evening, you stand singing a prayer at river's origin

Tàn đông con nước kéo lên chút tình mới chớm đã viên thành
Expiring winter, the waters extend, arise; a bit of new love at its start of perfect harmony

Nhịp nhàng - Thơ thới
Rhythmic - Tranquil

Từ nay anh đã có nàng
From this time I have her
Biết ơn sông núi đáp đền tiếng ca
Grateful to the rivers and mountains that reply, compensate in song
Mùa xuân trên những mái nhà
Spring upon the roofs
Có con chim hót tên là ái - ân
There's a chirping bird named amor


Bốn mùa yêu nhau trong lẽ vô thường của trời đất
Four season loving together in the ever changingness of the earth and sky

Sen hồng một nụ, em ngồi một thuở
Pink lotus one bud, you sat one time
Một thuở yêu nhau có vui cùng sầu
One time we loved the happy and sad
Từ rạng đông cao đến đêm ngọt ngào
From high dawn to sweet night
Sen hồng một độ,
Pink lotus a while
Em hồng một thuở xuân xanh
You, pink one time in green spring
Sen buồn một mình
Lotus sad and alone
Em buồn đền trọn mối tình
You, sadness making up for a love's entirety


Hiu hắt
Gently blowing

Một chiều em đứng cuối sông gió mùa thu rất ân cần chở lời kinh đến núi non
One evening you stand at the river's end, autumn winds quite solicitous bear prayers to mountains
Những lời tình em trối trăn
Your words of love, last words
Một thời yêu dấu đã qua
A time of love has passed
Gót hồng em muốn quay về dù trần gian có xót xa cũng đành về với quê nhà
Upon pink heels you want to come back, though the mortal world has pain reserved to return home

Con sóng biển dâu đã mang tình về chốn cũ
Waves of mulberry seas have brought love back to its old place


Dồn dập vừa
In succession

Mênh mông
Vast

Từ đó trong vườn khuya
From then in that midnight garden
Ôi áo xưa em là một chút mây phù du
Oh, your old gown is a bit of ephemeral cloud
Đã thoáng qua đời ta
That rush past my life
Từ đó trong hồn ta
From then in my heart
Ôi tiếng chuông não nề
Oh baleful toll of the bells

Ngựa hí vang rừng xa
A horse neighs in the distant wood
Vọng suốt đất trời kia
Resounds throughout that land
Từ đó ta ngồi mê
From then I sit intoxicated
Để thấy trên đường xa
To see upon the distant road
Một chuyến xe tựa như vừa đến nơi chia lìa
Like a cart's voyage like it's just come to a place of separation


(Tình do tâm ta mà sinh, Có khi tình mất mà tâm còn động vọng. Đúc lúc tâm bình an thì tình kia cũng đoạn nỗi)
Love, it's born of my heart. There are times when love's lost by our hearts still rumbles. Moulded when the heart was at peace, that love was terminated)

Mạnh và liền nhau
Strong and continuous

Êm dịu lại
Gentle again

Từ đó ta nằm đau
From then I lay in pain
Ôi núi cũng như đèo
Oh mountains are like passes
Một chút vô thường theo
A bit of the ever changing
Từng phút cao giờ sâu
Each elevated minute now profound
Từ đó hoa là em
From then the flower is you
Một sớm kia rất hồng nở hết trong hoàng hôn
Some morning very pink blooming to the end at dusk
Đợi gió vô thường lên
Waiting for the ever changing wind to arise
Từ đó em là sương
From then you are mist
Rụng mát trong bình minh
Cooly refreshes in the dawn
Từ đó ta là đêm nở đóa hoa vô thường
From then I am the evening buds an ever changing bloom


"Đóa hoa vô thường" cũng là một bài ca vị trí số 1 trên danh sách Làn Sóng Xanh tháng 11 1997. Sáng tác năm 1972 bài ca này được ra đời thời Việt Nam Cộng Hoà. Là một tình ca thật, nhưng tôi thấy khó xác định đây là một bài ca phổ thông. Đây có phải một ca cảnh đơn ca? Nghe "Đóa hoa vô thường" phải có một khoảng thời gian 9 phút trở lên. Bài ca này không có điệp khúc, phiên khúc. Và ca từ cũng phức tạp. Tác phẩm này có hai giai điệu rất hay: "Từ này tôi đã có người..." và "Từ đó trong vườn khuya..."

Đoạn thứ 1:

Tìm tòi, van xin, cầu kính như thần chú, như bùa - kết thức là một đóa hoa quỳnh xuất hiện trong vườn trăng. Đoạn này không có thời gian (chỉ có "đêm chưa từng" và "vô thường). Hai nhân vật là tôi và em.

Giai điệu dù có tính quãng ba nhưng với những nốt / mô típ lặi lại thường xuyên có chất như tụng kinh.

Đoạn thứ 2:

a. Sở hữu, chiếm hữu - "có người," "có em," "có tình," "có tôi." Nghĩa là tôi và em sở hữu lẫn nhau. Cũng phải đến mức hoàn thành, tuyệt đích (consummation). Khoảng thời gian là tình trạng hiện nay liên tục - "từ nay." Nhưng cũng có "đã." Hai nhân vật vẫn là tôi và em.

b. Có mùa đông, nhưng mùa đông tàn như có xuân mới đến (nước kéo lên). Cũng có hoàn thiện. Không biết đây là petit mort (sự chết nho nhỏ của cực tình?).

c. Lại sở hữu, nhưng có biến đổi lớn - tôi thành anh, em thành nàng. Lúc còn là tôi là như cứ giữ lại cái gì đó của mình, rồi anh thì trao hết. Lúc còn em là em thuộc vũ trụ của mình, rồi nàng thì được nâng lên (nâng lên bệ?). Thời gian nhất định là xuân, tình hình là ái ân, nhưng có linh cảm rồi.

Đoạn thứ 3:

Thời gian ở đây là điều quan trọng nhất - là một thuở, một thời, một độ, từ đó, mọi sự đã qua. Em thì em là hoa, là một mình, là sương. Em đã được tìm rồi, nhưng không còn nắm được. Nhưng hiện nay không còn anh, không còn tôi, bây giờ là ta. Ta chủ yếu thì "ngồi mê," "nằm đau." Rồi chỉ có các vết tích của em: áo em là "mây phù du / Đã thoáng qua đời ta / Từ đó trong hồn ta / Ôi tiếng chuông não nề."

"Từ đó em là sương / Rụng mát trong bình minh / Từ đó ta là đêm nở đóa hoa vô thường." Trước em là đóa hoa quỳnh, rồi em là sương của bình minh, sương mà phủ cây cỏ (như một đóa hoa). Ta là đêm mà phủ mọi thứ, nhưng cũng cho đóa hoa vô thường nở ra.

Tôi nghĩ rằng đây là một bài ca viết cho đàn ông, về tâm trạng đàn ông--vậy tại sao đàn ông không hát bài này? Dù vẽ một bức tranh đẹp của một phụ nữ, nhưng bài ca thuộc về tâm lý phức tạp của đàn ông. Muốn chiếm được đóa hoa đẹp nhất, nhưng lúc có chiếm được thì cái gì đó xây ra trong tiềm thức phá lại hạnh phúc của mình.

Có một edit với hai hình ảnh rất lạ (lúc 7:45-7:55) trong video sau. Một em bé bú vú mẹ được âu yếm, rồi nhân vật đàn ông (TCS?) được người tình âu yếm. Tâm lý phức tạp chứ? Cái đóa hoa vô thường có phải nàng hay chàng hay cả hai?




Người đạo diễn phim trên, Phạm Hoàng Nam, có nói:

Từ khi thực hiện album Đóa hoa vô thường, sau một thời gian làm việc với anh Sơn tôi đã bị anh ấy thu phục không chỉ là những tác phẩm mà là cuộc sống nội tâm với những suy nghĩ quá đặc biệt. Mỗi người có thể hiểu anh Sơn theo góc độ của mình, nhưng với tôi anh Sơn là một người lãng mạn đến cùng cực, cực đoan trong tình yêu. (Nguồn: "Tình yêu của nhạc Trịnh trong Đêm thần thoại," Thanh Niên thứ sáu, 16 Tháng chín 2005, Trâm Anh phỏng vấn Phạm Hoàng Nam in Thanh Niên).

Ai Cho Tôi Tình Yêu (Who'll give me love) Trúc Phương (1963-4)

Ai cho tôi tình yêu của ngày thơ ngày mộng
Who'll give me love of those dream-like days
Tôi xin dâng vòng tay mở rộng và đón người đi vào tim tôi bằng môi trên bờ môi
I offer embracing arms, opened wide and greet him/her into my heart through lips, through the edge of lips

Nhưng biết chỉ là mơ ... nên lòng nức nở,
But I know this is just a dream so my heart sobs,
Thương còn chứ yêu thì chưa đến nên gọi tên tình chưa đỗ bến, (biết) nẻo mô mà tìm?
Affection is there but love hasn't arrived, I call the name of feelings that haven't yet alighted on the dock, is there a path to find it?

Nằm nghe cô đơn, thoáng bước trong buồng giá buốt về tìm, sao rơi cuối đêm
Lying down listening, lonely, quickly stepping into sadness, biting cold comes back looking for stars that fall upon night's pillow
Nhà vắng mang nhiều cay đắng, xua hồn đi hoang
The empty house carries bitterness of long ago, drives the spirit into the wilds

Ai cho tôi tình yêu, để làm duyên một người
Who'll give me love, to bring charm to someone's smile
Tôi xin dâng tình tôi trọn đời
I offer my feelings for an entire life.
Người ơi người, xin đừng e ấp, làm tim nghẹn ngào ....
Oh whoever you are don't be timid and make my heart choke up.



Đầu tháng phải có nhạc đậm đà bản sắc. Hãy nghe giọng hát Liễu Trai ở đây.