Mộc Lan (1931-2015)

Hôm 11 tháng 5 tôi đọc tin buồn trên báo là ca sĩ Mộc Lan qua đời.  Nhờ cố nhạc sĩ Hoàng Trọng giới thiệu tôi được gặp bà cùng con gái của bà cách đây 17 năm.  Bà tiếp tôi một cách rất lịch sự và thân mật trong một căn phòng nhỏ và đơn sơ.  Dù sống trong hoàn cảnh nghèo và khó khăn tôi cũng được nhận thấy "nét tươi tắn, giản dị nhưng vẫn sang cả" của bà như ca sĩ Thanh Lan từng mô tả. Mộc Lan lấy chồng là sĩ quan Việt Nam Cộng Hòa vậy sau 1975 bà mất gần hết nhà cửa, tài sản của bà.  Bà không còn tham gia giới nghệ thuật nữa và thành như một người vô danh bị lãng quên.

Ngô Ganh (?), Lê Mộng Bảo, Châu Kỳ và Mộc Lan năm 1951 ở cố đô - ảnh của Lê Mộng Bảo cho tôi chụp lại

Thực sự Mộc Lan là một con người huyền thoại.  Thời thanh xânh, bà là giai nhân - được mô tả là "đẹp như tranh vẽ, [da] trắng như trứng gà bóc, răng đều tựa như hạt cườm, tay cứ như tay tiên" (lời Trần Áng Sơn, Hà Đình Nguyên trích).  Bà thành ca sĩ, được hai ca sĩ nổi tiếng là Mạnh Phát và Minh Diệu giới thiệu với một ca sĩ / nhạc sĩ khác là Châu Kỳ thành chồng.  Một đời rất nghệ sĩ.  Trong những năm 1940-1950 bà hát cho ban nhạc Đài Phát Thanh Huế của Trần Văn Tín chỉ huy, Ban Thần Kinh Nhạc Đoàn, ban nhạc Thu Hồ.  Còn nữa có câu chuyện của Mộc Lan với Đoàn Chuẩn (thực hay hư tôi không biết, nhưng Mộc Lan cho là hư.  Như thế là đủ đối với tôi).

Mộc Lan hát với Ban Tiếng Tơ Đồng - nguồn ảnh: bia lừng Tạp chí Thế giới Tự do tập 17 số 6 (1968)

Trong những năm 1960-1970 bà là một ca sĩ chính và phụ của Ban Tiếng Tơ Đồng của nhạc sĩ Hoàng Trọng điều khiển.  Ban nhạc này biểu diễn thường xuyên trên đài truyền hình Sài Gòn.  Ảnh ở trên là trong một tạp chí của chính Mộc Lan tặng tôi.  Giữ lại tạp chí này rồi cung cấp cho tôi là một cử chỉ rất đáng quý.

Ban Tiếng Tơ Đồng chủ yếu trình bày nhạc mà hiện nay được gọi là nhạc tiền chiến.  Hoàng Trọng phối khí các ca khúc này theo phong cách phải gọi là nửa cổ điển (semi-classical).  Giọng hát Mộc Lan rất trữ tình có một chút chất bel canto.  Mộc Lan hát rất mềm mãi và uyển chuyển.  Mời các bạn đọc nghe Mộc Lan hát trên trang web này.

Tôi rất thích nghe Mộc Lan hát bài "Tống biệt" của Võ Đức Thu phổ thơ Tản Đà.  Ban nhạc Ban Tiếng Tơ Đồng, Hoàng Trọng phối khí.

Tống biệt - Võ Đức Thu phổ thơ Tản Đà

Lá đào rơi rắc lối thiên thai,

Suối tiễn oanh đưa luống ngậm ngùi!

Nửa năm tiên cảnh,
Một bước trần ai,

Ước cũ duyên thừa có thế thôi!

Đá mòn, rêu nhạt,

Nước chảy, huê trôi,

Cái hạc bay lên vút tận trời!

Trời đất từ đây xa cách mãi.

Cửa động,

Đầu non,

Đường lối cũ,

Ngàn năm thơ thẩn bóng trăng chơi.

Expatriation

Peach leaves fall, scattering on the path to T'ien T'ai mountain,
The brook sees you off, the oriole guides you and your sorrows!
Half a year in paradise,
One single step back to mortal life,
Old desires, overflowing love, that's all we had,
Stones wear down, moss upon them fades
Waters flow, flowers drift past,
The stork flies upward, surging all the way to the firmament's end!
The cavern's entrance
The mountain's top
The olden path,
A thousand years sigh beneath the moon's shadowplay.