Tà áo xanh

Tà áo xanh / The blue áo dài - Đoàn Chuẩn & Từ Linh (1955) - Jason Gibbs dịch

Wind flies in from all directions, comes here, floods my soul, then precariously awakens.
My boat is but a leaf going out to sea, returning to you - hidden, sealed like the clouds in the sky, that night after night sit waiting for dawn, dreaming of someone.
But more dreaming still comes to nothing!

We met in autumn, grew close in winter, loved each other in spring, yet then it ended in spring,
One of us returned home in silence, how is that tolerable?
I remember when you said:
"How is that spring has arrived, yet leaves still tumble down, how is that spring has arrived, yet leaves still fly?"
My dear! Is there a flower that hasn't decayed, has there been a cloudless sky, has there been a love that hasn't faded?

Do you remember when I said:
"When you come with me, please don't forget that blue áo dài."
Dear, who'd suspect that there would be a color that wouldn't fade like that loving blue.
Then one afternoon, spent fireworks blew past, scattering across the veranda.

As you walked through them, I walked, eyes downcast, resigned to your fate.
I left, my whole soul frozen.
Apricot flowers, petal by petal, fell upon the road.
Coldly leaving, I knew any more regrets are but useless.
Flowers decay, love dissipates into space.

Becoming acquainted only to miss each other; missing each other so that our sorrow floods upward, oh ephemeral, mortal love.
Early morning, the dreamer came to me, then left me in sorrow, night after night we await the dawn dreaming of each other.
But more dreaming still comes to nothing.

We met in autumn, grew close in winter, loved each other in spring, yet then it ended in spring.
One of us returned home in silence, how is that tolerable?
I remember when you said:
"How can spring come yet not be happy, how can spring come yet not be bright?"
My dear! Is there a moon that hasn't waned, is there a kite that couldn't fly, is there a love that's not passionate?

Do you remember when I said:
"My soul will easily forgets, my feelings will easily fade"
Dear, I couldn't suspect that there would be a love that wouldn't fade like my love for you.

Then maybe one frozen afternoon,

Our souls might seek each other
You'll dream within the sound of song, and I, in amorous handwriting?
How can you blame the flower when it withers
But I alone weave a few melodies.
Life's music can notate a love's features, as flowers wither and music flies off into space.

Dù không phải là "top 15" của tôi nhưng bài "Tà áo xanh" là một bài ca tôi thích và cũng đánh giá cao. Lê Thương viết đến "nhạc tiền chiến" thì bàn đến giai đoạn 1938-1946. Nhưng theo hiểu biết của tôi thì nhạc tiền chiến kéo dài đến năm 1954 hay 1955. Như tôi đã viết rồi nhạc tiền chiến đại khái là nhạc Hà Nội được nuôi dưỡng trên đất Sài Gòn sau khi nước Việt chia đôi. Bài "Tà áo xanh" soạn năm 1955 vậy chắc ít được hát ở Hà Nội trước cuối thập niên 1980, vậy là trong đợt cuối cùng của thời tiền chiến.

Có lời ca tiếng Việt ở website Đặc Trưng còn có 4 nữ ca sĩ hát bài này ở trang này. Theo tôi thì trong 4 tài liệu âm thanh hai cái của Lệ Thanh và Lệ Thu mới là "đặc trưng." Tôi cũng khuyên các bạn thích bài này nên nghe Anh Ngọc hát bài này. Bài hát này thật sự là chuyện một người đàn ông, vậy nghe một đàn ông hát có lý chứ. Và Anh Ngọc hát bài này một cách rất xuất sắc và rất tiền chiến.

Đề tài bài này cũng là một lối mòn - sang ngang, nhớ nhung, xác pháo nhà ai... - nhưng viết một cách rất giản dị, gọn gàng, đẹp đẽ. Người đàn ông này không muốn yêu nàng, nhưng bắt gặp tình cảnh vào một niềm tình yêu bất đắc dĩ. Nói chung các cảnh mieu tả cũng bình thường thôi - gió thôi, mây bay, màu phai, hoa tàn. Nhưng khi ca từ đi cùng giai điệu làm cho bài hát này hay lắm. Gần như lời ca lơ lửng trên nhạc nền. Các bạn nên nghe Lệ Thanh hát gần như ngâm thơ với nhạc nền không tiết tấu. Nhưng nói ngâm thơ thì không theo truyền thống Việt Nam nhưng lại theo truyền thống ... Hawaii. Tôi rất dễ tin khi người ta nói rằng Đoàn Chuẩn sáng tác nhạc với một đàn ghi ta Hawaiian. Làm như thế thì như có ba dòng đối vị (xem ở dưới). Dòng chính từ nốt C cao xuống đến nốt C thấp theo thang âm trưởng với thêm nốt nửa cung (Gb). Hai dòng phụ làm những nốt của hợp âm G bảy âm át (G7 chord) - FD và DB - với một nốt liên ở giữa (E và C). Đoạn thứ nhất kết thức với hợp âm G đảo I (G first inversion). Đoạn thứ hai thì co lại - ba dòng thành một dòng, rút cuộc đến riêng một nốt C. Đoạn này bắt đầu với hợp âm F rồi hợp G với hai âm dẫn B và D. Cũng không phức tạp nhưng rất tao nhã.

"Tà áo xanh" từ ô nhịp 1 đến ô nhịp 16

Jason Gibbs 14 tháng 7 2007