Ông lão chèo đò

nguồn hình: L'Indochine coloniale

The Old Man Who Rows the Ferry - by Viễn Châu, sung by Út Trà Ôn /Jason Gibbs dịch

Poem
As the waters dream and clouds are in their reverie
So it is with the old man and his ferry
As there's money, he buys couple of bottles of wine
After sampling it he recites a poem.

Reciting to the Poem Vân Tiên

Adrift the sky is vast, the river long
The ferry cuts across, one vessel, back and forth, morning, noon
At nightfall he rests from a trip
Lays listening to rustling leaves like rain on the ferry
Rice twice daily, he prays it will fill him
He dares not discuss a distant fate
This life, possessing it is like an illusion
Morning remains, or the evening's lost, what's there to worry about?

Vọng cổ

Still there are waters and mountains, then the dock's still there, alone an old man...

1-.... guides his ferry. The clouds and waters of the homeland, it's like they're intoxicated with the sound of that heave ho. Upon that timeworn ferry, anyone who wants to cross to the river docks the old man will see you there and back, coin for the work it matters not whether little or much, because the old man loves and reveres his ferry just as ordinary folk love an ideal lover.

2-People go upstream and down Some desire wealth and honor, others riches Journeying, when they've crossed the river Do any of them remember the man who rowed the ferry?

The old man expects nothing, nor does he tarry or wait.

Moldy rice, one day's vegetable broth for two meals, shabby rags for a shirt exposed to sunlight, soaked in rain

Though his age is advanced
He still can row that ferry across the river
Ears still sharp, eyes still keen
In discussing matters of human feelings, the old man is anyone's match

Recitation

A cold breeze sways the reeds
Halfway through the afternoon the ferry's lacking passengers to cross the river
Sitting lost in thought looking at the silvery water's current
The old man suddenly asks why his feelings seem so lifeless

Reciting the Poem Vân Tiên

Birds return from the mountains, it's dark now
The old man scoops up some rice, washes his pot, cooks his meal
Dawn, and then twilight again
Years and months, how can these sad worries ever end
Human affairs, life and death
Anew, that green spring season, old age, then you've arrived
The river long, sometimes it's full, sometimes not
Our world, sometimes life changes between white and black...

Vọng cổ

A dozen or so years have passed with a few seasons of smoke and fire, the old man has experienced many vicissitudes of the times'...

4-... ups and downs. Tears of advanced age mix with the water's current. Suddenly, the old man guides his hand to his hair that after three close calls is white like cotton.

Life's stories are like the mayfly's wings
Morning they're here, night comes and they're gone, why feel down?
Riches are flying clouds
As soon as you see them, dust off your hands and they're gone

Heave ho...
Waters in their current, sometimes they're clear, sometimes muddy
People in this life have moments of shame, moments of glory
Think of someone unimportant like me
A ferry crossing one way
Heave ho...
A ferry crossing one way as you please sunlight and rain

Body old, rice from the market, river water
Healthy then he'll take the customer, tired then he'll lie down and relax
Rich and refined, pay no attention those who vie

Office and fame are like the duckweed flowing with the current
Fools or sages, in the end if you think about it, none of it is as good as the old man's life
As long as there's sky, water and the river
And the old banyan tree, there will be the man rowing the ferry.

Ông lão chèo đò - Sáng tác: Viễn Châu. Nghệ sĩ Út Trà Ôn ca.

Thơ

Còn nước mơ màng mây vẩn vơ
Thì còn lão với một con đò
Còn tiền mua lấy vài chai rượu
Nhắp rượu xong rồi lão nói thơ.

Nói thơ Vân Tiên

Linh đinh trời rộng sông dài
Đò ngang một chiếc lần hồi sớm trưa
Chiều rồi nghỉ một chuyến đưa
Nằm nghe lá rụng như mưa trên đò
Cơm ngày hai bữa cầu no
Dám đâu bàn chuyện cơ đồ viễn vông
Đời này có cũng như không
Sớm còn tối mất bận lòng mà chi.

Vọng cổ

Còn nước còn non thì nơi bến cũ vẫn còn trơ một ông lão…

1-.… đưa đò. Mây nước miền quê như say theo tiếng hát câu hò. Trên con thuyền cũ kỹ ai muốn sang bến sông này lão đưa rước giùm cho, tiền bạc trả công chẳng nệ ít hay nhiều, lão chỉ cần ngày hai bữa mà thôi, bởi lão đây yêu quý con đò cũng như thiên hạ họ yêu một người tình lý tưởng.

2- Người ta đi ngược đi xuôi
Kẻ ham phú quý người đòi đỉnh chung
Lữ hành khi đã sang sông
Có ai còn nhớ đến ông chèo đò.

Lão chẳng mong chi cũng không đợi không chờ.

Cơm hẩm canh rau một ngày hai buổi, manh áo tồi tàn lão dãi nắng dầm mưa.

Mặc dù tuổi đã già nua
Vẫn còn chèo nổi con đò sang sông
Tai còn tỏ, mắt còn tinh
Bàn chuyện nhân tình lão chẳng nhượng gì ai.

Nói lối

Hơi lạnh gió đưa hàng lau lách
Nửa chiểu rồi đò vắng khách sang sông
Ngồi trầm ngâm nhìn nước bạc xuôi dòng
Lão bỗng thấy cõi lòng sao trống trải

Nói thơ Vân Tiên

Chim bay về núi tối rồi
Lão lo xúc gạo rửa nồi nấu cơm
Bình minh rồi lại hoàng hôn
Năm cùng tháng hết lo buồn mà chi
Sự đời sanh ký tử quy
Mới xuân xanh đó, già thì đến nơi
Sông dài mấy bận đầy vơi
Thế gian mấy bận đổi đời trắng đen…

Vọng cổ

Mười mấy năm qua mấy mùa khói lửa, lão đã chứng kiến biết bao nhiêu cảnh hưng vong của thế sự…

4-.… thăng trầm. Nước mắt già nua pha lẫn nước xuôi dòng. Bất giác lão đưa tay sờ lên mái tóc thì sau ba cuộc ba đào nó đã trắng như bông.

Chuyện đời như cánh phù du
Sớm còn tối mất dạ sầu mà chi
Sang giàu như áng mây bay
Mới vừa thấy đó phủi tay không còn!

6-. Hò hơ…
Nước giữa dòng có khi trong khi đục
Người ở đời có lúc nhục lúc vinh
Gẫm ai vô sự như mình
Đò ngang một chuyến…
Hò hơ…
Đò ngang một chuyến mặc tình nắng mưa.

Thân già gạo chợ nước sông
Khỏe thì đưa khách mệt nằm xả hơi
Sang giàu mặc kẻ đua bơi

Công danh như thể bèo trôi giữa dòng
Ai dại ai khôn rốt cuộc ngẫm lại vẫn không bằng đời của lão.
Còn trời còn nước còn sông,
Còn cây đa cũ còn ông chèo đò.


Tôi mới thấy lời này trên blog của Thu Nguyệt và phải dịch luôn. Viễn Châu theo quan niệm của tôi là một vị anh hùng của nhạc Việt. Tôi được gặp ông một lần và cũng thấy ông dễ mến lẵm.

Một bạn của tôi là John Schafer có viết về "triệt lý nhẹ nhàng" trong ca khúc Trịnh Công Sơn. Bài vọng cổ này cũng mô tả một triết lý nhẹ. Một người mà thiên hà có thể coi thường được xem như một người mẫu mực. Ông sống rất đơn sơ nhưng đầy ý nghĩa - ông có một vai trò rõ, nhận biết vai trò ấy và không đòi hỏi gì nữa. Có lẽ ông là một người cô đơn, nhưng ông cũng là một kẻ độc lập. Ông có thể mặc kệ mỗi cám dỗ của kiếp người để theo đạo mà trời chọn cho ông. Thường lệ bọn chúng tôi sống vội, đi qua một người như thế mà không nhật thấy. Vậy phải có Viễn Châu và Út Trà Ôn giúp ta hiểu thêm về nghĩa kiếp "trần gian" này.

Bài này nghe được ở một trang của báo Tuổi Trẻ.

Jason Gibbs viết bài này 3 tháng 10 2007