Vật đổi sao rời (Stars Shift, Things Change) - Trần Tiến (2006-7?)

Bạn xích lô, em vé số, tôi đàn ca cổ.
Friend cyclo, kid lotto, I play songs of old
Ba đứa mình vò võ ven sông.
We three abandoned at the riverside
Trời vẫn xanh, mây vẫn trắng, sông Hàn nắng đổ
Sky still blue, clouds still white, Hàn river flooded in sunlight
Cuộc đời kia bên lở bên bồi.
Life out there, one side collapses, the other's firm

Rồi một hôm từ đâu đó có một con người
Then one day from around that time there was someone
Cùng bạn xưa về gánh vác non sông.
Together with old friends he shouldered the nation's burden
Rồi một hôm từ đâu đó có một cây cầu.
Then one day from around that time there was a bridge
Xóa bóng tối nối đôi bờ buồn vui.
Wiping away night's shade, connecting the shores of sadness and happiness.

Bạn xích lô, em vé số, tôi đàn ca cổ.
Friend cyclo, kid lotto, I play play songs of old
Ba đứa giờ có chốn nương thần.
We three now have a shelter
Trời vẫn xanh, mây vẫn trắng, sông Hàn nắng đổ.
Sky still blue, clouds still white, Hàn river flooded in sunlight
Cuộc đời kia sương khổ có một ngày
Life over there, happiness and trouble have their day

Rồi một hôm từ đâu đó có một con người
Then one day from around that time there was someone
Cùng bạn xưa về gánh vác non sông.
Together with old friends he shouldered the nation's burden
Rồi một hôm từ đâu đó có một cây cầu.
Then one day from around that time there was a bridge
Xóa bóng tối nối đôi bờ buồn vui.
Wiping away the night shades, connecting the shores of sadness and happiness

Bạn xích lô, em vé số, tôi đàn ca cổ.
Friend cyclo, kid lotto, I play play songs of old
Ba đứa ngồi cạn chén ven sông.
We three sit and empty a cup by the river
Trời vẫn xanh, mây vẫn trắng, ba người im lặng.
Sky still blue, clouds still white, the three of us silent
Nhìn trời cao, vật đổi sao rời.
Watching the vast sky, stars shift, things change.




Giai điệu ca khúc này rất hay, và phận đệm của Thanh Phương càng hay. Phong cách hát của Trần Thu Hà rất hợp với chất dân gian của bài ca này. Ca từ thì phức tạp--mà không phải vì khó hiểu. Theo tôi biết thì ca khúc này được viết về thành phố Đà Nẵng. "Người" trong ca khúc này là thị trưởng Đà Nẵng - Nguyễn Bá Thanh. Thính giả nghe ca khúc này không cần biết điều đó.

Nội dung ca khúc là công cuộc đổi mới -- công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Ba nhân vật chính trong ca khúc là những kẻ lỗi thời cuộc, bà kẻ bụi đời. Một thành phố hiện đại sẽ không còn những chú lái xích lô, sẽ cho các đứa trẻ đi học không cho đi lang thang bán vé số. Và một nhạc công phải có giấy hành nghệ, phải thuộc đoàn ca múa của thành phố.

Ba kẻ dừng lại nhưng mọi sự ở ngoài đời đang thay đổi -- vật đổi sao rời. Ba kẻ cũng lẻ loi, không có chỗ đứng trong xã hội, chỉ nhìn từ ngoài. Cảnh ở ngoài thì đẹp, nên thơ và bao la: "Trời vẫn xanh, mây vẫn trắng, sông Hàn nắng đổ."

Bài này cũng đầy những hình ảnh đối lập: lở/bồi, buồn/vui, sương/khổ - có tính tự nhiên nhưng cũng có tính éo le. Nhưng lúc điệp khúc đến thì mọi sự được ổn định: "Rồi một hôm từ đâu đó có một con người." Xuất hiện "từ đâu đó" có ý nghĩa là như có phép mầu. Các từ "gánh vác non sông" nghe hơi ca ngợi tổ quốc. Nhờ phép mầu ấy "Ba đứa giờ có chốn nương thần." Nhưng cả xã hội cũng được tiến lên. Cũng "từ đâu đó" "có một cây cầu." Không biết có phải cầu này (Cầu Đà Nẵng):



Hay cầu này (Cầu Thuận Phước):


Rút cuộc ba người bạn "ngồi cạn chén ... im lặng." Ba người được hưởng các việc tốt đẹp của cuộc hiện đại hóa, công nghiệp hóa nhưng vẫn không tham gia, vẫn không có chỗ đứng. Có lẽ họ là một nét truyền thống được giữ và bảo trợ trong một viên bảo tàng?

Tôi không theo dõi chính trị ở Việt Nam cho lắm, vậy tôi không biết nhiều về ông Nguyễn Bá Thanh nhưng tôi nghe nói ông cũng thành công nhiều, cũng là một người xứng đáng được ca ngợi. Một thời các người gương mẫu là những người lính, những người mẹ hy sinh con, những người sản xuất năm tấn. Có lẽ Nguyễn Bá Thanh là kiểu gương mẫu của thời nay?