Ngã trên núi Việt - Hồng Yên Bái Khi Đi Lấy Nứa (Falling on Việt Hồng Mountain, Yên Bái while getting bamboo) - Thanh Tâm Tuyền (1978)

Tuột dốc té nhào trên hẻm núi
Slipped on the slope, tumbling down the gulch
Chết điếng toàn thân trong giây lâu
Half dead my whole body those long seconds
Mưa rơi nhẹ hạt, mưa phơi phới
Rain fell in drops, rain fell softly
Chiều đang tàn hiu quạnh rừng sâu
Afternoon faded in the desolate forest deep

Ngửa duỗi chân tay gối trên nứa
Stretched out, arms and legs upon the bamboo
Ngó trời nhá nhem nghe mưa mau
Regarding the sky turn to dusk, hearing rain swiftly fall
Tưởng chừng thi thể đang thối rữa
I imagined a corpse decomposing
Hồn viễn vông chẳng chút oán sầu
A quixotic soul without the least distress

Mưa tung tấm lưới trắng dầy khít
Rain hurled white coils tight and thick
Làng xóm dưới núi ở phương nào?
What direction is the hamlet below the mountain?
Gió rét tái tê bó liệm chặt.
Freezing winds are bound tightly in a shroud
Thiếp lịm hồn quên bẵng sước đau
I lose consciousness completely forget the irritations and pain

Dầm mình trong hạnh ngộ ẩn mật 
Steeping myself in happy circumstances of concealment
Hoen nhòa mắt hứng giọt thiên thâu
Tarnishment effaced, my eyes catch drops of eternity
Dò bước lối mờ nhắm ánh đuốc
Tracking footsteps on the dim path squinting for torchlight
Tiếng người lùng kiếm vang dưới sâu 
The sound of a search party echoed down below

Lào Cai - 1977-8

Tác giả ghi : Hai câu cuối lần viết đầu tiên nhắc nhớ:

Dò dẫm xuống núi đêm bưng bít 
Groping my way down the mountain in enshrouding night
Sông xa đường hiểm quê làng đâu?
The river's far, road dangerous, where is the village?

Thật là khó nói! (It's Really Hard to Talk About) - Nguyễn Văn Giáp (1958)

Tôi không nói bài ca khó... "Khó nói"
I don't say that song's hard... "Hard to talk about"

Khó nói đây có nghĩa thế này cơ:
Hard to talk about means just this:

"Bảo không nghe, bộ mặt cứ trơ trơ"
"You're told and don't listen, your face still unruffled"

Các bạn ạ, xin thưa: Cao bồi đấy!
My friends, I propose: Here's a cowboy!

Trên mặt báo thường này ta vẫn thấy
On these newspaper pages we still see

Ý kiến dân rấn dậy họ không nghe
The peoples' ideas try to teach them, they don't listen

Vẫn chứng nào, tật ấy giở đủ nghề!
Same recalcitrance, the same bad business!

Nếu nói quá, chúng yên đi một dạo
If you say too much, they go away quietly for a bit

Trò của họ: du côn và lếu láo
Their game: hooliganism and insolence

Ta thường xuyên xem báo đã lường rồi.
We who regularly read the papers have figured them out.

Còn trò này mới thật quả là tồi
But this new game is really quite nasty

Giở thủ đoạn ở những nơi công cộng:
Opening their tricks in public places:

Trên các bãi trong những đêm chiếu bóng,
In open spaces, in movie theatres

Những đêm vui ca nhạc chốn vườn hoa,
Happy evening concerts, flower gardens,

Là bọn này trà trộn la cà
This gang mixes in and out, loiters

Trò... lục-sở giở ra trêu phụ nữ!
A stunt... of fondling and tormenting the ladies!

Để trừng trị bọn cao-bồi ấm ớ,
To punish those cowboys and their attitudes

Mách chị em một "tủ" giản đơn thôi
Let the women know a "lesson" quite simple

Hễ khi nào chúng giở những trò tồi
If they ever roll out their nasty games

Thì túm áo, bảo mọi người đều biết.
Then grab them by the shirt, announce so everybody knows.

Là mặt chúng sẽ trơ như mặt... mẹt
Their faces will be shamefaced like faces... ashamed

Và bận sau cho kẹo, dám trêu nhăng?
And next time even if you give them candy, would they dare to tease?

Tôi tin rằng chị tất thắng cả phần trăm!
I believe you will have one hundred percent success!

Can gì phải ngậm tăm và... khó nói!
Why do we have to suck on toothpicks and feel that ... it's hard to talk about!

Nguyễn Văn Giáp (Hàng Bồ)

nguồn: Thời mới 10 tháng 1 1958, 2


Thiên đường xã hội chủ nghĩa có vấn đề.  Năm 1958 cả dân tộc chưa theo chủ nghĩa Mác Lên-in và tư tưởng Hồ Chí Minh.  "Ý kiến dân rấn dậy họ không nghe."  Nhưng có phương pháp giải quyết là "túm áo" của chúng.  Xã hội cũng có du côn - nhiều hay ít.

Chàng về (He Returns) - Vũ Hoàng Chương (1975-6?)

Chàng về trong mộng đêm đêm
He returns nightly in dreams
Trẻ như măng, thịt da mềm như tơ.
Young like a bamboo shoot, skin soft as silk
Xa nhau nàng vẫn mong chờ,
Far apart she still awaits him
Vẫn ôm trong mộng giấc mơ liền cành.
Still embracing in her dreams, amorous fantasies.
Biết đâu chàng đã trở thành
Who knew he became
Xương tàn một nắm vô danh bên trời.
A pile of rotting bones, anonymous exposed .
Bờ sông, bãi cát bồi hồi
River bed, sand dunes troubled
Ðã khô rồi, đã trắng rồi, biết đâu!
They're dried out, they're white, who knew!
Chữ đồng tạc lấy cho sâu,
Bronze lettering, emboss it deeply
Ai hay lẻ một nét sầu đến xương.
Who knows the desolate sadness of the bones.
Là Nam Bắc, là âm dương?
The North or South, Yin or Yang?
Lệ hay máu rỏ con đường nào đây?
Tears or blood dripping on some road?

nguồn: Hoàng Hải Thủy, "Giữa lồng ngục tối," Hoàng Hải Thủy a.k.a Công Tử Hà Đông 7 tháng 6 2013 [blog]

Theo Hoàng Hải Thủy, Vũ Hoàng Chương soạn bài thơ này "về những cặp vợ chồng bị ngục tù chia rẽ." Tôi đọc cứ tưởng là bài thơ này mô tả bất cứ phụ nữ nào nhớ mong bất cứ chàng trai là nạn nhân của một cuộc nội chiến.  Năm 1975 cuộc nội chiến ấy chưa kết thức.  Nam Bắc là âm dương nghĩa là phải có cả hai mới giải hòa, mới trọn vẹn.  Lệ và máu đều tượng trưng cho sự thất bại của hai bên thắng hay thua. Chiến tranh luôn luôn là thất bại.

Ở đầu thơ Vũ Hoàng Chương miêu tả sự gần gũi giữa cặp tình nhân làm cho bài thơ này thêm xót xa.  Một mối tình tha thiết và đầy ý nghĩa bị xé.

Mời các cô, các chú, các bác tham gia tổng vệ sinh (1975)

nguồn: Giải phóng (bộ mới) 4 tháng 9 1975, tr. 4

Tổng vệ sinh nghĩa là làm sạch sẽ. Cái bẩn là như thế nào. Là ma túy (hút và chích), đĩ điếm, buôn lậu, trộm cấp, đầu cơ, lũng đoạn kinh tế, áp phê (affaire), lưu manh, đồi trụy, ái tình, USA, trinh thám.

Mai mà có em bé và thanh niên hiện thực xã hội chủ nghĩa quét đường với hai bàn tay khỏe mạnh và một cái chổi to với thêm một loa to nữa.  Có lẽ đây là lần cuối cùng mà cờ nước Việt Nam Cộng Hòa được trình bày như rác trong một tờ báo ở Việt Nam (ở đằng sau cái người "lưu manh").

Các điều "bẩn" ở trên từ có từ trước 1975 và sau 1975. Có ai ngây tưởng rằng mình sẽ xóa được các điều xấu ngay với một cái chổi to?

Giờ nay Việt Nam có điều đủ ma túy, đĩ điếm, buôn lậu, trộm cấp, đầu cơ, lũng đoạn kinh tế, áp phê, lưu manh, đồi trụy, ái tình, và USA có thiếu thời tiền 1975 chứ.  Việt Nam chỉ thiếu trinh thám và thôi, phải không?

Roger LaPorte (1965)

ảnh chụp tháng 7 2015

Anh Rôgiơ Lapôtơ, người thanh niên Mỹ 22 tuổi đã tự thiêu trước trụ sở Liên hợp quốc để phản đối cuộc chiến tranh xâm lược của Đế quốc Mỹ ở Việt Nam, ngày ngày 09/11/1965.

Self-immolation by Rodgers Lapoter, a 22-year-old American, in front of the UN headquarters as protest against the US invasion of Viet Nam 09h November 1965.

nguồn: Bảo tàng Nhà tù Hoả Lò

Lời tiếng Anh ở Bảo tàng Nhà tù Hỏa Lò rất lố bịch.  Tưởng niệm một người nhưng ghi tên sai? Tên của Rôgiơ Lapôtơ là Roger LaPorte. Nếu dịch cho đúng thì:

Roger LaPorte, an American youth of 22, self-immolated before the Headquarters of the United Nations to oppose the war of invasion of the American Imperialists on November 9, 1965.  LaPorte tự thiểu chỉ có 7 ngày sau Norman Morrison.

LaPorte theo đạo Thiên Chúa cho tự tử là một tội lỗi. Vậy dư luận Thiên Chúa tự hỏi "suicide or sacrifice?" (hy sinh hay tự tử). Có lẽ vì Morrison là người đi trước, ít người nhắc đến LaPorte.

Điệu nhẩy "Hu la húp" của Mỹ đã trở thành "1 bệnh dịch" (The American "Hula Hoop" Dance Has Become an Epidemic) - ?? (1959)

Các bà "Sờ" ở các tu viện Mỹ cũng nhẩy cái điệu "tê tê buồn buồn" này.

Điệu nhẩy "Hu la húp" của Mỹ đã trở thành "1 bệnh dịch"
1 "bà" 75 tuổi làm hội trưởng cái hội "dậm dật" này.

Gần đây tại Mỹ và hầu hết các nước tư bản đã xuất hiện một "bệnh dịch" mới tức là một điệu nẩy rất "tự do" và "văn minh" là điệu nhẩy vòng "Hu-la-húp."

Trên các đường phố, công viên, quảng trường ở Mỹ, Anh, Pháp, Tây Đức, Nhật, Ý và ngay cả miền Nam Việt-nam, đâu đâu người ta cũng thấy từng đoàn nam nữ thanh niên, những ngôi sao màn bạc, và cả trẻ con, mỗi người quàng một chiếc vòng vừa đi vừa ưỡn bụng, cong mông nhún nhẩy làm sao cho chiếc vòng quay chung quanh mình không rơi tụt xuống đất theo tiếng nhạc rồn rập, xé tai, điên dại.  Phần lớn họ đều mặc những quần áo khác kiểu, nam thì chim cò thật chật; nữ thì quần áo lọt bò sát lấy người và mỉnh dính.

Lịch sử của điệu nhẩy vòng "Hu-la-húp" này cũng không vẻ vang gì.  Theo Tân Hoa xã thì nghe nói khoảng tháng 4 năm ngoái, có 2 chủ hãng buôn đồ chơi bằng chất nhựa ở Mỹ ế hàng, nhân lúc trông thế môn thể thao múa vòng, thế là lập tức nghĩ kế làm ngay một số vòng bằng chất nhựa và "sáng tạo" ra điệu nẩy và tuyên truyền ầm ĩ là "điệu nhẩy phô sắc đẹp" "phô đường cong tuyệt mỹ".  Thế là điệu nhẩy ra đời và phát triển thành "Hu-la-húp."  Điệu nhẩy vòng "Hu-la-lúp" ra vừa đúng lúc giới "ưa văn nghệ" ở các nược tư bản chán ngấy "Rốc-en-rôn."  Vì vậy chỉ vài tháng sau, điệu "Hu-la-húp" này lan rộng tại các thành phố ở Mỹ và ở các nước tư bản khác.  Nhờ điệu nẩy thịnh hành, 2 nhà buôn Mỹ đã "phất" rất nhanh; chỉ trong một thời gian ngắn đã bán được 25 triệu chiếc vòng.

Chung quanh điệu nhẩy vòng "Hu-la-húp" đã có nhiều câu chuyện nực cười chỉ có thể xẩy ra ở "thế giới tự do": Mỹ đã thành lập một Tổng hội nhẩy "Hu-la-húp" do một "bà" 75 tuổi làm Chủ tịch.

"Sisters" in American nunneries also dance this "numbing" dance.

The "Hula Hoop" from America has become "one epidemic"

A "lady" of 75 is the leader of this "flirtatious" society.

Recently in America and all the capitalist nations have produce an new "epidemic," really a dance step that's very "free" and "civilized" that's circular "Hula hoop" dance.

On the streets, in the parks and public squares of American, England, France, West Germany, Japan and Italy and even in the Southern region of Vietnam, everywhere people see groups of boys and girls, stars of the silver screen, and even little children, everybody winding a circle and everyone winds a hoop around both walking and wriggling their stomachs, arching their butts dancing in any way so that the tube surrounding oneself does not fall to the ground to the sounds of noisy music, ear-wrenching and crazed.  Most them wear strange clothes, men with flowery shirts; women with tight underwear that's very thin.

The history of this hoop dance "hula hoop" has nothing glorified to it. According to the Xinhua Agency it's been said that 4 years ago there were two firms making plastic toys in America that were unmarketable, on seeing this dance exercise with a hoop, immediately thought up a hoop made of plastic and "created" this dance and noisily propagandized that it's "dance to show off beauty" "show off artful curves." As such this dance was born and developed becoming "Hula Hoop." The "Hula hoop" hoop dance came about exactly when those who "love culture" in the capitalists country became fed up with "Rock'N'Roll." For that reason a few months laer, this "Hula hoop" dance spread widely in American cities and in other capitalist countries. Because this dance became popular, the two American merchants "prospered" very quickly: in a short time they sold 25 million hoops.

Around the hoop dance "Hula hoop" there are many funny stories that could only happen in the "free world": America established a "Hula hoop" Dancing Society by a "lady" of 75 who became the director.

nguồn: Thời mới 3 tháng 1 1959, tr. 4.


"Thế giới tự do" hay thế. Các bà già và bà sơ được giải trí và tập thể thao như ý mình.  Còn nữa các thanh niên hưởng cảnh với các cô gái trẻ mặc "quần áo lọt bò sát lấy người và mỉnh dính."

Hiện nay ở các nước siêu tư bản như Trung Quốc và Việt Nam có rất nhiều muốn tìm kế để làm giàu.  Ước gì mà "sáng tạo" một đồ chơi bán 25 triệu cái trong một thời gian ngắn.

Thế giới cộng sản chủ nghĩa luôn luôn mô tả một xã hội tư bản xấu và đáng sợ. Nhưng ngược lại họ vẽ một xã hội vui chơi và hấp dẫn.

Lưu biệt (A Poem On Leaving) - Trần Huyền Trân (1939)

Thôi thế anh về yên xóm cỏ
That's it, go back peacefully to the grassy hamlet
Xứ nghèo đã cỗi gốc yêu thương
A poor region was the source of your love
Nhớ nhau vẩy bút làm mưa gió
Missing each another I gesture with a pen to make rain and wind
Cho đống xương đời được nở hương
So life's heap of bones can bloom and be fragrant

Thôi thế anh về yên xóm cỏ
That's it, go back peacefully to the grassy hamlet
Ngoài kia thiên hạ bụi đang lên
Over there with the crowd, dust is rising
Xá gì khi thép còn hơi lửa
Despite steel being still in the flame
Còn cần nước mắt để tôi thêm
I still need tears give me more

Thôi thế anh về yên xóm cỏ
That's it, go back peacefully to the grassy hamlet
Có buồn khêu lại ngọn tàn đăng
There's sadness embroidering the tip of the waning lantern
Chứ tôi bệnh trẻ không than thở
You know I've the disease of youth and cannot complain
Với chiếc đầu lâu chẳng nói năng
With a skull that cannot speak

Thôi thế anh về – tôi đi đây
That's it, go back -- I'll come here
Cây nào có gió không thèm lay
Is there a tree in the wind that does not shake
Chim nào có cánh không thèm bay
Is there a bird with wings that isn't eager to fly
Lòng nào có máu không thèm say
Is there a heart with blood that isn't eager for passion

Tôi đi thực đấy! dù gian khổ
I'm really going you know! though there's hardship
Đời có như người lính bị thương
Life exists like a wounded soldier
Một tối rùng mình lau máu rỏ
One night he shudders, wipes the draining blood
Cũng không khép mắt đóng sa trường
Also doesn't shut his eyes stationed at the battlefield

Tôi đi đã biết lúc quay về
I went knowing when I turned back
Bóng dáng tôi xưa sẽ nặng nề
My image from long ago would be heavier
Bên mẹ già tôi lau mắt lệ
By the side of my old mother I wipe away tears
Thương tôi vạt áo đụp còn che
Loving me, shirt flaps patched up that still protect

Thôi đợi mùa nao trái chín lành
So, waiting for some season of a nourishing fruit
Tóc này về rúc với râu anh
This hair returns snug with your whiskers
Bấy giờ hắt toẹt ba chung rượu
At that time spitting and sputtering three cups of wine
Cười để tâm tình thuở tóc xanh
Laughing to reminisce the days of youthful hair

Láng, 1939

nguồn: Thơ mới 1932-1945: Tác giả và tác phẩm (Hà Nội: Nhà xuất bản Hội Nhà văn, 1999).

Ban Đại Việt (1936)

Ban Đại-Việt

Thuật thôi miên hát xiếc, hát cải lương và khiêu vũ theo điệu bộ các nước.

Diễn trò ở ngoại quốc mới về.

Mai Thanh Các chủ ban

Tài năng đã đươc liệt quốc tương thưởng các hạng Kim bài sẽ diễn 4 tối tại rạp Cải-Lương Hí Viện phố hàng Bạc Hanoi vào tối thứ bảy 8-9-10 và 11 Février 1936 rất hay, rất lạ, rất tình tình, xưa nay chưa từng thấy.

nguồn: Phong Hóa 174 (7 février 1936), 14.


Một cuộc biểu diễn thập cẩm - nhạc, kịch, múa, trò.  Mai Thanh Các cũng biểu diễn nhiều đêm.

Ca kịch truyền thống là tuồng cải lương cũng đi cùng với nhảy đầm tây phương. Các huân chương trên ngực Mai Thanh Các trông rất oai.

Việc quảng cáo thì phải thổi phồng - "rất hay, rất lạ, rất tài tình" và "xưa nay chưa từng thấy."