Lửa cháy lên rồi! (Flames Have Risen!) - Song Tùng (1965)

Kính tặng Mo-ri-xơn và La-po-tơ, những người con ưu tú của nhân dân Mỹ

Respectfully dedicated to Morrison and LaPorte, outstanding children of the American people

Lửa cháy lên rồi, trước lầu Năm góc!
Flames have risen, before the Pentagon!
Lửa cháy lên rồi, đô thành Nữu-ước!
Flames have risen, New York City!
Lửa Mo-ri-xơn, lửa La-po-tơ,
Morrison's flames, LaPorte's flames
Lửa các anh, lửa rực căm thù,
The flames of you brothers, flames glow in hatred of the enemy,
Lửa tranh đấu, lửa anh hùng vĩ đại!
Flames of struggle, flames of heroic glory!

Ai muốn sống hơn anh: con thơ vợ trẻ.
Who wanted to live more than you: an infant child, a young wife
Ai yêu đời hơn anh: lứa tuổi hai mươi hai?
Who loved life more than you: in your twenties?
-- Phải!
--It must be so!
Nhưng không thể để bọn trùm đế quốc,
But we cannot allow the imperialist gangsters,
Làm ô nhục giống nòi và Tổ quốc
To disgrace the race and the Fatherland
Bắt chục vạn thanh niên đi xâm lược Việt-nam
Force tens, hundreds of thousands of youths to invade Vietnam
Phải bỏ thây nơi rừng rậm, đồi hoang!
Forced to leave their corpses in dense jungles, abandoned hills

-- Không thể được!
-- It cannot be!
Các anh quyết tự mình châm lửa đốt
You both resolved to light yourselves on fire
Khơi bùng lên: ngọn lửa đấu tranh!
Flare up: the flames of struggle!
Ngọn lửa hòa bình!
Flames of peace!
Lửa tình hữu nghị!
Flames of friendship!
Ôi vĩ đại! Những tâm hồn cao quý
Oh it's glorious! Those noble souls
Mạnh vô cùng, là nhân dân Việt-Mỹ!
Endlessly strong, the Vietnam-American people!

Sức mạnh phải đâu bọn tòa Bạch ốc!
Where is your strength, you White House jerks!
Hòa bình phải đâu lũ côn đồ Năm góc!
Where is peace, you pentagon rats!
Đứng dậy cả rồi, nhân dân Mỹ vùng lên,
They're all standing awake, the American people arise!
Tiếng thét căm hờn, run rẩy lũ Giôn-xơn!
Screams of revenge, the Johnson rats tremble

Sức mạnh phải đâu bom tràn mặt đất!
Must strength be bombs that inundate the ground!
Hòa bình phải đâu rải đầy chất độc!
Must peace be sprayed full of poison!
Vùng dậy lâu rồi, 30 triệu Việt-nam,
They've long arisen, 30 million Vietnam.
Cồn-cỏ, Chu-lai, giặc biển kinh hoàng!
Cồn Cỏ, Chu Lai, frightened pirates!

Sức mạnh phải đâu dọa bom nguyên tử!
Must strength be in threatening nuclear bombs!
Hòa bình phải đâu sợ quân quỷ dữ!
Must peace be in fearing the wicked!
Ngọn lửa các anh thúc giục đấu tranh,
Your flames hasten the struggle,
-- Đế quốc đâu có "thiện chí hòa bình"!
-- The imperialist have no "peace and goodwill"!

Giờ phút này đây,
In these moments
Viết những dòng kính phục gửi tới các anh
Writing lines of admiration to send to you both
Đất nước tôi, lửa rừng rực Bắc-Nam
My land, fires gleam North to South
Bao căm hận tràn đầy tận mắt:
How much rancor gushes into ones eyes
-- Ai ném bom phá nhà thương, trường học?
-- Who hurled the bomb destroying the hospital, the school?
-- Ai bơm hơi độc giết hại dân lành?
-- How pumped poison gas to murder the good people?
-- Ai đập tượng chúa, ai phá chùa, đình?
-- Who smashed the Lord's statue, who destroyed pagodas, temples?
-- Ai mổ bụng, moi gan bà già, em bé?
-- Who cut open the stomachs, extracted the livers of old women and children?
-- Ai???
-- Who?
-- Chúng tôi biết, không phải nhân dân Mỹ
-- We know, it's not the American people
Chính bọn trùm đế quốc: Giôn-xơn!
It's those imperialistic gangsters: Johnson!
Nhân dân chúng ta với nhau, chỉ có hữu nghị, không có căm hờn!
Our people together, have only friendship, have no grudges

Mắc-Na-ma-ra, Giôn-xơn!
McNamara, Johnson
Chúng ta căm hờn!
We have grudges!
Đất nước các anh, lửa hận đầy tràn,
In your lands, brothers, fires of hatred overflow
Đất nước chúng tôi, sông núi vùng lên
In our land, rivers and mountains rise up
Từng ngọn cỏ, cành cây cũng đứng lên giết giặc
Each blade of grass, tree branch arises to kill the enemy
Đà-nẵng, Biên-hòa, máu thù đỏ đất.
Đà Nẵng, Biên Hòa, the enemy's blood red on the earth
Sức mạnh là đây, sức mạnh ở ta
Strength is here, strength resides in us
Đế quốc như bóng xế tả.
Empire is like the day's shadows receding

Lửa ngùn ngụt Việt-nam,
Fire curls around Vietnam
Lửa rực Vê-nê-du-ê-la;
Fire glows in Venezuela
Lửa Đô-mi-ních; lửa Công-gô,
Dominican fire; Congo's fire
Lửa khắp nước Mỹ, về giữa thủ đô: Hoa-thịnh-đôn, Nữu-ước.
Fire throughout America, returns to the capital: Washington, New York
Lửa nối lửa, tràn lên bão táp
Fire followint fire, brimming over in a tempest
Quyết đốt lũ đế quốc hung tàn!
Resolve to set fire to the band of brutal imperialists
Thời đại nhân dân, lịch sử giở từng trang.
It's the people's epoch, history turns each page

Hỡi các anh,
Hail brothers,
Những người con ưu tú của nhân dân:
Outstanding children of the people
Nguyễn Văn Trỗi--La-po-tơ--Mo-ri-xơn,
Nguyễn Văn Trỗi--LaPorte--Morrison
Một ngày mai trong chiến thắng huy hoàng
A tomorrow part of a glorious victory
Các anh đứng hiên ngang trên đài kỷ niệm
You stand proudly on the memorial pedestal
Giữa Hoa-thịnh-đôn, Nữu-ước, Sài-Gòn
In Washington, New York, Sài Gòn
Tên các anh, lịch sử chép đầu trang.
Your names, history notes them at the top of its pages.

Hà-nôi, ngày 10-11-1965
Song Tùng

nguồn: Nhân dân 13 tháng 11 1965


Vụ tự thiêu của Norman Morrison có lẽ là vụ nổi tiếng nhất xây ra ở Mỹ. Chắc là do ông tự thiêu phía dưới văn phòng của Robert McNamara ở Pentagon và do ông có vợ có con. Thời chiến tranh Việt-Mỹ đã có hai vụ nữa. Trước Morrison gần 6 tháng bà Alice Herz, 82 tuổi, đã tự thiêu ở thành phố Detroit ngày 26 tháng 3 1965. Rồi một tuần sau Morrison chết thì Roger LaPorte, 22 tuổi, tự thiêu gần cơ quan Liên Hiệp Quốc ở New York ngày 9 tháng 11 1965. Cả ba người đều làm theo gương mẫu của Thích Quảng Đức.

Roger LaPorte (nguồn: thông tấn xã Associated Press, tờ báo New York Times 11 tháng 11 1965)

Roger LaPorte phát biểu rằng đã làm vụ này vì chống chiến tran, "tất cả các chiến tranh." Anh ấy tham gia Catholic Workers Movement (Phong trào Người lao động Công giáo). "He was always pleasant and thoughtful, but he just didn't think in the same terms that other people did. He seemed to attack problems from a different perspective" (Anh luôn luôn dễ thương và hay ngẫm nghĩ, nhưng anh không nghĩ với những quan điểm giống các người khác. Anh hình như bắt tay vào các việc với một cách nhìn khác). Các bạn cũng nhắc rằng các câu chuyện kết thúc với anh ấy nói đến Chúa. Cùng thời các bạn coi anh như một thanh niên bình thường: "He drank, he smoked, he dated, he enjoyed movies" (Anh hay uống bia/rượu, hút thuốc lá, hẹn hò với bạn gái, anh thích coi phim).

Hình như Song Tùng không phải là nhà thơ tên tuổi? Hay là tên bút của ai đó? Bài thơ này ra đời rất nhanh sau khi LaPorte chết. Giống các bài ca, bài thơ về Norman Morrison, nhà thơ cứ tưởng rằng Roger LaPorte tự thiêu vì "căm thù." Gọi là "ngọn lửa hòa bình" thì đúng. Cuối bài thơ bộ ba Morrison, LaPorte và Nguyễn Văn Trỗi song hành lên trang sử. Nhưng hình như LaPorte bị lãng quên - có đường LaPorte nào ở Việt Nam? Cũng có vẻ như ý thức về thời cuộc của LaPorte không cao bằng Morrison.

Chỉ có một người Mỹ tự thiêu vì các chiến tranh Trung Đông là Malachi Ritscher (ngày 3 tháng 11 2006). Một điều tôi mới biết là đã có hơn một chục người Đông Âu tự thiêu vì chính sách của Liên Xô từ năm 1968 đến 1989 (Xem trang này để xem danh sách).

"Các anh đứng hiên ngang trên đài kỷ niệm."