...nos aimables danseuses d'Hanoi (những vũ nữ đáng yêu ở Hà Nội của chúng ta) (1894)

A Haiphong, à Hanoi surtout, on vit de la vie de France, avec quelque chose de plus large, de plus dégagé, de moins mesquin. Combien de villes en France, de préfectures même, sont loin d'offrir à leur citadins les plaisirs et les distractions que nous trouvons dans notre capital tonkinoise. Avec la Société Philharmonique, la Société des Courses, les soirées du Gouvernement, et les fêtes improvisées pour un çi pour un là, mais toujours si réussies, comment pourrait-on s'ennuyer à Hanoi, je dirais même comment pourrait-on ne pas s'y plair et regretter la France?

Qui donc de nous, là-bas pendant son congé, ou son absence, n'a éprouvé son heure nostalgique, en évoquant les paysages tonkinois, en revivant les souvenirs de la capitale? Combien, au milieu d'un bal, dans leur ville natale ou dans leur coin de province, ont revu passer, dans un motif de valse, l'image souriante et heureuse d'une de nos aimables danseuses d'Hanoi?

nguồn: L'Indépendance Tonkinoise [Độc Lập Đông Kinh] 25 tháng 1 1894, trích từ Claude Bourrin. Le Vieux Tonkin (Hanoi: Imprimerie d'Extrême Orient, 1941)

Ở Hải Phòng và nhất là ở Hà Nội, người ta sống cuộc sống của Pháp, với những thứ rộng rãi hơn, cởi mở hơn, ít vụn vặt hơn. Bao nhiêu thành phố ở Pháp, thậm chí cả các quận, còn không khi nào mang đến cho người thành thị những thứ thích thú và trò tiêu khiển mà chúng ta tìm thấy ở thủ đô Bắc Kỳ của chúng ta. Với Hội Yêu Nhạc, Hội Chạy Đua, những buổi dạ hội của Chính phủ, và những bữa tiệc ngẫu hứng này nọ mà thành công rực rỡ thì ở Hà Nội làm sao mà thấy chán, thậm chí tôi sẽ nói làm sao mà không thích và nhớ đến Pháp?

Có ai trong chúng ta, khi nghỉ phép hay vắng mặt đã không cảm nhận được những giờ hoài cổ mà gợi lên những phong cảnh Bắc Kỳ mà cho sống lại những ký ức về thủ đô? Có bao nhiêu người, giữa một mô hình nhảy valse ở làng quê hay ở một tỉnh lẻ của họ, đã thấy lại trong điệu valse hình ảnh tươi cười hạnh phúc của những vũ nữ đáng yêu ở Hà Nội của chúng ta?