Xin thời gian qua mau (Please Pass Swiftly, Time) - Lam Phương (1967)

Boléro

Buồn nào hơn đêm nay, buồn nào hơn đêm nay khi ngoài kia bão tố đầy trời.

Is there a sadness sadder than tonight, a sadness sadder than tonight when outside tempests fill the skies.
Từng cánh lá cuốn gió rơi vào lòng đêm thâu thương thầm mối tình Ngâu.

Each leaf twists in the wind, falling into the long night secretly pitying an unconsummated love.
Ngày về ôi xa quá, cánh nhạn còn miệt mài trong nắng hồng mê say.

The day of return, oh so far off, when the wild goose is absorbed in intoxicating rosy sunlight.
Lạc bầy chim chíu chít hai phương trời cách biệt đêm chờ và đêm mong.

Astray from the twittering flock, two separate horizons, nights waiting, expectant nights.

Ta đã quen, quen từng hơi thở quen tiếng cười và sóng mắt đưa tin.

I've known, known breaths, known laughter, shining expressive eyes.
Tám mùa đông cây rừng khô trụi lá, chưa bao giờ một phút sống xa nhau.

Eight winters, dried jungle trees bare of leaves, never yet a minute living far from each other.
Thương những đêm trăng tà soi xóm vắng, đưa nhau về anh viết thành bài ca.

Regretting evenings, the setting sun shining on the deserted village, leading each other home I've written out a song
Thương những khi trưa hè nghiêng nắng đổ hắt hiu buồn tiếng võng nhè nhẹ đưa.

Regretting summer noon's sunlight at an angle streaming, the gentle sounds of a rocking hammock.

Buồn nào hơn đêm nay, buồn nào hơn đêm nay khi tình xuân đã úa bụi đời.

Is there sadness sadder than tonight, sadness sadder than tonight when love in its spring dries into life's dust.
Nhiều lúc muốn trách móc hay giận hờn vu vơ chỉ làm phí ngày thơ.

Many times I want to blame or resent for no reason but it's only wasting innocence.
Dù rằng sau mưa bão, gió hiền hòa lại về vẫn thấy lòng hoang vu.

Though after the rainstorms, gentle breezes return to desolate heart.
Cuộc đời là hư vô bôn ba chi xứ người khi mình còn đôi tay.

Life is nothingness and ambition only an alien land when we still have a pair of hands.


Được gặp Lam Phương một lần năm 2003 tôi đã được làm quem với một người thật thả và cởi mở. Rất có thể ông là nhạc sĩ tiêu biểu nhất của nền ca nhạc Việt Nam Cộng Hòa.

Đức Minh ca bài hát "Xin thời gian qua mau" cho hãng dĩa Sóng Nhạc 1007/2175 năm 1967.

Phiêu diêu (Adrift) - Phú Quang + Nguyễn Trọng Tạo (2003)

Ngơ ngác rơi giọt nước mắt không rõ buồn vui
Dumbstruck, tear drops fall, not sure whether they're sad or happy
Chân chậm lại trên đường, không rõ về chốn nào
Feet slacken their pace on the rock, not sure where where they're returning to
Tung tăng thanh xuân ngược xuôi
Coming, going, youthful days back and forth
Phiêu diêu, phiêu diêu mộng du
Adrift, adrift, sleepwalking
Mặt trời, vầng trăng, ngôi sao mắt ướt
Sun, moon, stars like moistened eyes
Ngực núi căng phồng, dòng sông duỗi chân vào bao la
The mountain's bosom swells, the river extends its legs into vastness

Bài ca, bài ca thật xa
A song, a song so distant
Miền quê ấu thơ thật xa
The countryside of my youth so distant
Ta đấy ư? Em đấy ư?
Was I there? Were you?
Rồi mùa xuân sẽ qua, không trở lại
Then spring passes, it doesn't return
A u a u a u… Cây mười hai cành đã chết
Ah ooh, ah ooh, the tree of life has died
Sao bóng râm còn mãi trong đời…
Why does its shade forever linger in life...

Lời ca bài hát "Phiêu diêu" của Phú Quang tựa vào bài thơ "Sonnê không định trước" của Nguyễn Trọng Tạo.  Phú Quang thay đổi một số chi tiết cụ thể. Bài thơ của Nguyễn Trọng Tạo xây ra cuối năm, người kể chuyện đi trên xe, nhưng người ca hát đi dạo không rõ vào lúc nào.  Phú Quang cũng bỏ đoạn thơ về đá marathon. Nội dung của tác phẩm Nguyễn Trọng Tạo được viết phản ánh về nghệ thuật thi ca.  "Bóng râm còn mãi trong Thơ" nhưng với Phú Quang thì nó "còn mãi trong đời" là một khái niệm bao quát hơn.

Tôi rất khâm phục cách thể hiện tác phẩm của Trần Thu Hà và Phú Quang. Bản phối khí này rất độc đáo có chất nghệ thuật rất cao.  Đoạn nối có dàn nhạc giao hưởng nâng cao và phát triển không khí đầy cảm xúc của bài thơ và lời ca. 

Vui hướng đạo đoàn (Happy Scout Troop) - 1934

La Joie Scoute

Điệu "Ca Joie Scoute"

Anh em ơi, cùng nhau bước lên đường ta hát bài.
Brothers, together take to the road and sing a song.

Ca thiên thiên cùng non nước ta cùng cao tiếng cười,

Sing of nature and our mountains and waters, we raise our voices in laughter

Chim véo-von trên cánh xanh tươi

Tuneful birds upon fresh green branches

Vui sướng đi cho đời ta vui.

Joyfully we go so our lives are happy

Chim véo-von trên cành xanh tươi

Tuneful birds upon fresh green branches

Vui sướng đi cho đời cùng vui.

Joyfully we go so our lives are happy

Anh em ta, còn vui sướng trong đời niên thiếu này

Brothers, still joyful in this youthful life

Như hoa xuân làm thơm ngát xuân xuân đời bao tháng ngày,

Like spring flowers bring fragrance to spring, the spring of our lives these months and days

Như nắng xuân tưng bừng cỏ cây,

Like spring sunshine enlivens the plants.

Như gió xuân lẹ làng đưa mây,

Like spring breezes lightly guiding the clouds,

Như nắng xuân tưng bừng cỏ cây,

Like spring sunshine enlivens the plants

Như gió xuân lẹ lảng đùa mây.

Like spring breezes lightly guiding the clouds.

Anh em ta dù cay đắng muôn phần ta cứ cười,

Brothers, though there is bitterness in countless shares we still smile

Ta chen vai mà lo gánh chung phần ta với người.

Side by side we take care of our common share with others

Bao mối lo coi là bóng mây,

So many worries are seen as clouds,

Cơn gió vui mây sầu tanh ngay.

A happy breeze the sad clouds quickly disperse.

Bao mối lo coi là bóng mây,

So many worries are seen as clouds,

Cơn gió vui mây sầu tàn ngày.

A happy breeze, the sad clouds quickly disperse.

nguồn: Phong Hoá 91 (30 mars 1934), 3.

Nhạc hướng đạo vốn là một kiểu "bài ta theo điệu Tây."  Nhạc này là cửa vào vũ trụ nhạc tây phương cho nhiều trẻ em và thanh thiếu niên thế hệ 2X thế kỷ 20. (Mới đây bắt đầu có một thế hệ 2X mới!)

Như đại đa số tác phẩm nhạc tây phương bài ca "La joie scoute" theo gam âm nguyên và các nốt của gam này được thực hiện một cách rất chính xác và cố định.  Điều này chứng minh thiếu sót lớn nhất của nền nhạc mới Việt Nam là sự vắng mất của từ vựng có dấu hỏi, dấu ngã (và trong lời ca này dấu nặng nữa).

Tiến quân ca (Advancing Army Song) - Văn Dung (1945)

Đoàn quân Việt Nam đi chung lòng cứu quốc
Go army of Vietnam, with one heart rescue the nation,
Bước chân dồn vang trên đường gập ghềnh xa.
Louder and louder, footsteps echo on the rugged road.
Cờ in máu chiến thắng mang hồn nước,
The flag, imprinted with victory's blood, bears the nation's soul.
Súng đàng xa chen khúc quân hành ca.
The sound of distant guns vie with our martial song,
Đường vinh quang xây xác quân thù
The road to glory is built upon the corpses of our foes.
Thắng gian lao đoàn Việt lập chiến khu
Conquering adversity, Vietnamese troops will open the theater of war.
Thề phanh thây uống máu quân thù
Vow to quarter the corpses and drink the blood of the enemy.
Tiến mau ra xa trường, tiến lên! 
Advance quickly to the battlefield, advance!
Cùng thét lên! Trí trai là đây nơi ước nguyền.
Cry out together! Our prayers are located here in our young men's wills.

Đoàn quân Việt Minh, đi sao vàng phấp phới.
Go Việt Minh army, golden star fluttering in the wind
Giắt giống nòi quê hương qua nơi lầm than.
Lead the race out of this miserable situation.
Cùng chung sức kiến thiết xây đời mới.
Together, with our common strength we'll build to make a new life.
Đứng đều lên gông xích ta đập tan.
Let's arise and smash our shackles.
Dù thây tan xương nát khùng sờn.
Even if our corpses are scattered and our bones are smashed, don't be discouraged.
Gắng hy sinh đời ta tươi thắm hơn.
Endeavor to sacrifice, our lives will be brighter.

Từ bao lâu ta nuốt căm hờn

For so long have we had to hold in this anger

Võ trang đâu, lên đường hỡi ai!

Where are you weapons, hit the road everyone!

Lòng chớ quên Bắc sơn, Đô lương, Thái nguyên.

Don't let your hearts forget Bắc Sơn, Đô Lương, Thái Nguyên.

nguồn: Tri Tân tạp chí số 203 (6 tháng chín 1945), trang 5.

Lời ca của bài "Tiến quân ca" được đặt ra như một bài thơ của tác giả Văn Dung.  Các từ ở đây như y hệt với bản nhạc của Ví dụ 6 trong bài viết "Quốc nhạc Việt Nam: Hành trình tìm kiếm bản quốc ca" của tôi (và Nguyễn Trương Quý dịch).  Chỉ có một số lỗi chỉnh tả.

Số tạp chí này được in mồng 6 tháng 9 1945, vài hôm sau sự kiện lịch sử mồng 2 tháng 9, chứng minh sức phổ biến của ca khúc này. Nhưng có vẻ như lúc bấy giờ thì sức phổ biến của nhạc sĩ Văn Cao chưa kịp theo.  Thực ra trong tạp chí này thì "Tiến quân ca" ra mắt độc giả chứ phải là vào lỗ tai quần chúng.

Số 203 Tri Tân tạp chí cũng đăng lời của bài hát "Du kích ca" của Đỗ Nhuận nhưng không để tên tác giả.

Hương xưa (A Long Ago Fragrance) - Vũ Hoàng, ý thơ: Cao Vũ Huy Miên (1995-97?)

Không hiểu vì sao ta có buổi chiều nay
I don't understand why we have this afternoon
Gặp lại nhau và bỗng dưng em khóc
Meeting and suddenly you cry
Giọt nước mắt anh làm sao ngăn được
These tears, how can I hold them back
Em bây giờ như xa một tầm tay
Now it's like you are at arm's length
Em bây giờ như xa một tầm tay
Now it's like you are at arm's length

Biết nói gì khi tình đã nhạt phai
What can be said when love has faded
Tháng mười hai trời còn mưa buồn
December, rain still sadly falls
Anh bâng khuâng đứng lặng ở cuối đường
Melancholy, I stand silently at the road's end
Chẳng có điều gì để trách cứ nhau.
There's no reason to hold each other responsible

Khi trái tim không cùng suy nghĩ
When hearts don't think together
Đốt làm chi những tờ thư cũ
Why burn those old letters
Xóa được không kỷ niệm mênh mông
Erase those vast memories
Rồi mai này anh sẽ yêu ai.
Then tomorrow, who will I love

Tình yêu ấy nghìn lần không đơn giản
That love, a thousand times it wouldn't have been easy
Tình yêu ấy còn chút gì lãng mạn
That love, there's a little romance left
Để gởi về người con gái yêu anh
To send to the girl who loves me
Để gởi về người con gái yêu ai...
To send to the girl who loves someone

Kỷ niệm (Memories) - Cao Vũ Huy Miên (1985)

Anh xa em thật rồi

I'm very far from you
bỏ lại sau lưng chuỗi ngày dài mùa hạ

casting behind me a string of long summer days
bỏ lại phía sau cả những chùm hoa nở

casting from behind bunches of flowers in bloom
trên con đường mà chúng ta vẫn thường qua

upon the roads that we often crossed

Anh không hiểu vì sao ta có buổi chiều này

I don't understand why we have this afternoon
gặp lại nhau và bỗng dưng em khóc 

meeting and suddenly you cry

giọt nước mắt, anh làm sao ngăn đuợc

These tears, how can I hold them back
em bây giờ như xa một tầm tay

Now it's like you are at arm's length

Em đi về giờ đã có người đưa

You've gone home now in someone's company
anh ngơ ngác để làm rơi cả nón

confused I even knocked off my hat
tháng mười sao trời còn mưa muộn

October, why is there late rain
anh lang thang rồi đứng ở cuối đường

I wander, end up standing at the road's end

Chẳng có điều gì để trách cứ em

There's no reason to keep blaming you
em đã sống cho anh nhiều quá

you lived for me so much
đốt làm chi những tờ thư cũ

no reason to burn old letters
để anh nghe êm ái đến nhường nào

so I would feel at peace at giving up

Để mai này anh sẽ yêu ai

So tomorrow who will I love
tình yêu ấy nghìn lần không đơn giản

that love a thousand times would not be simple
tình yêu ấy là chút gì lãng mạn

that love a thousand times there was just a bit of romance
là hy sinh, là chia sớt trong đời

it was sacrifice, it was sharing in life
Là bây giờ anh biết đơn côi

it's now I know solitude



Hong Duong ca bài "Hương xưa"

"Hương xưa" của Vũ Hoàng phổ theo thơ "Kỷ niệm" của Cao Vũ Huy Miên là một ca khúc boléro thành công giai đoạn hậu Việt Nam Cộng Hòa.