Vượt trùng dương (Overcome The High Seas) - Nguyễn Văn Tý (1951)

Nhịp chèo đò, vừa phải
Ferry oar rhythm, moderate

1.
Đây con thuyền vượt muôn trùng dương (này)
Here's a vessel overcoming vast high seas
Sớm lên đường trời đang đầy sương mù.
Early morning hitting the road, skies still thick with fog,
Ta dương cánh buồm cho nhẹ đợt mái chèo
We raise the sails to lighten the strokes of our oars
Tay thu lưới về ấm lòng người sớm chiều.
Hands collecting from nets coming home warm ones heart early or late.
Lời sóng không che lấp câu hò khoan hò
The waves' words cannot cover our work song heave ho
Đây tiếng ngân trong gió vang câu đấu tranh thề không ngừng
Here's a vibration in the resounding wind, fighting words, unceasing oaths
Tay lái vung trên xác đế quốc đang trôi về hướng đông
The rudder steers upon the imperialist corpses flowing back east
Thuyền kháng chiến cứ vượt trên đà tiến công
Resistance's vessel still overcomes upon the attack.
Dù gian khó hát câu (là) trường kỳ (này)
Although there's hardship, this song will go for a long time
Dù gian khó hát câu (là) trường kỳ
Although there's hardship, this song will go for a long time

Nhịp chèo dồn dập
Animated rowing

Gió điên cuồng định xô thuyền ta (à)
The mad winds intend to dash our vessel
Sóng hung tàn đừng mong tràn qua (này)
Brutal waves don't even think you will come over the edge
Tay ta giữ chặt mãi chèo và cố chèo
Our hands firmly hold the oars always and try to row
Ta đem sức người chí người vượt hiểm nghèo
We bring man's strength, man's will to overcome the danger.
Lời sóng không che lấp câu hò khoan hò.
The waves' words can cover our work song heave ho
Đây tiếng ngân trong gió vang câu đấu tranh thề không ngừng
Here's a vibration in the resounding wind, fighting words, unceasing oaths
Khi quyết tâm nuôi chí chiến đấu sẽ đưa thuyền đến nơi
When determined to nourish the will to fight, we'll lead to vessel to its destination
Và có sóng gió mới có ngày nắng tươi.
And when there are new wind and waves, there will be bright, fresh days.
Đời tranh đấu hát câu (là) trường kỳ (này).
A fighting life, this song will go for a long time
Đời tranh đấu hát câu (là) trường kỳ.
A fighting life, this song will go for a long time

Nhịp chèo khoan thai
Measured rowing

Đây con thuyền vượt muôn trùng dương (này)
Here's a vessel overcoming vast high seas
Sắp đến bờ chiều tan màn sương mù.
Early morning hitting the road, skies still thick with fog.
Xa xa tiếng cười bao người chờ đón mời.
At a distance the laughter of so many await and summon
Vui trong nắng vàng ai về rộn xóm làng.
Happiness in golden sunlight of everyone tumultuous return to the village

Lời sóng không che lấp câu hò khoan hò.
The waves' words cannot cover our work song heave ho
Đây tiếng ngân trong gió vang câu đấu tranh thề không ngừng
Here's a vibration in the resounding wind, fighting words, unceasing oaths
Ai thấy chăng khi có sức lái nên con thuyền tiến nhanh.
You all can see that when there has been a strong rudder, the vessel quickly advances.
Và lái vững chắc tay Cha Già Hồ Chí Minh.
And the firm rudder in Old Father Hồ Chí Minh's hands
Dồn tay lái hát vang (là) ngày về (nào)
Mass our hands together, sing forth the day of return
Dồn tay lái hát câu (là) tất thắng.
Mass our hands together, sing of complete victory


nguồn: Doãn Quang Khải, Vì nhân dân quên mình: Tài liệu do Hội Văn nghệ Việt Nam giới thiệu (Hà Nội: Kuy Sơn, 1955)

Tôi được gặp nhạc sĩ hai lần, cả hai lần ông nằm bệnh.  Nhưng ông kể chuyện hay lắm về thời thanh niên của ông lúc học nhạc tây phương thời Pháp thuộc.

Bài hát "Vượt trùng dương" được trao Giải thưởng Hội Văn Nghệ Việt Nam 1952-1953. Trong quyển Nhạc và đời, Nguyễn Văn Tý kể về sự ra đời của bài ca này.  Bài "Vượt trùng dương" được ảnh hưởng bởi cuốn sách Trường kỳ kháng chiến nhât định thắng lợi của Trường Chinh. Một yếu tố nữa là kỷ niệm của nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý về công việc mưu sinh của ngư dân ở Vinh thời trẻ của ông.  Ngư dân phải tranh đấu với biển, với thiên nhiên để sinh sống.

Bài ca "Vượt trùng dương" được viết trong giai đoạn khó khắn nhất của cuộc khánh chiến chống Pháp.  (Đây cũng là thời gian rất nhiều người bỏ cuộc dinh tê về thành phố).  "Dù gian khó hát câu trường kỳ."  Dân lao động là nòng cốt của cách mạng của cách mạng, của cuộc kháng chiến.  Vậy lao động là một kiểu tranh đấu.

Như rất nhiều ca khúc viết theo nốt nhạc tây phương, bài ca "Vượt trùng dương" thiếu các từ dấu hỏi, dấu ngã trong lời ca.

Trung Kiên ca "Vượt trùng dương" với Tốp ca nữ Đài Tiếng Nói Việt Nam.

"Mộng ngày hồi hương" (Dreaming A Day Of Repatriation) - nhạc Hoàng Trọng, lời Hồ Đình Phương (1956)

Thuyền trôi chờ ai nhấp nhô trên sông dài phải thuyền năm ấy hòa với lòng tôi: cùng mơ hàn nối đôi phương cách xa vời để người sum vầy khỏi buồn đầy vơi?
A boat drifts, who does it await as it bobs up and down on the long river, it must be the boat of that year mingled with my heart: together with a dream of mending two sides far apart so people can reassemble and escape this deep sadness?
Mẹ quê lần bước đưa tôi ra tận thuyền nhủ rằng
Mother back home counseled when I walked away the boat
"Luôn nhớ tình nước con ơi trời đang mờ tối, quê hương đang tơi bời chờ con về xóa ngàn mối u hoài..."
"Always remember to love your country, child, the skies are darkening, the homeland in disarray, I await your return to erase this gloom..."

Mẹ già yêu mến, giờ này con đang thề đấu tranh cùng muôn người: đợi một ngày mai tràn đầy xuân mới về cố hương hòa vui...
Beloved old mother, now I make an oath to fight with thousands of others: awaiting a tomorrow replete with new spring returning to our native land in happy accord...
Mẹ già yêu mến, giờ này mong con ngồi đếm bao mùa qua rồi lạnh lùng đầy vơi nhìn đời mây khói lòng nhớ nhung nào nguôi!
Beloved old mother, now you await your child, you sit, counting how many season have passed, cold, uncertain, looking at life in clouds and smoke, how will this longing subside!

Trời Nam xanh tươi, nhưng khi đất nước chia đôi con sao đành riêng sống vui?
The southern skies are bright blue, but with the land cut in two, how can I live happily on my own?
Càng nhiều tình thương, tâm tư thêm lắm thê lương dâng ngập lòng con vấn vương!
Ever more love, more thoughts and misery flood my heart wrapped in worry!

Chiều nay xa lắng nhìn thuyền chơi vơi ngùi nhớ quê ngoài phương trời: mộng ngày hồi hương vinh quang theo lối thuyền nhớ đưa lòng tôi.
Tonight look at the fragile boat from in the distance, moved I remember my home back there: I dream of a glorious repatriation along with the boat of my memory guiding my heart.


nguồn: lời: Hồ Đình Phương, Nhạc: Hoàng Trọng, "Mộng ngày hồi hương" (Saigon: Tinh Hoa Miền Nam, 1956).

Từ đó (Since Then) - Anh Việt Thu (1968)

Mây Hải Vân đùn quanh tháp ngọc tay ngà
The clouds at Hải Vân thrust and surround the jade stupa with ivory hands
Chiều tà chiều tà nắng đổ bờ vai
At evening, evening light pours upon shoulders
Chợt buồn đêm nay đếm ngón tay mới ngỡ mình già
Suddenly sad tonight, counting on my fingers I realize that I'm old
Ồ ba mươi tuổi rồi
Oh thirty years old
Đồng tiền mừng tuổi lên năm đã mất theo mùa xuân nảy lộc
Cash to celebrate a birthday that is lost with spring in bloom

Mây Hải Vân đùn quanh tháp ngọc tay ngà
The clouds at Hải Vân thrust and surround the jade stupa with ivory hands
Chiều tà chiều tà nắng đổ bờ vai
At evening, evening light pours upon shoulders
Trời buồn mây bay qua mấy truông bóng nhỏ đường dài
Sad heavens, clouds pass a small mountain path along the long road
Đường xưa đưa tiễn người
A road where long ago someone saw another off
Dịu dàng ngã nón trông theo
Gently you lifted your hat and watched
Người ra đi dấu vội lệ nhòa
Someone left hiding hastily blurry tears

Anh yêu em từ đó
I loved you since then
Mưa trên Cao Nguyên mưa qua lá đồi sim tím
It rains upon the Plateau, rains past the leaves of the purple myrtle
Về con đê đầu làng,
Returning to the dike at the village's end
Về con sông đầu ngõ
Back to the river at the end of the lane
Từ đó yêu em
Since then I loved you
Đêm chiếu chăn tình xưa chín đỏ
At night with the old sleeping mat and blanket of red, ripe spring long ago
Chớm thu già tóc bỏ đường ngôi.
Budding an older autumn, hair abandoning its parting

Đêm tháng năm nằm nghe gió lộng đi về
Nights, years and months, lying down listening to the return of the rising wind
Đi về người từ trên đỉnh mù sương
Returning, a person from the mists of mountain tops
Người từ biên cương nghe tiếng reo bếp lửa chiều chiều
A person from the border hearing singing in the kitchen every evening
Mà thương em thật nhiều
And feels so much love for you
Bàn tay ru nắng nâng niu những cánh chim dìu trong giấc mộng
Hands that lull the sunlight, caress bird's wings, guide us through dreams

Đêm tháng năm nằm nghe gió lộng đi về
Nights, years and months, lying down listening to the return of the rising wind
Đi về người từ trên đỉnh mù sương
Returning, a person from the mists of mountain tops
Người từ biên cương nghe dấu chân đá sỏi rộn ràng
A person from the border hears footsteps upon rejoicing gravel
Đường xa trông thật gần
The distant road looks very close
Vội vàng len lén vô sân
Hurriedly sneaking to the front yard
Dành cho em giây phút thật tình cờ
Setting aside for you moments by chance

Anh yêu em từ đó
I've loved you since then
Môi em rưng rưng đong đưa lá đò nôi nhỏ
Your lips moist with tears, rocking
Mẹ ru anh lần đầu và ru em lần cuối
My mother lulled me to sleep at the start, it's you at the end
Từ đó yêu em
Since then I loved you
Chim ngủ quên đường xưa lối cũ
The bird sleeps, forgetting the roads and paths of the past
Nắng hanh vàng hong tóc rũ ngoài song
Dry and sunny, golden, hair drops beyond the window

nguồn: Anh Việt Thu, "Từ đó" (Saigon: Việt Nam Nhạc Tuyển, 1968).

Đôi mắt em tôi (My Girl’s Eyes) - Nguyễn Bính (1956)

Vo nhàu chèo áo làm vui
Fidgeting with your blouse as a distraction

Ướt đôi mắt đẹp nhìn tôi nặng tình
Moistened, a pair of pretty eyes that look at me deeply in love

Sông đầy bến lạnh dừa xanh
River full, dock cold, green coconut trees

Kể từ ngày cưới xa anh lần đầu
It's been since the wedding day when you were first far from me

Chiều quê lúi lại sau tầu
The country evening thrusts from behind the vessel

Mắt em sáng mãi chòm sao trên trời
Your always bright eyes, stars clustered in heaven

Đưa chồng vượt biển ra khơi
Guide your husband to cross the open seas

Đêm đêm con mắt em tôi thức ròng
Every night your eyes keep vigil continuously

Miền Nam em đứng trông chồng
In the South, you stand awaiting your husband

Đầu sông ngọn sóng một lòng đinh ninh
At the headwaters' waves, there's a heart firm in its belief

Có trong đôi mắt em xanh
Is it there in your green eyes?

Ánh hồ Gươm biếc in hình ảnh tôi
The glow of Sword Lake etched with my image

Xóm thưa nín bặt tiếng cười
Sudden laughter from a sparsely populated hamlet

Lúa non đổ bãi, trái tươi rụng vườn
Young rice stalks overflow the banks, fresh fruit falls in the orchard

Mắt em rừng rực lửa hờn
Your eyes are resplendent in angry flames

Trái ngon lại chín, lúa thơm lại vàng
Delicious fruit again ripe, fragrant rice again golden

Nghiêng đầu hôn tóc con ngoan
Your head bends down buffing a good child's hair

Mắt em giếng ngọt mơ màng trăng thanh
Your eyes a fresh wellspring that dream beneath a bright moon

Con nhìn mắt mẹ long lanh
The child looks into its mother's gleaming eyes

Chứa chan tình Bác, thắm tình cha con
Brimming with Uncle's love, full of a father and child's love

Mây bay nóc phố đầu thôn
Clouds float past the lanes at the village's end

Anh thương đôi mắt vẫn tròn ánh sao
I love a pair of eyes full of starlight

Mấy thu thăm thẳm từng cao
A few deep autumns above

Mắt em rót sáng thêm vào mắt anh
Your eyes pour more light into my own

Đường về dựng suối treo ghềnh
On the road home high streams, suspended above the rapids

Chân ta vững bước, mắt mình rõi trông
My legs are steady, my glance is fixed

Chiều quê lại ngát hương đồng
The village evening, perfumed by fields of rice

Đẹp sao đôi mắt tiễn chồng năm xưa 
That pair of eyes so beautiful that bid farewell to a husband long ago

tháng 7-1956

nguồn: Văn Nghệ 6 tháng 9 1956, tr. 5

Chiều Tây Đô (Evening At the Western Capitol) - Lam Phương (1982)

rhumba-bolero

Một đêm anh mơ mình ríu rít đưa nhau về
One night I dreamed that we were gabbing on the way home together
Thăm quê xưa với vườn cau thề.
Visiting our old home with its palm grove of vows
Bàn tay anh đan dìu em bước trên cỏ khô
My hands entwined with yours guiding you on the dried grass
Đi trong hoang vắng chiều Tây Đô.
Going into a deserted evening in the Western Capitol

Bờ sông yêu xưa tà áo thướt tha mỹ miều.
Beloved riverbanks with their graceful, beautiful gowns
Sao anh không thấy về Ninh Kiều?
Why didn't I see you come back to Ninh Kiều?
Dường như anh nghe đời nặng trĩu trong màu đen.
As if you felt life overwhelmed by blackness
Đen như manh áo buồn chưa quen.
Black like a sad piece of clothing not yet forgotten.

Ghé hỏi cỏ cây, cỏ cây khóc, gió than van
Stopping by to ask the plants, do you cry, does the wind lament
Kể từ khi mất quê hương gió ra khơi đưa người vượt biển.
It's been since our homeland was lost, winds went out to sea sending forth people to cross the seas
Mẹ chờ thư về ngồi thèm thuồng miếng trầu cay.
A mother awaits a letter in return, sits craving it, her mouth full of betel and areca.
Trẻ thơ lang thang vì cơn đói suốt bao ngày.
Young ones wander about because of their hunger these days.

Vợ chờ tin chồng ngày về quá xa xăm.
A wife awaits news of her husband's return from far away.
Bao năm giải phóng như thế này phải không anh?
These many years of liberation have been like that, isn't that right?
Ngày xưa ta quen từng viên đá quanh sân trường
Long ago we knew each stone along the schoolyard

Nay nghe sao khác từ tên đường
Why does it feel different now from the street names
Tàu đưa ta đi tàu sẽ đón ta hồi hương.
Boats take us away and boats will bring us back
Tây Đô sẽ sống lại yêu thương.
The Western Capitol will live again in love.


"Thế Phương hát Chiều Tây Đô kinh điển"