27 tháng 12, 2018

Chạy ngay đi (Run Away Now) - Sơn Tùng M-TP (2018)

Từng phút cứ mãi trôi xa phai nhòa dần kí ức giữa đôi ta
Every minute ever flows into the distance, gradually erases the memories between us
Từng chút nỗi nhớ hôm qua đâu về lạc bước cứ thế phôi pha
Every bit of yesterday's longing won't return, loses its step, still withers away
Con tim giờ không cùng chung đôi nhịp
Hearts now no longer keep time together
Nụ cười lạnh băng còn đâu nồng ấm thân quen
Frigid smiles, where is the warmth of intimacy
Vô tâm làm ngơ thờ ơ tương lai ai ngờ
Ruthlessly pretending, indifferent to the future, who would suspect
Quên đi mộng mơ ngày thơ tan theo sương mờ
Forgetting the dreams of youth that fade with the mist

Mưa lặng thầm đường vắng chiều nay
Silent rain on the empty road this evening
In giọt lệ nhòe khóe mắt sầu cay
Imprint smeared tears at the edge of stinging eyes
Bao hẹn thề tàn úa vụt bay
So many vows fade and fly off
Trôi dạt chìm vào những giấc nồng say
Drift, sinking into a deep slumber
Quay lưng chia hai lối
Turning our backs, splitting to two paths
Còn một mình anh thôi
And only I remain
Giả dối bao trùm bỗng chốc lên ngôi
Enveloping deceit sudden ascends the throne
Trong đêm tối
In the night time
Bầu bạn cùng đơn côi
Friends together are solitary
Suy tư anh kìm nén đã bốc cháy yêu thương trao em rồi
My thoughts once restrained ignite with love entrusted to you

Đốt sạch hết
Burn it all up
Son môi hồng vương trên môi bấy lâu
Red lipstick fixed upon lips for so long
Hương thơm dịu êm mê man bấy lâu
Delicate fragrance enticed for so long
Anh không chờ mong quan tâm nữa đâu
I won't wait or pay any more attention
Tương lai từ giờ như bức tranh em quên tô màu
The future from now on is like a painting you forgot to illustrate

Đốt sạch hết
Burn it all up
Xin chôn vùi tên em trong đớn đau
Please bury your name in sorrow
Nơi hiu quạnh tan hoang ngàn nỗi đau
A desolate place laid waste a thousand sorrows
Dư âm tàn tro vô vọng phía sau
Repercussions reduced to hopeless ashes behind us
Đua chen dày vò xâu xé quanh thân xác nát nhàu
Contention, torture, tearing each apart, bodies broken

Chạy ngay đi trước khi
Run away now before
Mọi điều dần tồi tệ hơn
Everything slowly gets worse
Chạy ngay đi trước khi
Run away now before
Lòng hận thù cuộn từng cơn
Hostility whirls up each bout
Tựa giông tố đến bên ghé thăm
Like a tempest visited upon us
Từ nơi hố sâu tối tăm
From a deep, gloomy hole
Chạy đi trước khi
Run away now before
Mọi điều dần tồi tệ hơn
Everything slowly gets worse

Không còn ai cạnh bên em ngày mai
There will be nobody left beside you tomorrow
Tạm biệt một tương lai ngang trái
Farewell to a senseless future

Buông bàn tay buông xuôi hi vọng buông bình yên
Release my hand, release my hopes, release my peace
Đâu còn nguyên tháng ngày rực rỡ phai úa hằn sâu triền miên
Where are the former days, dazzling now dulled, rutted, tangled up
Vết thương cứ thêm khắc thêm mãi thêm
The wound keeps being imprinted more, always more
Chà đạp vùi dập dẫm lên tiếng yêu ấm êm
Trample, abuse, stomp on gentle words of love
Nhìn lại niềm tin từng trao giờ sao sau bao ngu muội sai lầm anh vẫn yếu mềm
Look back the faith I entrusted, now how about such ignorance and so many mistakes I'm still soft

Căn phòng giam cầm thiêu linh hồn cô độc em trơ trọi kêu gào xót xa
A confining chamber scorches a solitary soul, your isolated crying out in pain
Căm hận tuôn trào dâng lên nhuộm đen ghì đôi vai đừng mong chờ thứ tha
Hatred overflows, black waters flooding, holding fast to a pair of shoulders awaiting release
Ahhhh, chính em gây ra mà
Ah, you made it happen
Những điều vừa diễn ra
Those things that have just taken place
Chính em gây ra mà, chính em gây ra mà
It was you who made it happen, you who made it happen
Những điều vừa diễn ra
Those things that have taken place
Hết thật rồi
It's really over.

Đốt sạch hết ... Ohhhh
Burn it all up ... Ohhh
Chính em gây ra mà, chính em gây ra mà
It was you who made it happen, you who made it happen
Đốt sạch hết ... Ohhhh!
Burn it all up ... Ohhh
Đừng nhìn anh với khuôn mặt xa lạ, xin
Don't look at me with a stranger's face, please
Đừng lang thang trong tâm trí anh từng đêm nữa
Don't wander through my mind every night
Quên đi quên đi hết đi
Forget, forget, forget it all
Thắp lên điều đáng thương lạnh giá ôm trọn giấc mơ vụn vỡ!
Light those frigid regrettable things cherished throughout crumbling dreams!

Bốc cháy lên cơn hận thù trong anh
Ignited the rancor in me
Cơn hận thù trong anh
The rancor in me
Bốc cháy lên cơn hận thù trong anh
Burn the rancor in me
Ai khơi dậy cơn hận thù trong anh
Who awoke the rancor in me


Tôi cũng thích nhạc và cách phối âm của bài ca mới này. Tiết tấu và cách kết hợp âm cũng hay.  Lời dịch trên tiểu đề video không phải là sai, nhưng tôi tự dịch những lời ca này theo phong cách của tôi.

Nền ca khúc Việt Nam có rất nhiều bài ca viết về người bị thất tình kể cả phụ tình. Điều đáng chú ý nhất trong bài ca này, theo tôi nghĩ, là tính "hận thù."  Các bài ca thời tiền chiến và Việt Nam ít khi có chữ này.  Ngày xưa cảm giác hận thù là một thứ phải tránh. Trịnh Công Sơn trong bài ca "Ca dao mẹ" đã viết:
Mẹ ngồi trăm năm như thân tượng buồn để lại quê hương
Tuổi còn bơ vơ thế giới hận thù chiến tranh ngục tù.
Trịnh Công Sơn so sánh nỗi hận thù với ngục tù của nhạc sĩ này.  Trong bài "Chạy đi ngay" thì người "anh" cảm thấy "hận thù" nhưng ngược lại người em bị dọa và bị "tù." Lời ca - 
Căn phòng giam cầm thiêu linh hồn cô độc em trơ trọi kêu gào xót xa

Các con dao bao vây "em" trong hào quang cánh hoa hồng (màu máu)


Còn "em" thì cũng cũng bị buộc chật trên ghế ngôi.  Bối cảnh vẫn tô màu máu với tiền đô la rải rác xung quanh.  Đằng sau là một bức tranh sẽ nói đến sau đây.  Thông điệp là "anh" đã đầu tư vào một tương lai chung, và việc đầu tư đã có mục đích nắm giữ "em."


Thực ra giới nữ vốn có khả năng làm ra các chàng trai bị "bao ngu muội sai lầm anh vẫn yếu mềm." Sơn Tùng (anh) lên ghế ngôi trước bức tranh ấy, một bàn tay che báu vật của mình.  Xung quanh thì sức cám dỗ của giới nữ (trong phong cảnh ánh đỏ).


Chính bức tranh ở đằng sau là Pièta của họa sĩ thế Pháp kỷ 19 William-Adolphe Bouguereau. Pièta là chữ tiếng Ý có nghĩa "lòng thương hại."  Trung tâm của bức tranh là Đức Bà Mẹ Mary ôm con mình là Đức Chúa Giêxu đã bị hành hình.  Xung quanh các thiên thần bày tỏ nỗi "lòng thương hại." Song con mắt Đức Bà Mẹ trông buồn, nhưng tôi nghĩ cũng bà có nét hận thù nữa.


Ở phía dưới cũng có máu của Đức Chúa Giêxu trên một chiếc khăn trắng.  Trắng là trinh, máu đỏ như thế nào?  Là kinh nguyệt?  Hay là mất trinh? Bình rót không bị phã vỡ phản ánh sự trinh bạch của Đức Bà Mẹ (và Đức Chúa Giêxu nữa?).  Màu tay áo Đức Bà Mẹ cũng là màu máu.  Bouguereau đã vẽ tranh này lúc con trai cả của ông chết non tuổi 16.  Ở đây sự chết và tình dục đi song song với nhau.


Thực ra anh Sơn Tùng M-TP bị cô em xúi giục.


Chưa một giây sau có màu máu của một ly rượu đỏ bị phả.  Nếu có người mất trinh, thì người chưa chắc là cô em.  (Có lẽ như thế rượu trắng sẽ phù hợp nhiều hơn?)


Có cảnh Sơn Tùng M-TP ngắm thân xác (tức là ngắm chân) của Đức Chúa Giêxu lúc 3:29 trong video, rồi 2 giây sau:


Sơn Tùng ngắm thân sống / chân của "em" cố nhân bị buộc trước mắt mình.  

Như thế là bạo lực và video này có thêm bạo lực nữa.


Sơn Tùng tức giận ném ra một con dao.


Rồi có vẻ như Sơn Tùng định "bốc cháy" cô em ấy.


Thực ra Sơn Tùng có ý "bốc cháy" tự thiêu mình và các nhân vật trong bức tranh.

Hai người trong bài ca và video này không phù thuộc vào giới "hai bàn tay trắng." Cả hai đều ăn mặc khá giả kể cả giàu có.  Không cần hỏi cái câu "vì tiền hay thiết tha."  Nhưng chàng anh của video cảm thấy như đã bị thua lỗ vì phí tiền, phí thời gian hay vì mất một báu vật gì nào đó khác nữa?  Có phải "anh" bị thiến?

Trong bức tranh Pièta ở trên Sơn Tùng M-TP là ai?  Là Đức Bà Mẹ hay Đức Chúa Giêxu?  Đơn giản thì "em" là Đức Bà và "anh" là Đức Chúa Giêxu đang ước có hai tay áo đỏ ôm và an ủi mình.  Có lẽ "anh" nhìn cả hai nhân vật đều là "em" -- người vừa buồn vừa hận thù có lòng thương hại với người "anh."  Tôi nghĩ rằng nhân vật của Sơn Tùng là cả hai - là kẻ bị thiệt hại và cũng là nguồn an ủi với thái độ buồn và hận thù.

"Anh" phải chạy trốn vì sức quyến rũ của "môi hồng vương trên môi" và "hương thơm dịu êm mê man" nghĩa là mình thiếu dũng cảm trước các vũ khí đó.  "Chính em gây ra" những cảm giác vô lực của chàng "anh" ấy.  Hay "anh" phải chạy trốn vì em làm "bốc cháy lên cơn hận thù trong anh," nghĩa là sự hận thù cũng là sự tự thiêu -- phải chạy xa sự hận thù.

19 tháng 12, 2018

School for the Blind Cholon. -- Brass Band (Trường Người Mù, Chợ Lớn - dàn nhạc kèn đồng) (1933)

.
The grown up pupils have formed an excellent orchestra of twenty-five pieces. This band is often engaged for a fee which is divided among the instrumentalists. A few pianists could earn an appreciable sum by playing at dances, since the depression this source of revenue is small.

Các học trò lớn đã thành lập một dàn nhạc rất tốt gồm 25 kèn.   Dàn nhạc này hay được thuê với tiền thu lào chia với các nhạc công. Một vài nhạc công đàn piano đã được kiếm một số tiền đáng kể khi chơi cho các buổi khiêu vũ, nhưng từ kinh tế khủng hoảng thì nguồn thu nhập này đã nhỏ đi.

nguồn ảnh: A. Luzergues, "Charitable Work in Cochinchina," And There Was Light vol. 2, no. 8 (September 1933), 22-27

9 tháng 12, 2018

Đường về (The Road Home) - Bàng Bá Lân (1939)

Bước chân vào ngõ tre làng,
Stepping into the village's bamboo path
Lòng buồn nặng chĩu nghe nàng ru con
Heart overburdened hearing her lullaby
Bước lên thềm đá rêu mòn,
Stepping upon the worn, mossy stone veranda
Lòng buồn nặng chĩu nghe buồn võng đưa.
Heart overburden on hearing the sad swinging of the hammock

Mái gồi nhện vẩn chăng tơ,
The fan palm roof, a spider has cast its web
Tầu tiêu rách vẫn phất phơ bên mảnh.
Torn banana leaves still flap at the blind
Cây rơm như vẫn nguyên lành,
The haystack is still untouched
Vườn sao sơ sác trên cành hết dâu!
In the garden, so bare are the branches, no more mulberries

Quanh tìm nong kén còn đâu?
Looking around, where is the basket of cocoons?
Còn đâu cô bé hái dâu thẹn thò!
Where's the shy girl who picked the mulberries!
Ngoài sân nắng yếu lờ đờ,
In the yard, sunlight weakens and dulls
Mành tre trống-trải gió lùa hắt-hiu!
Sheer bamboo blinds, the wind gently blows in

nguồn: Đàn bà (13 octobre 1939), tr. 9.


Có một số trang web cho rằng "Bước chân vào ngõ tre làng" là một câu ca dao.  Thực ra thì khó biết nguồn gốc của câu này từ đâu ra.  Nhưng thi sĩ Bàng Bá Lân đã soạn bài thơ này năm 1939.  Có phải ông thi sĩ này đạo thơ hay bốn câu đầu của bài thơ được đi vào văn chương dân gian.  Thực ra sự thành công vĩ đại nhất của các tác phẩm là được quần chúng nhận là văn chương dân gian.

5 tháng 12, 2018

Cho em một ngày (Give Me One Day) - Dương Thụ (1997)

Cho em một ngày, một ngày thôi
Give me one day, just one day
Một ngày không khắc khoải chờ đợi
One day of no worried waiting
Một ngày không mưa rơi mưa rơi buồn tủi
One day of no falling rain, dejected falling rain
Một ngày không tê tái heo may.
One day not numbed by the late autumn wind

Cho em một ngày, một ngày thôi
Give me one day, just one day
Một ngày không có đêm vời vợi
One day with no immense night
Một ngày đôi chân, đôi chân không mệt mỏi
One day of feet, feet that aren't worn out
Đường về không có lá thu rơi.
A road home without falling autumn leaves.

Là một ngày anh đến không trễ hẹn cùng em
Is a day that you don't come late for our date
Một nụ hôn say đắm sau những lời đầu tiên
A passionate kiss after our first words
Ngày mùa đông ấm áp trong vòng tay anh nồng nàn
A winter day warmed by your passionate embrace
Một ngày cho em cho em một ngày dịu dàng
One day for me, for me one gentle day

Và một ngày anh đến như ước nguyện của em
And one day you come like I desire
Ngày trời xanh trong vắt như tiếng cười của anh
Day of limpid blue skies just like your laughter
Ngày mùa đông ấm áp trong vòng tay anh nồng nàn
A winter day warmed by your passionate embrace
Một ngày cho em cho em một ngày dịu dàng.
One day for me, for me one gentle day

nguồn: Tuyển tập Nhạc Tình thôi xót xa (Nhà xuất bản Âm Nhạc, 1998)


Thanh Lam ca "Cho em một ngày"

2 tháng 12, 2018

Tại Nhà hát Tây đêm 8 Juillet (1937)

Từ tả qua hữu: Cô Carmencita, cô Mariette Dechesne và ông Maurice Dufour

nguồn: Công Luận Báo (30 tháng 6 1937)

Có lẽ cô Carmencita của tấm ảnh này là Carmelita Aubert là một diễn viên Tây Ba Nha.  Cô ấy phải rơi khỏi quê hương mình lúc nội chiến Tây Ba Nha năm 1936.  Cô Carmencita đóng phim và thu đĩa cho hãng Odéon.

Nghe Carmelita Aubert / Carmencita hát bản tango "Danza maligna."


Mariette Dechesne lên sân khấu nhiều ở Pháp trong những năm 1930. Lúc bấy giờ cô Dechesne lưu diế̃n ở vùng Đông Nam Á - cô cũng biểu diễn ở Singapore năm 1938.


Maurice Dufour đã từng thu đĩa cho hãng Victor ở Nhật Bản. Ông Dufour cũng thu đĩa ở Việt Nam cho hãng Béka.  Ông chơi nhạc thời trang Pháp như "Le chaland qui passe" (valse), "Un violon dans la nuit" (tango), và "Laissez-moi vous aimer" (tango).  Một điều thú vị nữa là ông từng thu các bài Việt Nam như "Chuồn, chuồn, hành vân" (Béka 20.607), "Tây thi, vang xừ liếu" (Béka 20.608), và "Vọng cổ tango" (Béka 20.610).

Tôi rất muốn được nghe các đĩa hát này, nhưng tôi không biết các đĩa này còn được tồn tại.