trích Claude Bourrin Le vieux Tonkin [Xứ Bắc Kỳ cổ xưa] 1890-1894 (1941)

Cependant des fêtes et réjouissances, organisées par la municipalité pour les Annamites, faisaient participer la population indigène à la joie générale. On connait ces fêtes, que régulièrement, deux ou trois fois par an, à l'occasion du Têt comme à l'occasion du 14 juillet, notre municipalité offre aux indigènes: théâtre annamite, -- à 9 heures du matin, ô Sainte Simplicité des races naïves! balançoires; chanteuses (c'est à peu près le café-concert à l'usage des extrême-orientaux, dans une pagode); cascade tournante; régates sur le Petit-Lac; course aux canards; illuminations sur la Lac, etc. etc...

Claude Bourrin, Le vieux Tonkin 1890-1894 (Hanoi: Imprimerie d'Extrême-Orient, 1941)

Nhưng mà các lễ hội và hội hè do chính quyền thành phố tổ chức cho người An Nam đã khiến người dân bản địa tham gia vào một niềm vui chung. Chúng ta biết những lễ hội này được đều đặn, hai hoặc ba lần một năm, vào dịp Tết cũng như dịp 14 tháng 7 [ngày quốc khánh Pháp], thành phố của chúng ta cung cấp cho người bản xứ: Kịch hát An Nam, -- lúc 9 giờ sáng, Ôi Thánh Thiện Ngây Thơ của những chủng tộc chất phác! xích đu; cô đầu (ít nhiều như buổi hòa nhạc tiệm cà phê dành cho người Viễn Đông, trong một ngôi chùa); thác quay; đua thuyền trên Hồ Gươm; đua vịt; chiếu sáng trên hồ, v.v. và v.v...

Dân quê (Country Folk) - Nhất Linh (1959)

Cảnh thì cảnh bùn lầy và nước đọng
The scene is one of mud and stagnant water
Dân thì nghèo vất vả làm quanh năm
The people, they're poor and distressed, working all year
Hết nắng thiêu lại gió rét căm căm
When the blazing sun is done, there's piercing cold
Vẫn nhem nhuốc vẫn thân trần như nhộng
Still soiled, still bare like a chrysalis

Ngày ngày trên ruộng chân tay lấm
Every day on rice fields, muddied arms and feet
Đêm đêm về gian nhà tối tăm
Every night returning to a gloomy home
Gường nan bẩn thỉu chiếu hôi hám
Filthy slatted bed, fetid sleeping mat
Bố cu, mẹ đĩ rúc vào nằm
The bumpkin husband and wife enter to lie upon

Đàn trẻ trần truồng lăn ra đất
A brood of kids rolling naked in the dirt
Đứa thì gầy còm, đứa bệnh tật
One malnourished, another one sickly
Cố sống cầm hơi chờ khi nhớn
Try to live, holding on, waiting til they're grown
Làm thân trâu cho trọn đời khốn nạn
To live a buffalo's fate throughout a miserable life

Bọn đàn anh thời chúi đầu cắm cổ
The elder the at the same time lower their heads, engrossed in studies
Tranh nhau thủ lợn với phao câu
Contend for the pig's head with the chicken's rump
Theo lễ nghi quèn, nghĩ những truyện đâu đâu
Following petty rites, thinking of some matter or another
Riêng mình thú không biết rằng dân khổ.
So that they alone have the pleasure of not knowing of the people's misery.

nguồn: Văn hóa Ngày nay #9 (1959)

Nam nữ thanh niên tập thể thao... (Young men and women exercise) Hưng Hội (1943)

Nam-nữ thanh-niên Việt-Nam tập thể-thao theo nhịp đờn trong tiệm nhảy, đang tập nhảy theo điệu nhảy ngựa (Horsey-Horsey)

nguồn: Thể Thao Đông Dương 21 tháng 10 1943

Ở đằng sau phía phải có hai nhạc công người Châu Á thổi kèn sắc-xô và t'rôm-pết

Hai cô uốn éo mặc áo dài, hai chú mặc bộ com-lê. Chú mập bên phải vui cười, chú bên trai thoát giọt mồ hôi to tướng.



Horsey Horsey par l' Orchestre Dominique Moisan

https://www.youtube.com/watch?v=sxhFWT4Igw8

trích "Pour la formation professionnelle des Annamites" (1924)

Mais vouloir créer ici une école des Beaux Arts, c'est de la mégalomanie toute pure. Pourquoi, pendant qu'on y est, ne pas créer un conservatoire de musique sous prétexte qu'à Hadong, il y a une fanfare qui joue une "Marseillaise" à peu près ressemblante, ou que Mlle X fille du sympathique M. Y joue sur le piano paternel "Au clair de la lune" avec un doigt.

Nhưng muốn thành lập một Trường Mỹ thuật ở đây là một việc hoang tưởng thuần túy. Tại sao, trong khi đang nghĩ đến chuyện đó, chúng ta không thành lập một nhạc viện với cái cờ là ở Hà Đông, có một ban nhạc kèn đồng chơi bản "Marseillaise" hay gần như vậy, hoặc cô X, con gái của ông Y có thiện cảm chơi bản piano của cha bản "Dưới ánh trăng" bằng một ngón tay.

nguồn: L'Écho Annamite 2 tháng 12 1924 trích báo Courrier d'Haiphong