Xuân này con không về (This Spring Your Son Won't Make It Home) - Nhật Ngân (1969)

Con biết bây giờ mẹ chờ tin con
I know right now you're awaiting news of your son
Khi thấy mai đào nở vàng bên nương
As I watch cherry blossoms bloom yellow by the terraced fields
Năm trước con hẹn đầu Xuân sẽ về nay én bay đầy trước ngõ mà tin con vẫn xa ngàn xa
Last year I promised when Spring came I'd be back, now there are swallows in numbers at the lane and the news is that I'm still far, far away

Ôi nhớ Xuân nào thuở trời yên vui
Oh we remember Springs back when the skies were peaceful and happy
Nghe pháo giao thừa rộn ràng nơi nơi
Hear firecrackers on New Year's Eve bursting out everywhere
Bên mái tranh nghèo ngồi quanh bếp hồng, trông bánh chưng ngồi chờ sáng, đỏ hây hây những đôi má đào
At a poor thatched house seated all around a glowing stove we looked forward to the New Year's cake as we awaited the red and rosy dawn red and rosy, our cheeks like cherry blossoms

Nếu con không về chắc mẹ buồn lắm, mái tranh nghèo không người sửa sang, khu vườn thiếu hoa đào mừng Xuân
If I don't make it back, mother, you'll probably be really sad, your poor thatched roof with no one to fix it, your garden lacking cherry blossoms to celebrate Spring
Đàn trẻ thơ ngây chờ mong anh trai sẽ đem về cho tà áo mới ba ngày Xuân đi khoe phố phường
Innocent young ones await their big brother's return with some new shirts for three Spring days to show off in the neighborhood

Con biết bây giờ mẹ chờ em trông
I know that now, mom, you and the young ones wait
Nhưng nếu con về bạn bè thương mong
If I made it back, my friends will worry expectantly
Bao lứa trai cùng chào xuân chiến trường, không lẽ riêng mình êm ấm
How many other young men are also greeting spring on the battlefield, it wouldn't make sense for me to be comfortable and warm
Mẹ ơi con xuân này vắng nhà
Oh, mom, this spring I'll be away from home

Nhật Ngân (1942-2012)

Hôm qua tôi mới nhận tin buồn rằng nhạc sĩ Nhật Ngân qua đời hôm 21 tháng 1 2012. Nhận Ngân là một trong những nhạc sĩ Việt Nam tôi đã kính trọng nhất vậy tôi cũng buồn biết rằng tôi sẽ không được gặp ông lần nào nữa. Lúc nào tôi đã có điều kiện đi vùng quận Cam / Sài Gòn Nhỏ Nhật Ngân đã sẵn sàng gặp và nói chuyện với tôi. Ông cũng theo truyền thống của người Sài Gòn xưa là đi uống cà phê với bạn bè buổi sáng như là đi văn phòng. Văn phòng của Nhật Ngân là tiệm Coffee Factory đường Brookhurst ở Westminster.

Nhật Ngân viết nhiều bài ca phổ thông đầy tình cảm và nhân văn. Tôi rất phục tài năng của ông. Có lẽ bài ca của ông mà nhiều người biết đến nhất là "Xuân này con không về." Bài ca này cũng là một hậu quả của Tết Mậu Thân - các lính miền Nam chắc ít được về phép sau mùa Xuân 1969.

Lúc nói chuyện với tôi năm 2003 Khánh Ly có quan niệm rằng "Xuân này con không về" phản chiến hơn bất cứ bài ca của Trịnh Công Sơn. Người lính trong bài ca thấy mọi dấu hiệu của mùa xuân - cánh đào, chim én. Nhưng nội dung của bài ca này không phải là lính xa nhà nhớ nhà. Người lính này biết rằng nếu không về thì mẹ và các em sẽ nhớ nhiều, sẽ cảm thấy đau. Còn nữa người mẹ này cần đến con trai mình để sửa nhà, trồng vườn. Nghĩa là người lính ấy biết rằng nhiệm vụ của mình làm cho đời mẹ khổ hơn. Nhưng người lính ấy cũng không thể nào bỏ bạn bè ở chiến trường.