Văn minh (Civilization) - Hà Thượng Nhân (1963)

Cô đẹp làm sao, đẹp lạ lùng,
You're so beautiful, miss, astonishingly so
Môi cong, mày xếch, tóc lung tung.
Lips that curve, brows raised, hair in a mess
Cô đi, cái đít cô ngoe nguẩy
As you move, your ass wagging along
"Thằng nhỏ" nhìn cô cứ sượng sùng.
"The little fellow" sees you and keeps being downcast

Trời cho của quý để riêng xem,
The heavens endow something precious to see alone
Cô cứ phô phang chúng bạn thèm.
You keep showing your stuff, all of us want some
Manh áo nylon bằng giấy bóng,
Nylon blouse made of cellophane
Gió đùa, bức vẽ tối lem nhem.
The playful wind, a dark blurry sketch

Cô khinh thiên hạ rõ ra trò!
You despise everyone, quite so!
Này "mẹ" này trông chẳng có "co"
So that "mother" looks like she's got no "curves"
Nào áo "mẹ" may không đúng "mốt",
Or that "mother's" blouse is not the "mode",
Nào mày "mẹ" kẻ vẫn chưa to.
Or that damn "mother's" still not that big

Chiều tối "lên khung" phấn nước hoa
Evenings, nights "in her Sunday best" powder and perfume
Cô đem "triển lãm" bộ da ngà.
She takes to "exhibiting" her vestments of ivory skin
Nhiều anh trai trẻ cao bồi dở,
A lot of young fellows, clumsy cowboys,
Khen ngực, khen mông khá đậm đà.
Praise her chest, praise her butt - quite charming.

Ấy thế cô về cô vẩn vơ,
And so she returns, she hangs around
-- Tiếc rằng có chẳng học làm thơ!
-- It's a shame she hasn't learned to write poetry
Bài trường xếp trả cho thầy giáo,
A long poem arranged to hand in to the professor
Cô chép bài: "Em vẫn đợi chờ" (1)
She copies by hand: "I still wait"

Lắm bữa xin tiền nộp giáo sư!
Many days bumming money to pay the professor
(Chả cô vốn vẫn học trường tư)
(Like she still studies at a private school)
Có tiền cô lại đi trả thắt,
If she's got money she'll go and spend it all
Thế mới văn minh, thế mới cừ,
Now that's civilized, that's cool,

Có hôm gặp "kép" "chõm" xi nê
One day she met an "actor" "sneaking" in the cinema
Tan hát nhưng cô vẫn chửa về.
The show's done but she hasn't left
Đào kép ôm nhau trông rõ quá,
Actors and actresses hug, it's really clear to see
Mới mường tượng tới đã đam mê.
Just thinking of it she's enraptured

Ngày nọ tôi đi chợ Bến Thành,
The other day I went to the Bến Thành market
Nhân khi nhàn rỗi dạo loanh quanh.
A little time on my hands I took a stroll
Gặp cô uyển chuyển ung dung bước,
I met her stepping along, lissome, relaxed
Bên cạnh chầu dià có mấy anh.
At her side, waiting on hand a foot were a few lads

Theo sau, ai giống cụ nhà ta?
Following afterward wasn't that someone who liked just like our grandpa?
Thương hại đường đông, tuổi lại già!
I felt sorry seeing him on the crowded road at such an old age!
Lễ mễ tay ôm, tay xách rổ,
Clutched to his chest he struggled to carry, his hands bore her basket
Thấy tôi cụ gọi: "ới ông Hà!"
Seeing me he called: "Oh, it's you Mr. Hà!"

Tôi bảo: "Trông cô khỏe thật tình"
I said: "She looks really healthy"
Cụ cười: "Chúng nó mới, văn minh,
He laughed: "They're all new, and civilized,
Ai đi xách rổ! Trông quê lắm!"
Who would carry a basket! She'd look like a bumpkin!
Chúng bạn cười chê, tổ bực mình."
Her friends would scoff and be annoyed.

A thì ra vậy đấy bà con!
And so you have it my friends
Gái mới hơn người bởi phấn son,
The new girl is better than others because of her makeup
Chứ việc cơm canh trong xó bếp,
And not in the making of meals in some kitchen corner,
Mặc đời, cô chỉ biết ăn ngon.
Who cares? she's one who only knows how to eat well.

Ôi chao ôi gái kiểu minh tinh!
Alas for the girl who's like a star
Tiến bộ gì đây? -- Tiến bộ tình!
Is she advanced? -- Advanced in love!
Để mẹ già theo làm đứa ở
Let my old lady go with her and help out
Cũng đòi vác mặt thuyết văn mình
And also request the honor of this civilizing doctrine


nguồn: Tự Do 13 tháng 4 1963, trang 2

(1) ca từ trong ca khúc "Bóng đêm" củ Anh Bằng và Lê Dinh

Thi sĩ Hà Thượng Nhân (1920-2011) mới qua đời cách đây vài tháng. Ông là người Thanh Hóa di cư vào Nam. Hết chiến tranh bị học tập cải tạo rồi sang định cư ở Mỹ đến cuối đời. Ông sản xuất rất nhiều bài thơ - xem báo Tự Do tuần nào ông cũng cho ra dăm ba bài thơ. Bài thơ châm biếm này viết cách đây gần 50 năm cũng có nghĩa hiện đại. Đọc trang văn hóa của các tờ báo Việt Nam hiện nay tôi cũng thấy rằng văn minh không thay đổi bao nhiêu trong vòng 50 năm này.