20 tháng 9, 2018

Văn nghệ sau tháng 4 1975 trong mắt hai người tây phương

PAUL: The first 1iberation book store opened on the 18th of July. Many heavy books on theory by writers such as Truong Chinh but also children's books, school textbooks, photographs, picture books. More importantly, cultural groups began to give performances all over Saigon soon after liberation. Beautiful cultural groups that had people going wild whether or not they were communists. To them this was Vietnamese culture, rather than the ---- they had been watching on TV. The cultural performances were were also televised. The most amazing thing for the people in Saigon was that the northerners wore makeup, pretty ao dais in all kinds of colors and the women were beautiful.

The movie theaters showed one beautiful Russian movie, Pushkin, one of the great Russian fairy tales, ________ The cinema fare didn't seem to be much worse or better than before, and it didn't seem to be treated with much more interest than before. The traditional cultural performances were the ones that really drew people. There was also an orchestra and a full ballet troupe that came down from the North. The Lower House of the National Assembly reverted to its old role of an opera house -- opera concerts with Western classical music, puppet shows, ballet. In our eyes it was a real renaissance for Saigon, because before there was never even a national orchestra.

SOPHIA. I went to one cultural performance that was a fascinating mixture of ballet and opera. They did excerpts from ballets and Western music -- traditional dancing and in Russian style -- very Western. They had opera singers singing in Italian, Russian, Chinese. There were also classical Vietnamese programs of cultural music and dance. These were a mixture of some of the pre-liberation songs and also some of the really good liberation songs, exciting good pieces of music. Then a lot of classical Vietnamese cultural music, much of it unaccompanied. Normally there were three or four groups operating in the city with two or three performances a day. Kim Cuong, an actress who was very popular in Saigon before liberation, helped organize all these cultural performances. Kim Cuong is gifted and patriotic, and has decided to participate fully in the cultural life and activities of the new government.

PAUL: Tiệm sách giải phóng đầu tiên được mở ra ngày 18 tháng 7.  Nhiều quyển sách nặng nể chất lý thuyết của các tác giả như Trường Chinh cùng với các sách thiếu nhi, sách giáo khoa, bức ảnh, và chuyện tranh.  Quan trọng hơn, các đoàn văn nghệ lập tức bắt đầu biểu diễn khắp Sài Gòn sau ngày giải phóng.  Các đoàn văn nghệ làm cho nhân dân mê hoắc, kể cả những người theo cộng sản hay không theo.  Đối với họ đây mới là văn hóa Việt Nam, khác hẳn với cái ____ mà họ đã xem trên đài truyền hình.  Các buổi biểu diễn văn nghệ cũng được phát thanh trên truyền hình. Điều gây ngạc nhiên nhất đối với dân Sài Gòn là các diễn viên miền Bắc trang điểm, mặc áo đầy đủ màu sắc và các phụ nữ trông rất xinh đẹp.

Các rạp ciné chiếu một cuộn phim Nga, Pushkin, một trong những chuyện thần kỳ vĩ đại của nước Nga, ____ Các tác phẩm điện ảnh không có vẽ kém hay hay xưa và không được lưu ý đến hơn ngày xưa. Các buổi biểu diễn nghệ thuật thu hút mỗi người nhiều hơn.  Họ cũng có một dàn nhạc giao hưởng và một vũ đoàn ba lê từ ra Bắc vào.  Tru sở Hạ Nghị Viện được trở lại vai trò cũ là nhà hát -- buổi biểu diễn nhạc ôpera với nhạc cổ điển tây phương, múa rối, múa ba lê.  Đối với chúng tôi đây là sự phưc hụng của Sài Gòn vì trước đây chưa có một dàn nhạc của dân tộc.

SOPHIA: Tôi đã đi coi một buổi biểu diễn văn nghệ là một pha trộn quyến rũ của ba lê và ô-pê-ra.  Họ trích các tiết mục ba lê và nhạc tây -- múa truyền thống theo phong cách Nga -- rất là tây phương.  Họ cho xem các nghệ sĩ tuồng opéra hát bằng tiếng Ý, Nga, Trung Hoa.  Những thứ này là sự pha trộn của những bài ca tiền-giải phóng và những bài ca giải phóng thật là hay, những tác phẩm âm nhạc rất lý thú.  Rồi nhiều tác phẩm truyên thống Việt Nam, một phần lớn không có phần đệm.  Thường lệ thì ba bốn gánh được sinh hoạt trong thành phố với hai ba buổi diễn mỗi ngày. Kim Cương, một nữ nghệ sĩ rất đươc ưa thích ở Sài Gòn trước ngày giải phóng, giúp tổ chức các buổi biểu diễn này.  Kim Cương vừa có tài vừa ái quốc quyết định tham gia hết mình trong đời sống và sinh hoạt văn hóa của chế độ mới.


nguồn: Narrative - Paul and Sophie Quinn-Judge - Socializing the Revolution in Saigon, [Xã hội hóa cuộc cách mạng ở Sài Gòn] Douglas Pike Collection, Vietnam Center and Archive, tr. 38-39.


Ngày xưa vợ chồng Paul và Sophie Quinn-Judge tham gia phong trào phản chiến từng sinh hoạt ở nước Việt Nam Cộng Hòa trước năm 1975.  Sau 1975 hai người này -- Paul có quốc tích Anh quốc, Sophie có quốc tích Mỹ quốc -- có điều kiện tham nước Xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Hai người mong ước rằng Việt Nam sẽ tạo nên một xã hội chủ nghĩa bình đằng và dân chủ.

Hai người nhìn thấy nhiều việc đáng khen -- phim Nga, nhạc giao hưởng, vũ đoàn ba-lê, ô-pê-ra và các bài ca giải phóng.  Paul Quinn-Judge cũng nói đến các "quyển sách nặng nể chất lý thuyết của các tác giả như Trường Chinh."  Thực ra điệu này chứng minh rằng các tiệm sách bị quét sạch các quyển sách xuất bản trường ngày 30 tháng 4.  Và các nét nhạc, kịch, múa trước 1975 cũng vắng mắt.

15 tháng 9, 2018

Lại xuống đường (Again Taking To The Streets) - Phan Thị Thanh Nhàn (1976)

Tôi đứng lặng trong buổi chiều thành phố
I stand silently on a city afternoon
Vườn Tao Đàn nắng sáng trong cây
Tao Đàn Garden is bright and sunny in the trees
Và - lẫn giữa bao phụ nữ
And - amidst so many women
Em xuống đường, biểu ngữ cầm tay:
You take to the streets, banner in your hands:
“Đả đảo bọn đội lốt tôn giáo”
"Down with the gang using the cloak of religion"
Em — cô gái Sài Gòn năm nào xuống đường chống Mỹ
You -- a Sài Gòn girl who any year would have taken to the streets to oppose America
Nay em lại xuống đường — giữa thành phố của tôi
Here you again are taking to the streets -- in the middle of my city

Gương mặt em hồn nhiên không son phấn
You face is natural, without make-up
Em là công nhân hãng Vi-na-tếch-cô?
Are you worker for Vinatech Co.?
Em là sinh viên năm thứ nhất
Or a freshman in high school
Hay em vốn là cô gái bán bar?
Or were you a barmaid?
Tôi không biết. Tôi làm sao biết được
I do not know. How could I know?
Chỉ biết em — cô gái Sài Gòn
I only know that you -- a Sài Gòn girl
Gương mặt trẻ bừng lên niềm phẫn nộ
A young face burning with indignation
Thiêu cháy quân thù trong ánh mắt nghiêm trang
Scorch enemy soldiers with your serious eyes

Bọn phạm tội cúi đầu trước người con gái ấy
The gang of crooks abase themselves before this girl
Em là hiện thân của thành phố hôm nay
You, girl, are the city incarnate today
Thành phố trẻ trung miệt mài sôi động
A young city utterly absorbed, aroused
Tiếng hát trong lòng và khẩu súng trong tay
A song in your heart and a rifle in your hands

Tôi nghe tiếng bước chân thành phố
I hear the city's footfalls
Những ngay xưa và những ngày sau
Of days past and days afterward
Trong cuộc xuống đường chiều nay của người con gái đó
In the taking to the streets this afteroon by that girl
Em gái Sài Gòn tôi đã biết tên đâu …
Little sister of Sài Gòn, I don't know even your name ...

2-1976

nguồn: Giải phóng #182 (21 tháng 2 1976), 3.


Bài thơ này được viết trong bối cảnh của cái gọi là "vụ nhà thờ Vinh Sơn."  Dân Sài Gòn "xuống đường" để chống vụ ấy như họ từng "chống Mỹ."  Thực ra hết chiến tranh thì vắng kẻ thù.  Thời thập niên 60, 70 Sài Gòn có truyền thông sinh viên chống đế quốc.  Để xã hội đoàn kết phải có lý do mới để các em biểu tình.

11 tháng 9, 2018

Saigon-Palace-Hotel 1937


Saigon-Palace-Hotel
rue Catinat-Rue Vannier
[đừơng Đồng Khởi-Ngô Đức Kế]
SAIGON

Hôtel de 1er Ordre
Chambres avec Salle de bains
Restaurant renommé
Pension au mois
Belle Terrasse
Concert Symphonique tous les soirs
Apéritif concert.--Les Dimanches et jours fériés de 10 h. à midi
Dancing.--Les Dimanches et jours fériés de 18 h. à 21 h.
Direction Mlle LeClerc,
du Conservatoire de Paris.
Téléphone No. 21-405

Khách sạn Hạng Nhất
Buồng với phòng tắm
Nhà hàng nổi danh
Nhà trọ cơm tháng
Thềm đẹp
Buổi nhạc giao hưởng các tối
Buổi hòa nhạc khai vị--Các ngày chủ nhật và ngày nghỉ lễ từ 10 sáng đến trưa
Nhảy đầm.--Các ngày chủ nhật và ngày nghỉ lễ từ 6 giờ đến 9 giờ tối
Cô LeClerc chỉ huy
của Nhạc Viện Paris
Điện thoại số 21-405

nguồn: Le Nouvelliste Indochine (20 février 1937), 8.

Mademoiselle LeClerc là một nghệ sĩ vĩ cầm Yvonne LeClerc.  Những nhạc sĩ Việt Nam thế hệ đầu tiên như Võ Đức Thu và Nguyễn Xuân Khoát từng chơi nhạc với cô LeClerc trong các ban nhạc thính phong, khiêu vũ.  Rất có thể là Võ Đức Thu là thành viên của ban nhạc Saigon-Palace-Hotel.

Hôtel Saigon-Palace, độ năm 1940 (nguồn ảnh: Historic Vietnam)

2 tháng 9, 2018

Đoàn Chuẩn - Từ Linh Hà Nội năm 1956

Tội nghiệp hai ông Đoàn Chuẩn - Từ Linh

Anh chị em Hà-nội cũng rất cố gắng, người chưa quen đặt lời thì cộng tác với một anh em trong Hội Văn nghệ. Có những anh chị Minh Thu, Lê Liên, Tạ Tấn, Từ Linh rất cố gắng khắc phục khó khăng trong bước đầu sáng tác phụ vụ kế hoạch. ...


Anh Đoàn Chuẩn, một nhạc sĩ ở Hà-nội phát biểu: "Bây giờ tôi mới biết là tại sao các anh tiến bộ về sáng tác. Thì ra ai cũng học tập lẫn nhau được và cùng tiến bộ nếu tất cả mọi người cùng thẳng thắn giúp đỡ nhau. Lần sau tôi sẽ mạnh dạn đưa sáng của tôi ra để anh chị em giúp đỡ cho tôi tiến bộ mà không phải lo như trước đây, chỉ nhằm đả lẫn nhau về sáng tác." tr. 1


Văn Chung, "Hoạt động đầu năm của ngành âm nhạc," Văn Nghệ #113 8-14 tháng 3 năm 1956, 1-2.