13 tháng 11, 2015

Anh Bằng (1925 hay 1926-2015)

Tôi rất tiếc là không được gặp và nói chuyện với nhạc sĩ Anh Bằng.  Năm 1998 tôi viết cho ông một lá thư xin gặp và trao đổi với ông.  Ngày 6/2/1998 ông viết thư hồi âm bằng tay từ chối yêu cầu của tôi.  Ông từ chối một cách rất lịch sự và gian tiếp.  Anh Bằng khiêm tốn viết rằng ông là "người viết nhạc Việt nam cũng tầm thường" và "không có gì đáng để cho anh tìm hiểu."

Có nhiều người bảo cho tôi rằng Anh Bằng sẽ không gặp một người hỏi nhiều về sự nghiệp của ông. Ông bị điếc nữa.  Vậy tôi phải chấp nhận rằng ông sẽ giữ nhiều bí mật về sinh hoạt âm nhạc của ông.  Thế thôi.

Một điều tôi chưa được hiểu biết là quá trình của Anh Bằng thành một nhạc sĩ chuyên nghiệp và xuất hiện trong thị trường âm nhạc.  Nhiều nhạc sĩ khác tham gia giới âm nhạc từ thời thanh niên bằng cách biểu diễn và viết tình khúc từ khi chưa lên 20 tuổi.  Anh Bằng đã ngọai 35 tuổi khi xuất hiện trong thị trường âm nhạc Việt Nam với các ca khúc như "Nếu vắng anh" và "Lẻ bóng."

Một điều khó biết nữa là bản chất của nhóm Lê Minh Bằng.  Lê Dinh, Minh Kỳ và Anh Bằng đều là nhạc sĩ sáng tác ca khúc, làm việc xuất bản và thu đĩa băng, lăng xê và đào tạo ca sĩ.  Mọi người đều giữ nhiều vai trò.  Một điều cũng khó biết cho chính xác là người nào có vai trò như thế nào trong việc sáng tác ca khúc.  Nhóm này sử dụng đến rất nhiều bí danh.  Cũng có người bảo với tôi là Anh Bằng đóng góp nhiều nhất và người khác bảo rằng Minh Kỳ đóng góp nhiều nhất.  Chắc sẽ có người bảo rằng Lê Dinh đóng góp nhiều nhất.  Chịu.

Vấn đề này chắc thuộc về kinh doanh (có nhiều tên mới lạ trên băng đĩa, bản nhạc thì tạo đến cái mới lạ và hấp dẫn) và về sự khiêm tốn.  Ba người đều được giữ sự khiêm tốn cho nhau.

Dưới đây tôi dịch lời cho ca khúc "Lẻ bóng," một bài ca tôi rất ưa thích từ những khi bắt đầu tìm hiểu đến tân nhạc Việt Nam qua giọng hát Phương Dung trên băng Sơn Ca 5.  Băng này đã lấy âm thanh của đĩa Việt Nam M3341, chắc được thâu năm 1962 hay 1963.  Vì ca khúc này khá dài - gần 6 phút - chắc nó là một mặt đĩa 7 inch, 33 tua.  Bài ca đề tên hai nhạc sĩ Lê Dinh và Anh Bằng (thời tiền-Lê Minh Bằng) vậy tôi không biết bao nhiêu phần trăm lời ca và giai điệu?

Một điều rất đặc biệt của đĩa này là ở đoạn cuối Phương Dung hát sai nhịp điệu (Hẹn ước về tương lai).  Hồi xưa, khi thâu nhạc ca sĩ và các nhạc công phải biểu diễn chung một thời, chung một phòng.  Có gì sai quá mực thì phải thu lại từ đầu.  Cũng có cái thú vị bất ngờ trong những cái chưa hoàn hảo.


Lẻ bóng (Solitary Shadow)

Bolero lent

Có người hỏi tôi tại sao ưa ca bài ca sầu nhớ, 
There are people who ask me why I enjoy singing sad songs of longing,
Ưa ngắm trăng mờ hoàng hôn,
Enjoy gazing at the hazy, twilight moon,
Ưa đi lặng lẽ trong những đêm gió mưa u buồn mà nghe cô đơn.
Enjoy walking silently on sad nights of wind and rain, sounding so lonesome.
Đừng trách tình riêng tôi.  
Don't criticize my own feelings of love,
Đời mấy người chẳng ưa nhìn tơ liểu rũ,
In life there are few people who cannot enjoy weeping willow fronds
Ưa tìm trong giấc ngủ, ngày còn ấu thơ lòng chưa biết chi mộng mơ.
Enjoy seeking slumber, days of youth with hearts that know nothing of daydreams.

Nói nhiều để cho sầu vơi tôi ưa tìm lên đồi vắng, 
Talking alot to hold back the sadness, I enjoy finding empty hills to ascend
Ưa lắng chuông chùa vọng khơi,
Enjoy the echo of the temple bell,
Trong chim bạt gió, nghe tiếng tiêu thiết tha xa vời lòng thêm chơi vơi.
In the bird taking to wing, listening to a friendly and distant flute that makes me feel more precarious.
Thường viết dòng tâm tư.
Often I'll write lovesick lines.
Vào những chiều úa,
During waning afternoons,
Thương cành Thu lá đổ, 
Pity branches of Autumn's falling leaves,
Thương mùa Đông nức nở
Pity the sobbing Winter
Thương cung ve rền trong nắng hè gọi bơ vơ.
Pity the droning cicadas in the desolate summer sunlight.

ĐK:

Còn thương, còn nhớ đường xa ai gian khổ phong trần.
I still sorrow for, still long for the distant street with someone experiencing the adversity of wind and dust.
Tạm quên vui khi tuổi thanh xuân năm tháng giữa non ngàn.
For a time forgetting the happy spring years for months and years among mountains and forests.
Mộng lòng ra đi, là giữ yên bờ cõi.
A dreaming heart went away, to preserve serenity at the border.
Một đời nguyền hy sinh hạnh phúc riêng người ơi!
A life dedicated to foresaking personal happiness, alas!
Viết bao giờ thôi, nói sao cạn lời tình tôi mến người.
When will it be written, what words can be spoken to exhaust my fondness for someone.

Vẫn là niềm thương đầy vơi khi ca bài ca sầu nhớ, khi ngắm trăng mờ hoàng hôn
There remains replenishing compassion when singing sad songs of longing, when gazing at the hazy twilight moon
Khi đi lặng lẽ trong những đêm gió mưa u buồn mà nghe cô đơn.
When walking silently on sad nights of wind and rain, sounding so lonesome.
Hẹn ước về tương lai 
I promise to think of the future
Chờ đón ngày tới đôi lòng không cách trở như bày chim ấm tổ
Wait to greet the day when two hearts are not forced apart like a flock of birds.
Tôi xin dâng người ca khúc trọn một niềm vui.
I ask to offer someone a complete song of happiness.


Lê Dinh & Anh Bằng, "Lẻ bóng," (Sài Gòn: Tinh hoa Miền Nam, 1962).


Bao nhiêu ý đẹp đẻ và gian tiếp để nói đến tình thương nhớ của một cô gái đến với một chàng trai ở chiến trường.  Lời tâm tự này có tính ca tính, nhưng cứ đành phải "hy sinh hạnh phúc riêng" và "hẹn ước về tương lai."  Phải "tạm quên" thời xuân, chờ đợi qua các mùa thu (lá đổ), đông (nức nở) và hè (ve rền).  Một điều thú vị nữa là khúc tình ca này cũng thiếu chữ "yêu."

2 nhận xét:

Trang Y Hạ nói...

Nhạc sĩ Anh Bằng đã vĩnh viễn ra đi, nhưng ông cũng đã để lại cho đời một gia tài âm nhạc đồ sộ trên 600 tác phẩm. Ca sĩ nổi danh Phương Dung trình bày ca khúc that là hay. Cảm ơn cho thưởng thức!

Unknown nói...

Vào những năm trước, cháu có xin được số điện thoại và địa chỉ liên lạc của nhạc sĩ Anh Bằng. Nhưng vì tác giả của Lẻ Bóng bị khiếm thính (điếc) nên cháu chần chừ không gọi (call) cho ông, cho đến khi ông mất. Và đó là một niềm tiếc lớn.
Chú Jason mến, cháu có đọc được một số bài viết - nghiên cứu, nhận định và trình bày công phu của chú, khởi từ bài viết về âm nhạc trong giai đoạn chia đôi đất nước, cho đến nay, may mắn cho cháu khi tìm được blog của chú. Cháu cũng là người thích tìm hiểu về Lịch sử Tân nhạc và đang viết một bộ sách về nhạc Việt Nam. Cháu rất mong được dịp mạn đàm với chú, lắng nghe ý kiến và những hiểu biết sâu rộng (rất mực thước, có giá trị căn bản) của chú.
Rất quý mến,
Jason Nguyen
nhacthuthunhat@gmail.com