Tình Sầu (Melancholy Love) - Trịnh Công Sơn [1965] - bản dịch thứ 2

Tình yêu như trái phá con tim mù loà.
Love is like an explosive shell, the heart goes blind.
Một mai thức dậy, chợt hồn như ngất ngây, chợt buồn trong mắt nai, rồi tình vui trong mắt, rồi tình mềm trong tay.
One day awakening, suddenly the soul is in rapture, suddenly there's sadness in the fawn’s eyes, then love is happy in these eyes, then tender love is in these hands

Tình yêu như vết cháy trên da thịt người.
Love is like a burn’s scar upon man’s flesh.
Tình xa như trời, tình gần như khói mây, tình trầm như bóng cây, tình reo vui như nắng, tình buồn làm cơn say
Love is distant like the sky, love is close like smoky clouds, love is deep like a tree’s shadow, love cheers like sunlight, sad love forms elation

Cuộc tình lên cao vút như chim mỏi cánh rồi, như chim xa lìa bầy, như chim xa lìa trời, như chim bỏ đường bay
Love climbs to dizzying heights like a bird with tired wings, like a bird that shunns the flock, shuns the sky, like a bird that has abandoned its flight path

Tình yêu như trái chín trên cây rụng rời, một mai thức dậy chuyện trò với lá cây, rồi buồn như lá bay
Love is like a ripe fruit upon the staggering tree, one day on awakening chat with the leaves, then sadly the leaves fly off
Một giòng sông nước cuốn, một cuộc tình không may
A river with rippling waters, a love without luck

Tình yêu như thương áo quen hơi ngọt ngào
Love is like loving the blouse, its fragrance slightly sweet
Rời nhau hôm nào, hồn mình như vá khâu, buồn mình như lũng sâu
Separating one day, our souls are as if they were knitted, saddened like a deep valley
Rồi tình trong im tiếng, rồi tình ngoài hư hao
Then love is amidst muteness, then love is beyond havoc

Tình yêu như nỗi chết cơn đau thật dài.
Love is like feelings of death, pain’s spasms, truly long lasting
Tình khâu môi cười, hình hài xưa đã thay, mặn nồng xưa cũng phai, tình chia nhau gian dối, tình đày tình đôi nơi
Love is sewn into smiling lips, the olden form has changed, olden ardor also fades, love deceitfully separated, banished love, love in two places

Tình yêu như cơn bão đi qua địa cầu
Love is like the storm surge going past the globe
Tình thắp cơn sầu, tình dìu qua hố sâu, tình vời lên núi cao
Love illuminates the mournful surge, love led by hand past the deep lake, distant love ascending high mountains
Rồi trong cơn yêu dấu, tình đày tình xa nhau
Then midst love’s surge, banished love, love apart

Cuộc tình lên cao vút như chim mỏi cánh rồi, như chim xa lìa bầy, như chim xa lìa trời, như chim bỏ đường bay
Love climbs to dizzying heights like a bird with tired wings, like a bird shuns the flock, shuns the sky, like a bird that has abandoned the flight path

Tình yêu cho anh đến bên cơn muộn phiền, tình đi âm thầm, nghìn trùng như vết sương, lạnh lùng như dấu chim.
Your love for me arrives tedium’s side, love departs sombrely, vast distances like fog’s traces, cold like a bird’s footprint.
Tình mong manh như nắng, tình còn đầy không em?
Ephemeral love is like sunshine, is love still full dear?

Tình yêu như đốt sáng con tim tật nguyền, tình lên êm đềm, vội vàng nhưng chóng quên, rộn ràng nhưng biến nhanh,
Love is like the bright burning of a cursed heart, love arises to quietude, hurried but forgetful, animated but vanishing swiftly,
Tình cho nhau môi ấm, một lần là trăm năm.
Love we give each other warm lips, one time is hundred years


Tôi cám ơn Quý góp ý bản dịch trước của tôi - tôi nghĩ rằng bản dịch này hay hơn. Nhưng nếu Trịnh Công Sơn không sử dụng đến đại từ tôi cũng không cho đại từ trong bản dịch tôi. Và các ẩn dụ tôi cũng dịch theo cách nghĩa đen.

sự lặp lại

"Hội thảo tính dân tộc và tính hiện đại trong đời sống âm nhạc hiện nay: Bức tranh âm nhạc bộn bề," Tuổi Trẻ 19/7/2009, Đoàn Cường thực hiện.

trích một vài từ:

... lo ngại ... phát triển rầm rộ ... không hề có sự sàng lọc ... than vãn, bi ai ... thô thiển ... nhức nhối ... băn khoăn ... giật mình ... đáng ngại ... rất đáng lo ngại ... xu hướng nghiệp dư hóa ... không có kiến thức cơ bản ... nguy hại hơn ... ủy mị, dễ dãi ... khóc lóc, van nài … bộn bề ... kém chất lượng, dễ dãi ...

để chứng minh rằng không có gì thay đổi.

"Nhạc sĩ Thế Bảo đề xuất nên có một đài phát thanh 24/24 giờ chỉ phát những ca khúc dân tộc, truyền thống."

Tôi ủng hộ việc này. Nhưng phần lớn các chương trình "vườn hoa âm nhạc dân tộc" gồm nhạc theo kiểu bức tranh cổ động, và nhạc dân tộc cải biên. Bao giờ nhạc truyền thống hết nghĩa vụ?

Đỗ Hồng Quân: "Nếu cứ để trào lưu này phát triển không quy hoạch sẽ làm mất giá trị trong sự nghiệp dân tộc và mất đi cả một thế hệ thưởng thức âm nhạc mà phải hàng trăm năm mới xây dựng được."

Nói hàng trăm năm này là chưa đủ--sẽ không bao giờ xây dựng được. Nhưng tôi nghĩ rằng Việt Nam không mất một thế hệ nhưng đã mất mấy thế hệ rồi. Quy hoạch nào có đủ sức lực để quay trở lại về quá khứ.

Nhưng lứa trẻ luôn luôn đáng trách, chứ phải các thế hệ trước hình như đã để một nền văn hóa nguyên vẹn.

Nhưng lớp trẻ xưa cũng đáng trách (các lớp trẻ luôn luôn đáng trách):

"Tớ biết rồi, đâu có ảnh hưởng gì" nhac: "Nếu mai em chết anh có buồn không?" Tuổi Trẻ 7/7/1978

Thuở ấy là nhạc bi trách là do:

... ủy mỵ, yếu ớt ... sầu mây, khóc bướm ... tuyệt vọng ... lẻ loi ... oan trái ẻo le ... buồn tủi chán chường ... nức nở sướt mướt ... ảm đạm thê lương

Các từ trích từ bài "Nhạc vàng là gì" của Tô Vũ (tháng 6 1976) nghe văn chương hơn các lời phê bình ở trên.

có một thuở tôi sáng tác

Một blog tên là No Longer Forgotten Music (Âm nhạc không còn bị lãng quên) có post một chương trình âm nhạc tôi tham gia cách đây hơn 10 năm. Oracular Editions xuất bản một băng cát xét chủ đề "spoken word" có thể tạm dịch như "nói thơ" "nói độc thoại"? Tôi có hợp tác với một nhà thơ tôi cho là xuất sắc tên là Robert Gregory.

Tôi làm nhạc nền cho hai bài "I Met My Baby At The Puppet Show" (Tôi gặp em yêu ở chương trình múa rối) và "The Outdoor Girls In The Air" (Các cô ngoài trời trên không).

Rất tiếc rằng người cho chương trình này lên mạng bị nhầm về tên một số bài trên băng. Bài số 3 thực sự là "I Met My Baby At The Puppet Show" chứ phải "The Outdoor Girls In The Air" và bài số 4 thực sự là "The Outdoor Girls In The Air" chứ phải là "What's Is - Exposition Eats."

Oracular Editions # 1 này có một điều thú vị nữa là một tác phẩm của Philip Blackburn cũng là một người Mỹ có đến Việt Nam năm 1993 và có thực hiện một đĩa nhạc rất xuất sắc chủ đề Stilling Time.

Băng này gồm những tác phẩm tiền phong, khó hiểu và khó nghe.

Tình Sầu (Melancholy Love) - Trịnh Công Sơn [1965]

Tình yêu như trái phá con tim mù loà.
Love is like an explosive shell of a heart gone blind.
Một mai thức dậy, chợt hồn như ngất ngây, chợt buồn trong mắt nai, rồi tình vui trong mắt, rồi tình mềm trong tay.
One day it awakens, suddenly it’s like its soul as in rapture, suddenly it’s sad in deer’s eyes, then happy love is in its eyes, then tender love is in its hands

Tình yêu như vết cháy trên da thịt người.
Love is like a burn’s scar upon man’s flesh.
Tình xa như trời, tình gần như khói mây, tình trầm như bóng cây, tình reo vui như nắng, tình buồn làm cơn say
Love is distant like the sky, love is close like smoky clouds, love is deep like a tree’s shadow, love cheers like sunlight, sad love makes passion

Cuộc tình lên cao vút như chim mỏi cánh rồi, như chim xa lìa bầy, như chim xa lìa trời, như chim bỏ đường bay
Love climbs to dizzying heights like a bird with tired wings, like a bird that has shunned the flock, has shunned the sky, like a bird that has abandoned its flight path

Tình yêu như trái chín trên cây rụng rời, một mai thức dậy chuyện trò với lá cây, rồi buồn như lá bay
Love is like a ripe fruit upon the staggering tree, one day it will awaken to chat with the leaves, then sadly the leaves will fly off
Một giòng sông nước cuốn, một cuộc tình không may
A river with rippling waters, a love without luck

Tình yêu như thương áo quen hơi ngọt ngào
Love is like pity blouse, its fragrance slightly sweet
Rời nhau hôm nào, hồn mình như vá khâu, buồn mình như lũng sâu
Separating one day, our souls are as if they were knitted, saddened like a deep valley
Rồi tình trong im tiếng, rồi tình ngoài hư hao
Then love is amidst muteness, then love is beyond havoc

Tình yêu như nỗi chết cơn đau thật dài.
Love is like feelings of death, pain’s spasms, truly long lasting
Tình khâu môi cười, hình hài xưa đã thay, mặn nồng xưa cũng phai, tình chia nhau gian dối, tình đày tình đôi nơi
Love is sewn into smiling lips, the olden form has changed, olden ardor also fades, love deceitfully separated, banished love, love in two places

Tình yêu như cơn bão đi qua địa cầu
Love is like the storm surge going past the globe
Tình thắp cơn sầu, tình dìu qua hố sâu, tình vời lên núi cao
Shallow love, the mournful surge, love led by hand past the deep lake, distant love ascending high mountains
Rồi trong cơn yêu dấu, tình đày tình xa nhau
Then midst love’s surge, banished love, love apart

Cuộc tình lên cao vút như chim mỏi cánh rồi, như chim xa lìa bầy, như chim xa lìa trời, như chim bỏ đường bay
Love climbs to dizzying heights like a bird with tired wings, like a bird that has shunned the flock, shunned the sky, like a bird that has abandoned the flight path

Tình yêu cho anh đến bên cơn muộn phiền, tình đi âm thầm, nghìn trùng như vết sương, lạnh lùng như dấu chim.
Your love for me arrives tedium’s side, love departs sombrely, vast distances like fog’s traces, cold like a bird’s footprint.
Tình mong manh như nắng, tình còn đầy không em?
Ephemeral love is like sunshine, is love still full dear?

Tình yêu như đốt sáng con tim tật nguyền, tình lên êm đềm, vội vàng nhưng chóng quên, rộn ràng nhưng biến nhanh,
Love is like the bright burning of a cursed heart, love arises to quietude, hurried but forgetful, animated but vanishing swiftly,
Tình cho nhau môi ấm, một lần là trăm năm.
Love we give each other warm lips, one time is hundred years


Một vài nhận xét.

1) chữ "cơn" - lời ca này có 6 cơn (say, đau, bão, sầu, yêu dấu, muộn phiền). Cơn là một từ bổ nghĩa, dịch như "the" thì cũng hợp lý. Theo từ điển thì nghĩa là "outburst, fit, gust." Tôi có vài lần dịch cơn là "surge" [surge = rise and fall or toss on waves; rise in great waves or billow; rising of a person's or crowd's feelings, thoughts]. Cơn thì không phải một từ để nói chuyện bình thường hằng ngày, nhưng rất với thơ và có lẽ hợp với ca khúc nhiều hơn. Cơn không dấu thì dễ phổ hơn những từ như những, các, sự, v.v.

2) ca từ của tình ca này chỉ có một đoạn "anh em" là: "Tình yêu cho anh đến bên cơn muộn phiền, tình đi âm thầm, nghìn trùng như vết sương, lạnh lùng như dấu chim. / Tình mong manh như nắng, tình còn đầy không em?" "Muộn phiền" có phải là "anh" từ coi mình là nguồn muộn phiền, hay coi "em" là nguồn muộn phiền (hay tình yêu là nguồn muộn phiền?). Tình yêu ấy đến rồi "đi âm thầm" và không để lại gì mấy - vết sương, và vết chân chim không đủ ấm. Tình thì còn thì được ấm nhờ "nắng". Các vết mong mang này hình như có phải gọi là đầy? Có lẽ trong cuộc tình (nhất là tình sầu) thì sự đầy vời không thể đủ?

3) Lời ca này có rất ít dấu hỏi. Chỉ có chữ "mỏi" và "bỏ" trong cái đoạn điệp khúc "Cuộc tình lên cao vút như chim mỏi cánh rồi, như chim xa lìa bầy, như chim xa lìa trời, như chim bỏ đường bay." Một con chim bay cao là tiêu biểu cho tự do, sự thoai mái. Được tự do là thấy mệt, là thấy bị cô lập. "Chim xa lìa trời" là như con người xa lìa đời người, trần gian. "Bỏ đường bay" là bỏ lối mòn, bỏ đời thường? Con chim này muốn tự do là được nhiều và mất nhiều hơn (nhưng vẫn ưa)?

4) Lời ca cũng hai lần có tình yêu sẽ "một mai thức dậy." Thức dậy để giấc ngộ? Để nhận hiểu cái gì đó về mình? Thức dậy để quay trở lại với một đời thường không thuộc vào cuộc tình sầu này? Một mai có ý nghĩa là chưa đến lúc. Có lẽ phải đợi đến lúc mà hai người không còn nhau?

Giai điệu của "Tình sầu" rất hay - nghe êm đềm, vừa phải. Ca từ thì không êm đềm--các nhân vật "sống" ở trong ca từ này là như bị đập vỡ bởi các "cơn" rồi phải thức rồi thấy mỏi. Có lẽ ý bài này là các điều đau đứn, phức tạp, bất ổn, khó hiểu đều nên đón, nên mừng, nên thấy như có thể cứ sống qua.

Hai bài thơ Tế Hanh

Độc ác (Cruelty) - Tế Hanh [1939]

Còn gì sướng bằng trông cặp mắt
Is there anything more pleasurable than a pair of eyes
Êm như nhung, sưng tím, lệ tràn trề;
Soft as velvet, purple, puffed up, overflowing with tears;
Ngắm bộ ngực tròn xinh đau quằn quại
Or taking in pretty round bosoms writhing in pain
Nặng nề buông từng hơi thở đê mê!
That labor to release each ecstatic breath

Nguồn vui thú hãy tìm trong tiếng khóc
Go find delight in sobbing
Rách đau thương như lụa xé tơi bời
Gash at pain like silk ripped to shreds
Trên cặp môi đỏ tươi như vết máu
Upon a pair of bright red lips, like they're stained with blood
Kiếm nụ cười héo hắt tựa hoa rơi.
In search of a wasted smile like a falling flower

Vì ta quá yêu em - nhưng thất vọng!
Yet I love you so - but I'm despondent
(Ngàn muôn năm, yêu chỉ nghĩa là điên)
(For millenia, love has only meant madness)
Nên ta mong lấp vùi lòng đau đớn
So I only wish to cover over a pained heart
Trong những giờ vui thú nhọn như kim.
During hours of delight, sharp like a needle.


Bão (Storm) - Tế Hanh [1957]

Cơn bão nghiêng đêm
The storm leans into the night
Cây gẫy cành bay lá
Tree branches break off, leaves fly
Ta nắm tay em
I take hold of your hand
Cùng qua đường cho khỏi ngã
Cross the road with you so you won't fall

Cơn bão tạnh lâu rồi
The storm is long past
Hàng cây xanh thắm lại
The trees are lush green again
Nhưng em đã xa xôi
But you've gone far away
Và cơn bão lòng ta thổi mãi.
And my heart storms forever.

Cháy bỏng tình cố hương (Burning Love of My Former Land)

Cháy bỏng tình cố hương (Burning Love of My Former Land) - Vũ Thành An sáng tác [1981]
Như Quỳnh ca

Mặt trời rơi xuống, núi cao đưa hơi lạnh xuống
The sun descends, mountains high send their cold air down
Một ngọn đèn khêu gói thân chung quanh bức tường
A lantern’s excited light wraps itself around the walls
Mình ta nằm đây hồn thả về nơi ấy
My body rests here, its spirit released back to that place
Lòng ta vẫn cháy bỏng tình cố hương
My heart still burns in the love of my former land

Nhớ thương hai mùa mưa mùa nắng
It remembers two seasons, rainy and dry
Gió trăng bát ngát đồng bằng Cửu Long
Wind and moon frolic unbounded on the Mekong delta
Càng thương thiếu nữ ven sông chèo đò
Even more, I love the lass at the river bank rowing the ferry
Thả tiếng ơ hò vào ngày tháng đợi chờ
As she releases her paddling song of all those days and months of waiting

Nằm im nghe tiếng trái tim ngân nga ngày tháng
Reclining in silence hearing my heart resound through days and months
Giọng cầu lời kinh vẫn vang vang êm đềm
Prayers still peacefully echo
Càng xa càng thương càng đậm đà nghĩa lớn
The further away, the more love, the more I’m drawn to that great devotion
Càng trong đau đớn càng tìm thấy nhau hơn
The more pained, the more they seek each other

Gắng công cho được hai mùa lúa
With great effort we get two rice harvests
Sắn ngô đỡ đói những ngày mùa đông
Corn and manioc ward off winter hunger
Cầu mong mưa nắng hai mùa thuận hòa
A prayer for rain and shine, two seasons in harmony
Để những con người nghèo khó được nhờ
For the poor and afflicted to rely on

Vũ Thành An sáng tác "Cháy bỏng tình cố hương" tại một trại cải tạo ở Hà Tây năm 1981 nhắc đến thời ở một trại khác nằm ở chân núi ở Thanh Hóa. Dù không phải là dân gốc miền Nam, nhưng ông ấy lên lớn ở đó và từ nhận là quê hương.

"Núi cao đưa hơi lạnh xuống" là viết sự lạnh giá ông trải qua ở Thanh Hóa. "Một ngọn đèn khêu gói thân chung quanh bức tường" mô tả về hoàn cảnh mà ông ấy cho là như thời đại trung cổ của một trại cải tạo lúc bấy giờ. Sự vây quanh của từng bức tường tương phản với sự mở rộng của vùng Cửu Long mà ông nhớ đến.

"Gắng công cho được hai mùa lúa / Sắn ngô đỡ đói những ngày mùa đông / Cầu mong mưa nắng hai mùa thuận hòa / Để những con người nghèo khó được nhờ." Năm 1981 không riêng các người ở trại cải tạo bị đói. Có vẻ như Vũ Thành An cũng muốn an ủi những dân bình thường cũng đang khổ.

Bài ca này cũng có tên "Nhân bản 40." Viết một bài ca như thế tôi nghĩ Vũ Thành An cải tạo chưa tốt. Nhưng năm 1981 chỉ có một người ở trại có thể viết một bài ca như bài ca này.



Nhân bản 40 - Cháy bỏng tình cố hương

cảnh nhà máy xi-măng Ninh Bình lúc xế chiều đêm 24 tháng 6 2009

Điệu Rumba trên dòng Cửu Long: Bolero - một dạng ca khúc phổ thông Việt Nam - Phụ lục

"Anh Nguyễn Minh Chánh, Chủ nhiệm nhà văn hóa [Tuy Phước / Bình Định] cho biết: mỗi tuần có hai đêm 'Chúng ta cùng hát'. Hình thức này thực hiện đã lâu nhưng vẫn còn hấp dẫn. Cô Lê Thị Mỹ Lệ, 19 tuổi nói với tôi: 'Ban ngày em làm ruộng, chiều về mở máy nghe cho thuộc để tối đến đây hát. Nhờ vậy, cuộc sống mới vui hơn!'.

Thanh niên nông thôn yêu ca hát nhưng thường chỉ tập trung ở một số bài có nhịp điệu ChaChaCha, Boléro, Rumba. Loại 'nhạc trữ tình', 'nhạc trẻ' mới được sáng tác những năm gần đây chưa bám rễ vào lòng họ. Ca khúc từ các băng nhạc hải ngoại đại loại như 'Gặp nhau làm ngơ' 'Hoa sứ nhà nàng' và những bài ca lời rõ ràng, có tình tiết dạng kể chuyện thì được bắt rất nhanh và quanh đi quẩn lại cũng chỉ có vài bài. Rõ ràng là các nhạc sĩ của chúng ta hiện nay đang bỏ quên đối tượng yêu nhạc đông đảo này, không có nhiều tác phẩm đúng với thị hiếu của thanh niên nông thôn."

Nguồn: Bá Trác. "Chúng ta cùng hát cuộc sống sẽ vui hơn," Thanh Niên 5/28 [233] 8-15 tháng 7 năm 1990, trang 15.


Cách đây vài năm tôi viết một bài chủ đề "Điệu Rumba trên dòng Cửu Long: Bolero - một dạng ca khúc phổ thông Việt Nam." Tôi thấy tiếc rằng tôi đã chưa tìm ra bài báo ở trên chứng minh đến "ma lực" của nhịp điệu Mỹ La-tinh đối với người nông dân Việt Nam. "Chúng ta" của "nhạc sĩ của chúng ta" là của các cơ chế nhà nước Việt Nam lúc bấy giờ thấy nhạc hải ngoại rất đáng sợ.

Nói về "băng nhạc hải ngoại" nhưng nội dung các bài thì trăm phần trăm nhạc quê hương. Trần Thiện Thanh là tác giả của bài "Gặp nhau làm ngơ" (mà nghệ sĩ nhân dân Thu Hiền hát rất mùi) năm 1990 vẫn ở Việt Nam, vẫn là quốc dân Việt Nam. Hoàng Phương và Hoài Nam, hai tác giả của bài "Hoa sứ nhà nàng" không bao giờ sống ở hải ngoại. [Muốn nghe bài này, hãy đến website của Hội Nhạc sĩ Việt Nam có NSND Thu Hiền hát nữa. Theo website này tên nhạc sĩ của bài này "đang cập nhật"].

Và hiện giờ vùng làng quê Việt Nam có thay đổi gì mấy. Ở làng mẹ có người hàng xóm xin tôi những đĩa hát của Duy Khánh. Sẵn sàng đây! Chúng ta cùng hát cuộc sống sẽ vui hơn.

------------

Jason Gibbs viết 3 tháng 9 năm 2007, rồi sửa vài lời hôm nay.

Gái nhà nghèo (Girl From A Poor Home) - Cô Phượng [tức Vinh Sử] - 1973

Hò ơ... trắng da vì bởi phấn dồi
Oh ho. Skin white because of powder
Đen da vì bởi em ngồi chợ trưa
Skin black because I sit in market at noon.
Phận nghèo dãi nắng dầm mưa
A poor fate exposed to sun and rain.
Chỉ lo cha mẹ, hò ơ... chỉ lo cha mẹ...
Only worried that my parents. Oh ho... only worried that my parents
Vẫn chưa đẹp lòng.
Still aren't content.

Em vốn mang thân con gái nhà nghèo.
By birth I'm known as a girl from a poor home.
Thay cha mẹ già lo đàn em yêu.
For my old parents, I worried about my beloved younger brothers and sisters
Tuổi trăng đôi tám mỹ miều,
At the winsome age of double eight moons [16],
Mà em nào ước mơ nhiều khi biết nhà vách lá cột xiêu.
But how can I hope for much knowing that my home is made of leaves and slanted wood.

Em vẫn đêm đêm gánh nước ngõ lầy.
Every night I still carry home water from the muddy alley.
Bao nhiêu nhọc nhằn chai hằn trên vai.
How many trials are imprinted upon my shoulders.
Một sương hai nắng thân này, miễn sao đẹp ý mẹ thầy,
Once dew, twice baking sun upon this body, as long I'm true to my parent's wishes,
Cơm qua ngày hai buổi cà dưa.
There'll be two meals a day of pickled eggplant.

ĐK:

Đôi khi em muốn thoát ra hẻm nghèo,
Sometimes I want to escape this poor alley,
Đi kiếm những nơi tiền nhiều giúp đỡ mẹ thầy thân yêu
Seek someplace where I can find alot of money to help my dear mother and father.
Chợt thương lời khuyên thầy me còn đó,
All of a sudden I cherish the words of those parents of mine,
"Nghèo cho sạch rách cho thơm, ham gấm lụa mà hư thân."
"be poor to stay clean, in rags you can keep sweet fragrance, greed for a silk brocade will spoil you."

Em biết cha me ơn nghĩa tràn đầy.
I know that my parents overflow with righteousnous.
Con không mẹ thầy như đàn không dây.
A child without parents is like a guitar without strings.
Mỗi đêm em đếm sao trời, cầu mẹ thầy sống muôn đời.
Every night I count the stars in the sky, pray that my parents will live forever,
Tuy nhọc nhằn rau cháo mà vui.
Though weary from vegetables and rice gruel, it's happiness.


Vinh Sử là nhạc sĩ sáng tác của giới công nhân, của dân quê vào thành. Ca từ của Vinh Sử lắm lần rất là hiện thực chủ nghĩa. Như vậy, dù cảnh cũng đẹp, video này chỉ quay cảnh thôn quê thì không hợp hẳn. Như ca từ Gạt Tàn Đầy, ca từ Vinh Sử cũng đúng sự thật ở Việt Nam - nghèo cho sạch rách cho thơm. Những người còn sạch và thơm thì chắc vẫn cũng nghèo.



Thạch Thảo ca "Gái nhà nghèo" của Vinh Sử


"Porteurs d'eau autour d'un puits" của Pierre Dieulefils

Phở / Đám cưới chuột

Phở (Noodle Soup) - Gạt Tàn Đầy [Full Ashtray]

Sáng an nhàn, lang thang trên đường phố
Morning feeling fine, wandering through the streets
Ngắm Hà Nội, sau bao nhiêu ngày xa
Admiring Hanoi after so many days away

Nằm ẩn sâu trong phố chật chội, hàng phở lâu năm cha nối con truyền
Pressed into the narrow street, a noodle stand passed from father to son
Người vào ra chen nhau rộn rã
Elbow to elbow people push in, make a racket
Dựng vội xe lên mép vỉa hè, chọn một nơi ưa thích tôi ngồi:
I quickly stop my motorcycle at the sidewalk’s edge, chose a place I like and sit
Em ơi, cho anh phở chín!
Hey lad, get me noodle soup with cooked beef!

Bánh phở mềm, hương thơm hương gạo mới
The noodles are soft with sweet smell of fresh rice
Nước đậm đà, gây gây gân bò chín
The broth is rich, the well-cooked beef tendons a little smelly
Lặn ngụp ngoi lên trong nước xương hầm là màu xanh tươi của hành trần
Sunk below, now turning up in the broth the fresh green of onion still dry
Bụng đang sôi lên vì đói
My stomach’s stirred up with hunger
Ngọt ngào thơm hương quế hương mùi, quệt mồ hôi trên má tôi rằng:
Sweet and fragrant cinnamon and sage, wiping the sweat from my cheeks I call:
Em ơi, cho anh trà đá!
Hey lad, get me an ice tea!

[Guitar solo]

Thấy trong lòng, khi xa khi gần gũi
In my heart, whether near or far
Mai lên đường, khi xa sẽ lại nhớ
When I’m on the road I’ll remember
Dù ở đâu khắp 4 phương trời, tiệc tùng cao sang đất khách quê người
On any of the four corners of the earth, even the most sumptuous banquet in a foreign land
Phở bò ơi, sẽ luôn là thế
Beef noodle soup, that’s always the thing
Chỉ cần thêm tương ớt cho nồng và đừng quên thêm lát chanh vào
Just needs a little chili pepper to warm it up, and don’t forget to put in a little lemon
Ôi! Ngon ơi là ngon
Oh! It tastes mighty fine.

[Guitar solo #2]



Clip này gồm hai bài hát. Nhận xét thứ 1 - Gạt Tàn Đầy đúng là tên của một ban nhạc rock. "Phở" vốn là bài Gạt Tàn Đầy tôi thấy thích nhất. Ca từ giản dị nhưng cũng mô tả đúng một nét đẹp của Hà Nội. Với nhạc rốc tôi thấy một tính từ rất hợp là "raw" -- rất khó dịch cho chính xác. Raw có ý nghĩa như chưa nấu, chưa trau chuốt, chưa phát triển -- tiếng Việt có những từ như "sống," hay "tươi," hay "thô," hay "nguyên chất." Có lẽ nói về nhạc rốc thì từ "thô" gần ý nghĩa nhất, dù hình như thô không có ý nghĩa đẹp bằng tiếng Việt.

Bài thứ hai là "Đám cưới chuột" - là hit của Gạt Tàn Đầy, vậy tất nhiên các khán giả bùng lên. Có lẽ yếu tố thứ hai tôi thích về nhạc GTĐ là chất blues. Thang âm của blues và nhạc tài tử Nam bộ có những nét chung, vậy blues cũng thích hợp với nhạc Việt. Ca từ này cũng mô tả đời sống ở Việt Nam.

Đám cưới chuột (Mouse Wedding) - Gạt Tàn Đầy

Ai mang cá đến cho con mèo hoang tàn ác
Who brought fish for that ruthless stray cat
Ai mang cá đến cho con mèo hoang say mèm
Who brought fish to that sloshed stray cat
Lang thang dưới gốc cây có một anh chuột nhắt
Wandering at the foot of the tree is a wee boy mouse
Lang thang chốn bãi hoang có một cô chuột đồng
Wandering in the weeds is a girl field mouse

Ai... ai... ai...
Rước dâu tưng bừng, một mình ta cô đơn chốn góc hang
A joyful bridal procession, only I'm all alone at the edge of the den

Bao nhiêu trống với chiêng tưng bừng vui rộn rã
How many drums and gongs joyfully ring
Bao nhiêu phướn với hoa quay cuồng đến ngập trời
How many banners and flower madly twist covering the sky
Ung dung ngắm rước hoa có một con mèo béo
Calmly watching the procession of flowers is a fat cat
Ngân nga mấy khúc ca có một cô chuột gầy
Humming a few songs there's a skinny girl mouse

Rước dâu tưng bừng, một mình ta cô đơn chốn góc hang
A joyful bridal procession, only I'm all alone at the edge of the den

[Guitar solo]

Ai mang cá đến cho con mèo hoang tàn ác
Who brought fish for the ruthless stray cat
Ai mang cá đến cho con mèo hoang say mèm
Who brought fish for the sloshed stray cat

Rước dâu tưng bừng, một mình ta cô đơn chốn góc hang...
A joyful bridal procession, only I'm all alone at the edge of the den

Sau đây là clip "Đám cưới chuột" quay lúc bài hát Việt năm 11/2006. Sao các lời giới thiệu: "sáng tác, phối khí và trình diễn" nghe hơi chướng tai? Vì không đủ thô / raw. "Trình diễn" trên TV hình như phải bổ thêm nhạc công để đáp ứng nhu cầu nghệ thuật của chương trình. Nhưng vẫn nghe hay (dù không bằng clip ở trên).

tranh cổ động của thời đại mới

Hãy thử thách chính mình / Challenge Yourself

Cuộc sống phong lưu, đơn giản không ngờ / A Life of Elegance, It's Unbelievably Simple

Mang đến điều người khác hằng mơ / Bringing The Things That Others Yearn For

Mùa thỏa thích! Sắm đã đời / Shop To Your Heart's Delight! Buy Until You're Content!

Bài hát Việt - Máu của đất

Trên xe đi cùng Lương Minh và Dương Thụ tôi đã có dịp nghe một số bài ca tham gia Bài Hát Việt tháng 6 2009. Đa số bài thì nghe rất được. Đêm 28 tháng 6 tôi có dịp xem nửa chương trình ấy trên VTV4.

Phải nói rằng bài ấn tượng nhất là bài cuối cùng - "Máu của đất" của ban Da Vàng. Về nước tôi muốn xem lại nhưng hình như trang web của Bài Hát Việt có vấn đề. Bài ca ấy có nội dung rất rốc -- nói lên về tình hình xã hội, môi trường.

Nếu bạn nào có tư liệu âm thanh hay biết cách để xem lại video của bài hát này xin cho tôi hay.