Khóc một giòng sông (Cry A River) - Đức Huy (1985?)

Tôi hay nhớ về quê nhà vào buổi chiều.
I often miss my homeland in the early evening
Nhất là những buổi chiều mưa rơi.
Especially evenings of falling rain
Cũng may Cali trời mưa ít không như Sài Gòn
It's lucky that California has little rain, not like Saigon
Nếu không tôi đã khóc một giòng sông.
If it didn't I'd have cried a river.

Không chi xót xa cho bằng thân phận người
There's nothing so painful as the lot of someone
Xa nhà sống một mình đơn côi.
Far from home living alone, in solitude
Cũng may thời gian qua vun vút không như Sài Gòn
It's a good thing that time flies past, not like Saigon
Nếu không tôi đã khóc một giòng sông.
If it didn't I'd have cried a river

Khóc một giòng sông, tôi đã khóc một giòng sông.
Cried a river, I have cried a river
Một giòng sông dài, nhớ cha, nhớ mẹ.
A long river, missing dad, missing mom.
Nhớ anh, nhớ chị.
Missing my brother, my sister.
Khóc một giòng sông, tôi đã khóc một giòng sông.
Cried a river, I have cried a river
Một giòng sông dài, những chiều mưa tôi khóc.
A long river, the evenings that I've cried
Khóc một giòng sông.
Cried a river.


Bạn giáo sư Tuan Hoang dịch bài này cũng hay.  Nhưng cũng thích bài này và muốn dịch theo ý của tôi.  Tôi cứ dịch khóc với cried, không phải cry.  Mặc dù người kể̀ chắc chưa khóc xong, chữ cried không có ý nghĩa là nước mắt cạn rồi.

Một ̣điều nữa là cái mệnh đề điều kiện - không như ... nếu.  Thời tiết, lối sống ở Cali khác - nếu Cali như Sài Gòn "tôi đã khóc" - I would have cried / I'd have cried - phải nói đến quá khứ vì tính mệnh đề.

Tuan cũng sử dụng đến từ exile khi dịch đoàn "xa nhà sống một mình."  Biết tiểu sử Đức Huy là người bị exile.  Tôi không biết dịch exile như thế nào - exile có ý nghĩa tha hương và biết không có cách nào để về quê hương.  Nếu về quê thì sẽ mất rất nhiều - sinh mệnh, quyền tự do, tài sản.  Như người kể chuyện trong bài hát nào không chỉ khóc vì nhớ quê, mà lại khóc nhiều hơn vì sống đơn coi - không được sự an ủi của tổ ấm hay bạn bè.

Đức Huy bị exile thì đúng - nhưng lời ca bày tỏ tâm sự của một người xa quê, xa người thân.  Song không có lý do nhất định nào.  Một thanh niên du học cũng có thể "khóc một giòng sông" theo giai điệu này.

Tôi cũng thích dịch "không như Sài Gòn" với các từ "not like Saigon" để phân biệt sự khác biệt của hai nước Việt và Mỹ rõ hơn.  Nói "not as much as" không mạnh bằng "not like."  Có lẽ một ngày nào đó tôi sẽ có dịp viết về giai điệu của bài ca giản dị và tuyệt vời này.