Nghị quyết 05 về Văn hoá Văn nghệ ngày 28.11.1987 của Đảng cộng sản Việt Nam (trích)

Jason Gibbs dịch
…

Trong hoàn cảnh mới, có nhiều thuận lợi nhưng cũng có nhiều khó khăn, thử thách, hoạt động văn hóa, văn nghệ mười hai năm qua đã thu được nhiều thành tựu và những kinh nghiệm quý, đồng thời cũng bộc lộ không ít nhược điểm, khuyết điểm.

In our new circumstances having many advantages but also many difficulties and trials, the cultural and artistic activity of the past twelve years has recorded many achievements and valuable experiences, yet at the same time has revealed not a few shortcomings and defects.

Chúng ta đã nhanh chóng xóa bỏ các tổ chức, thể chế phản động của chế độ cũ trong lĩnh vực văn hóa, văn nghệ, đấu tranh chống âm mưu và hành động phá hoại của địch, chống những quan điểm, khuynh hướng, tàn dư của văn hóa, văn nghệ phản động và đồi trụy, xây dựng và phát triển rộng khắp nền văn hóa, văn nghệ cách mạng thảo đường lối, quan điểm của Đảng.

We promptly eradicated the reactionary organizations and institutions of the old regime in the realm of culture and the arts, have opposed schemes and acts of sabotage by the enemy, opposed the outlooks, orientations and vestiges of reactionary and licentious culture and arts, and have constructed and developed everywhere revolutionary culture and arts devoted to the line and outlook of the Party.

Chúng ta đã triển khai một cách đồng bộ và cân đối hơn công tác văn hóa, văn nghệ (cả chuyên nghiệp và nghiệp dư, cả ở Trung ương và địa phương), từng bước mở rộng, đa dạng hóa các hoạt động, đáp ứng một phần nhu cầu văn hóa, văn nghệ ngày càng cao và phong phú của các tầng lớp nhân dân, các lứa tuổi. Đã xuất hiện một số tác phẩm văn học, nghệ thuật có chất lượng tốt, đề cập một cách chân thật và mạnh dạn những vấn đề nóng bỏng của cuộc sống hiện nay, thu hút được sự chú ý của dân chúng.

We have broadened in a more coordinated and balanced way cultural and artistic work (both professional and amateur, both from the Center and regionally), each step opening wider, and diversified these activities responding to the ever higher cultural and artistic requirements of every strata of society and of every age group. A number of literary and artistic works have appeared that are of good quality, that deal in a truthful and daring manner with the burning issues of life today and have attracted the attention of the masses.

...

Chúng ta chưa thể bằng lòng với những việc đã làm được. Với thái độ nhìn thẳng vào sự thật, cần nhận rõ chất lượng và hiệu quả các hoạt động văn hóa, văn nghệ nói chung còn thấp, tác phẩm văn học, nghệ thuật có giá trị còn ít, tiềm năng sáng tạo chưa được phát huy đầy đủ, bệnh phô trương hình thức, công thức, sơ lược còn nặng. Nhiều hiện tượng tiêu cực như chạy theo tiền và tình trạng hỗn loạn kéo dài về dùng băng ghi hình có nội dung xấu chưa được ngăn chập kịp thời. Cuộc đấu tranh chống sự xâm nhập của văn hóa phản động, đồi trụy chưa tốt. Những thành tựu và những thiếu sót nói trên gắn liền với những ưu điểm và khuyết điểm trong công tác lãnh đạo, công tác quản lý, công tác xây dựng đội ngũ và cả những nhận thức lý luận trong điều kiện mới.

We cannot yet be satisfied with the deeds we have done. With an attitude of looking directly at the truth, we must clearly acknowledge that the quality and results of cultural and artistic activity are generally still poor, literary and artistic works of value are few, creative potential hasn't been fully brought into play, and the disease of the cursory flaunting of formulas, formalism is still severe. Many negative phenomena like running after money and the persistence of the chaotic situation of using videotapes have bad subject matter haven't been prevented in a timely way. The fight against the invasion of reactionary and licentious culture isn't good yet. The achievements and deficiencies spoken of above are closely related to leadership, management, the building of ranks, and theoretical awareness in new conditions.

…

II.

…

Hiện nay, văn hóa là một bộ phận trọng yếu của cách mạng tư tưởng và văn hóa, là một động lực mạnh mẽ, đồng thời là một mục tiêu lớn trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội. Văn hóa và văn học, nghệ thuật có tác dụng to lớn trong việc góp phần thực hiện các nhiệm vụ cách mạng, giữ vai trò cực kỳ quan trọng trong việc xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa, có chức năng bồi dưỡng đạo đức, tình cảm và năng lực thẩm mỹ cho con người, thỏa mãn những nhu cầu văn hóa ngày càng tăng của nhân dân. Giai đoạn mới của cách mạng xã hội chủ nghĩa ở nước ta, đặc biệt là công cuộc đổi mới sâu sắc và toàn diện hiện nay đòi hỏi văn hóa, văn nghệ nước ta phải vươn lên đáp ứng tốt nhất yêu cầu của nhiệm vụ cách mạng mới.

Today, culture is an essential part of ideological revolution and culture as a powerful force, simultaneously it's a major goal in the work of constructing socialism. Culture and literature, the arts have a sizable effect in the contribution to realization of the revolutionary mission, maintaining an extremely important role in the construction of new socialist people, they have the function of fostering morals, sentiment and aesthetic ability for people, of satisfying the ever increasing cultural requirements of the people. The new phase of socialist revolution in our country, especially the task of profound and complete renovation, requires that culture and the arts of our country must rise up to respond in the best way to the requirements of the new revolutionary mission.

Thực hiện chủ trương đổi mới của Đảng trong hoàn cảnh cách mạng khoa học, kỹ thuật đang diễn ra với quy mô và tốc độ chưa từng có trên thế giới và việc giao lưu giữa các nước và các nền văn học ngày càng mở rộng, văn hóa, văn nghệ nước ta càng phải đổi mới, đổi mới tư duy, đổi mới cách nghĩ, cách làm.

To realize the Party's position of renovation in the circumstances of the scientific and technological revolution that is proceeding on a scale and at a pace never seen before and of the exchange between countries and their literature that is ever widening, culture and the arts in our country must renovate even more, renovating our ways of thinking and working.

Với tinh thần cách mạng và khoa học, cần nhận thức rõ sự đa dạng, phức tạp và xu thế phát triển của tình hình trong thế giới ngày nay để giải quyết một cách đúng đắn các vấn đề dân tộc và quốc tế, truyền thống và hiện đại, tư tưởng và học thuật, trước mắt và lâu dài trong công tác văn hóa, văn nghệ. Chú trọng phát huy bản sắc của nền văn hóa dân tộc và xây dựng bản lĩnh của con người mới Việt Nam để có thể tiếp thu những yếu tố văn hóa tốt đẹp từ bên ngoài vào và chủ động, vững vàng trước mọi thử thách.

With a revolutionary and scientific spirit, we need to clearly acknowledge the diversity, complexity and the developing tendencies of today's world situation to correctly resolve the problems of the national and the international, the traditional and the contemporary, the ideological and the pedagogical, the immediate and the lasting in our cultural and artistic work. Attach importance to bringing into play the character of national culture and build the aptitude of new Vietnamese people so that they can acquire the finest cultural principals from outside and take the initiative and be steady in the face of all trials.

Nền văn hóa mới Việt Nam xây dựng trên cơ sở những nguyên tắc của chủ nghĩa Mác-Lênin là một nền văn hóa xã hội chủ nghĩa đậm đà bản sắc dân tộc. Nó kế thừa và phát huy những truyền thống tốt đẹp như tinh thần yêu nước, lòng nhân ái, chủ nghĩa anh hùng cách mạng, đồng thời có ý thức tự bồi đắp thêm những phẩm chất đã có tiền đề trong lịch sử và đang hình thành trong quá trình cách mạng xã hội chủ nghĩa của nhân dân ta như ý thức dân chủ, tinh thần quốc tế và tinh thần khoa học. Cần kết hợp hài hòa và nâng cao tinh hoa văn hóa đặc sắc của các dân tộc anh em trên đất nước ta, tiếp thu có chọn lọc những thành tựu văn hoá, khoa học, kỹ thuật hiện đại của thế giới. Có như thế văn hóa xã hội chủ nghĩa Việt Nam mới phát triển rực rỡ và đóng góp xứng đáng vào nền văn hóa chung của nhân loại.

New Vietnamese culture built upon the foundation of the principles of Marxism and Leninism is a socialist culture exuberant with national color. It inherits and brings into the play the finest traditions like the spirit of patriotism, altruism, revolutionary heroism, and at the same time it is conscious of consolidating the qualities that are preconditioned in history and are taking shape in the socialist revolutionary process of our people like democratic consciousness, internationalist spirit and scientific spirit. It's necessary to coordinate the harmonization and elevation of the distinctive cultural essence of our land’s brother nationalities in our land, to selectively receive the contemporary cultural, scientific, and technological accomplishments of the world. Only in that way will Vietnamese socialist culture develop brilliantly and contribute suitably to the collective culture of humanity.

Văn học, nghệ thuật là bộ phận đặc biệt nhạy cảm của văn hóa, thể hiện khát vọng của con người về chân, thiện, mỹ có tác dụng bồi dưỡng tình cảm, tâm hồn, nhân cách, bản lĩnh của các thế hệ công dân, xây dựng môi trường đạo đức trong xã hội, xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa.

Literature and the arts, an especially senstive part of culture that realize people's aspirations for truth, good and beauty, have the effect of fostering the feelings, soul, personality, and aptitude of each generation of citizens, constructs moral environment in society, construct new socialist people.

…

Văn học, nghệ thuật phải không ngừng nâng cao tính đảng và tính nhân dân, góp phần thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, phát huy chức năng hiểu biết, khám phá, dự báo, sáng tạo, nắm bắt nhạy bén hiện thực đang diễn biến, phát hiện và biểu dương cái mới, khẳng định những mầm non đang nảy sinh trong cuộc sống, phê phán không khoan nhượng những hiện tượng tiêu cực, bảo thủ, trì trệ, tạo nên những điển hình sống động về những con người mới trung thực, dũng cảm, năng động, sáng tạo trong chiến đấu và xây dựng, những chiến sĩ của công cuộc đổi mới, xây dựng được những tác phẩm có giá trị tư tưởng và nghệ thuật cao, tác động sâu sắc đến việc đổi mới nếp nghĩ, nếp sống, nâng cao giác ngộ xã hội chủ nghĩa và trình độ thẩm mỹ của nhân dân, góp phần làm cho đời sống văn hóa của nhân dân ngày càng lành mạnh và phong phú. Tiếng nói của văn nghệ hiện thực xã hội chủ nghĩa Việt Nam phải là tiếng nói đầy trách nhiệm, trung thực, tự do, tiếng nói của sự thật, của lương tri, của tinh thần nhân đạo cộng sản chủ nghĩa, phản ánh được nguyện vọng sâu xa của nhân dân và quyết tâm của Đảng đưa công cuộc đổi mới đến thắng lợi.

Literature and the arts must ceaselessly elevate their party character and popular character, contribute to realizing the two strategic missions of constructing and protecting the socialist Fatherland, bringing into play the function of understanding, discovering, forecasting, creating, sensitively come to grips with an unfolding reality, make known and display the new, affirm the hopes budding in live of new people who are earnest, brave, dynamic and creative in struggling and building, the warriors of renovation who can build works that have ideological value and high artistry that have a profound influence in renovating the way of thinking and living, elevate the awakening of socialism and the aesthetic level of the people, contribute to a cultural life of the people that is ever more wholesome and rich. The voice of the Vietnamese socialist-realist arts must be a voice that is responsible, sincere, and free, the voice of truth, of the conscience, of communist humanitarianism, reflecting the most profound aspirations of the people and the Party's determination to renovate toward victory.

Để văn hóa, văn nghệ có thể làm tròn được chức năng cao cả của mình, các nhà hoạt động văn học và nghệ thuật phải là những chiến sĩ của Đảng trên mặt trận văn hóa, văn nghệ, chăm lo bồi dưỡng thế giới quan Mác- Lênin và nhân sinh quan cách mạng, đề cao tinh thần trách nhiệm đối với đất nước, với nhân dân, xây dựng tinh thần hợp tác xã hội chủ nghĩa, đoàn kết với nhau chân thành, sâu sắc, tôn trọng tài năng và sự cống hiến của nhau, lên án và khắc phục những biểu hiện cơ hội, bè phái, lối sống buông thả, đi sâu vào cuộc sống, không ngừng nâng cao trình độ văn hóa và nghề nghiệp, mạnh dạn đổi mới trong tư duy và hoạt động sáng tạo.

In order for culture and the arts to be able to fulfill its lofty function, everyone active in literature and the arts must be warriors for the Party on the cultural and artistic front, devoting themselves to fostering a Marxist-Leninist worldview and revolutionary outlook in order to elevate their responsibility toward the country and the people, to build a spirit of cooperative socialism, to sincerely, profoundly unite, respect each other's talents and contributions, condemn and surmount opportunism and factionalism, loose lifestyles, go deeply into life, ceaselessly raise their cultural and professional levels, bravely renovate their thought and creative activity.

III.

…

Sớm ban hành các chính sách nhằm khuyến khích các tổ chức văn hóa, văn nghệ khai thác các tiềm năng về kinh tế, tài chính trong các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, tạo được những vốn tự có để có thêm điều kiện phát triển sự nghiệp văn hóa, văn nghệ. Tiến tới thành lập quỹ văn hóa Việt Nam theo hướng huy động mọi lực lượng, mọi khả năng cả ở trong và ngoài nước. Các tổ chức văn hóa, văn nghệ được quyền tự chủ xây dựng quỹ, vốn và sử dụng quỹ, vốn đó trong hoạt động của mình. Ngoài sự tài trợ thích đáng của Nhà nước về vật tư, kinh phí, các hội ở trung ương cũng như các hội ở địa phương có quyền lập quỹ, phát triển quỹ bằng những hoạt động nghề nghiệp, được hưởng chính sách ưu đãi về kinh tế tài chính để tự trang trải các kinh phí hoạt động, bảo đảm và cải thiện điều kiện sáng tạo và đời sống của các hội viên, góp phần tích cực vào sự nghiệp phát triển văn hóa nghệ thuật của đất nước. Các chính sách kinh tế, tài chính này phải phù hợp với từng ngành, từng loại hoạt động văn hóa, văn nghệ.

Quickly promulage policies aimed at encouraging cultural and artistic organizations to exploit economic and financial potentialities in production, doing business, providing service, create private funds in order to have more opportunities to develop the cultural and artistic mission. Advance towards establishing a Vietnamese cultural fund oriented toward mobilizing every force, every capability both here and overseas. Cultural and artistic organizations have the authority to independently build funds and capital and to use those funds and capital in their activities. In addition to appropriate financing from the Government for supplies and expenses, each central organization as well as each regional association has the authority to establish funding, to develop funding through their professional activities, get the benefit of a preferential economic and financial policy to settle their debts for their operating expenses, guarantee and ameliorate their member's creative and living conditions, contribute positively to the cultural and artistic development of the country. These economic and financial policies must conform to each branch, each cultural and artistic branch and type of activity.

Bảo đảm các điều kiện tinh thần, cố gắng tạo điều kiện thuận lợi về vật chất cho các nhà hoạt động văn học và nghệ thuật yên tâm, phấn khởi làm việc. "Cải tiến chính sách đối với người làm công tác nghệ thuật chuyên nghiệp, đãi ngộ xứng đáng lao động nghệ thuật, động viên sáng tạo khuyến khích tài năng" (Báo cáo chính trị tại Đại hội VI của Đảng).

To guarantee spiritual conditions, strive to create favorable material conditions so that those active in culture and the arts can feel at ease, have enthusiasm for their work. "Improve the policy toward people working professionally in the arts, treat artistic labor appropriately, mobilize creation and encourage talent" (Political report of the 6th Party Congress).

…

Tự do sáng tác là điều kiện sống còn để tạo nên giá trị đích thực trong văn hóa, văn nghệ, để phát triển tài năng. Trong lịch sử Đảng đã lãnh đạo toàn dân tộc giành được độc lập, tự do và đã mang lại quyền tự do sáng tác chân chính cho văn nghệ sĩ. Bản chất quyền tự do sáng tác của văn nghệ sĩ nằm trong sự nghiệp cách mạng do Đảng lãnh đạo và được quy định bởi trách nhiệm và nghĩa vụ của mỗi người đối với Tổ quốc và chủ nghĩa xã hội.

Creative freedom is the vital condition in order to produce authentic value in culture and the arts, in order to develop talent. During the history of the Party's leadership the entire nation has achieved independence and freedom and brought genuine creative freedom to artists. The essence of creative freedom for artist lies in the revolutionary cause led by the Party and is regulated by everybody's responsibility and duty toward the Fatherland and socialism.

Tác phẩm văn nghệ không vi phạm pháp luật, không phản động (chống lại dân tộc, chống lại chủ nghĩa xã hội, phá hoại hòa bình), và không đồi trụy (truyền bá tội ác, sự sa đọa, phá hoại nhân phẩm) đều có quyền được lưu hành và đặt dưới sự đánh giá, phán xét của công luận và sự phê bình. Đảng và Nhà nước khuyến khích thảo luận, tranh luận công khai để tìm ra chân lý. Cần tạo một không khí hồ hởi trong sáng tác, khêu gợi nhiều cảm hứng sáng tạo cao đẹp trong các văn nghệ sĩ.

Works of art that do not break the law, that are not reactionary (against the people, against socialism, that sabotage peace), and are not depraved (propagate criminality, debauchery, sabotage human dignity) all have permission to circulate and are placed under the evaluation and judgment of public opinion and criticism. The Party and the Government encourage open discussion and debate to seek the truth. We need to create a jovial atmosphere for creation, arouse much refined creative inspiration in each artist.

Đảng khuyến khích văn nghệ sĩ tìm tòi sáng tạo, khuyến khích và yêu cầu có những thể nghiệm mạnh bạo và rộng rãi trong sáng tạo nghệ thuật, trong việc phát triển các loại hình và thể loại nghệ thuật, các hình thức biểu hiện. Tự do sáng tác đi đôi với tự do phê bình. Người sáng tác và người phê bình phải làm chủ ngòi bút của mình, không ngừng rèn luyện bản lĩnh, nâng cao trình độ, chịu trách nhiệm trước Đảng và nhân dân về công việc của mình.

The Party encourages artists' creative exploration, encourages and demands brave and expansive experimentation in artistic creation, in the development of each type and genre of the arts, each expressive form. Creative freedom goes along with critical freedom. Creators and critics must take control of the pens, ceaselessly train their aptitudes, elevate their intellectual level, accept their responsibility before the Party and the people for the work.

Nâng cao tính lý luận, trình độ khoa học, trình độ thẩm mỹ, hiểu biết thực tế sáng tác và thực tế cuộc sống sâu sắc hơn nữa trong công tác phê bình văn học nghệ thuật. Các nhà nghiên cứu, phê bình cần lắng nghe và coi trọng dư luận của quần chúng rộng rãi. Phê bình phải khách quan, trong sáng, nghiêm túc và có tính chiến đấu cao, khắc phục thói nể nang hoặc thô bạo, lối phê bình một chiều, hời hợt, hình thức, sách vở.

Elevate the theoretical character and the scientific and aesthetic level, understanding of creative and living realities more profoundly in the criticism of literature and the arts. Researchers and critics must listen carefully to and respect the opinion of the broader public. Criticism must be objective, clear and serious and have a highly combative character, overcome lazy habits of indulgence or crudity or one-sided, superficial, formalist, or bookish ways of criticism.

…

Kiên quyết đấu tranh chống những tàn dư văn hóa phong kiến, thực dân, tư sản. Ngăn chặn khuynh hướng thương mại trong hoạt động văn hóa văn nghệ, đấu tranh với các loại văn nghệ dâm ô, khích động tội ác. Làm thất bại âm mưu và hoạt động của các thế lực thù địch và phản động hòng biến văn hóa, văn nghệ thành phương tiện gieo rắc tâm lý bi quan và lối sống sa đọa. Bài trừ mê tín dị đoan, hủ tục.

Firmly fight against feudal, colonial or bourgeois vestiges. Block the commercial tendency in culture and the arts, fight against all kinds of arts that are obscene or incite criminality. Foil the schemes and activities of enemy and reactionary forces intending to change culture and the arts into a means of spreading pessimism and a licentious way of life. Eliminate superstition and backward customs.

Phát triển quan hệ quốc tế về văn hóa nhằm tăng cường hiểu biết và làm phong phú lẫn nhau giữa các nền văn hóa, tạo điều kiện cho văn hóa, văn nghệ nước ta có điều kiện phát triển thuận lợi hơn. Hợp tác toàn diện về văn hóa, văn nghệ với Liên Xô, Campuchia và các nước xã hội chủ nghĩa anh em khác, mở rộng sự giao lưu văn hóa mật thiết với Ấn Độ và các nước khu vực Đông Nam Á, mở rộng sự giao lưu văn hóa với các nước đang phát triển và các nước phương Tây, làm cho nhân dân ta được tiếp xúc với nhiều nền văn hóa trên thế giới. Đẩy mạnh các hoạt động văn hóa của Việt Nam trong cộng đồng người Việt ở nước ngoài, thông qua các mối quan hệ nhà nước, các tổ chức văn hóa, văn nghệ nước ta cần quan tâm hơn nữa đến sinh hoạt quốc tế, tham gia tích cực hơn vào cuộc đấu tranh bảo vệ hòa bình vì quyền lợi của dân tộc, của nhân dân lao động và cuộc sống của loài người.

Develop international cultural relationships aiming to reciprocally increase the understanding and enrichment of cultures, create conditions for the culture and arts of our country to have to develop more favorably. Collaborate comprehensively with the Soviet Union, Campuchia and our brother and sister socialist countries, open up close cultural exchanges with India and the countries of Southeast Asia, open up cultural exchanges with developing countries and Western countries, enable our people to come into contact with many of the world’s cultures. Push for Vietnamese cultural activities overseas, ratify relationships of governmental, cultural and artistic organizations of our country that should pay attention to international activity, participate positively in the fight to protect peace for the benefit of the people, for laboring peoples and mankind’s way of life.


IV.

…

Cải tiến phương thức lãnh đạo, quản lý văn hóa, văn nghệ phải quán triệt quan điểm của Đảng đối với trí thức xã hội chủ nghĩa và phù hợp với tính đặc thù của văn hóa, văn nghệ. "Đối với trí thức, điều quan trọng nhất là đảm bảo quyền tự do sáng tạo, đánh giá đúng năng lực và tạo điều kiện cho năng lực được sử dụng đúng và phát triển. Phá bỏ những quan niệm hẹp hòi, không thấy tầng lớp trí thức ngày nay là những người lao động xã hội chủ nghĩa, được Đảng giáo dục và lãnh đạo, ngày càng gắn bó chặt chẽ với công nhân, nông dân" (Báo cáo chính trị tại Đại hội lần thứ VI của Đảng).

Improve procedures for leadership and management that thoroughly understand the Party’s viewpoint towards socialist intellectuals and to correspond to the uniqueness of culture and the arts. “For intellectuals, the most important thing is to guarantee creative freedom, to correctly appraise aptitude and create the conditions so that aptitude is correctly utilized and developed. Destroy narrow-mindedness, those who don’t see that intellectuals today are socialist laborers who are educated and led by the Party, who are ever more tightly connected with the workers and peasants” (Political announcement of the Party’s Sixth Congress).

Nguồn: Hồi kí của Trần Độ (1955-1996), tập II, chương 3
http://www.talawas.org/talaDB/showFile.php?res=3307&rb=0102

“Nghị quyết của Bộ chính trị về văn học, nghệ thuật và văn hóa,” Tuần báo Văn nghệ, số 51-52, ngày 19.12.1987.