(Điện của chị Phan Thị Quyên gửi chị Mo-ri-xơn)
(A telegram from Phan Thị Quyên to Mrs. Morrison)
Thông tân xã Giải phóng vừa truyền đi bức điện sau đây của chị Phan Thị Quyên, vợ anh hùng liệt sĩ Nguyễn Văn Trỗi gửi chị An Mo-ri-xơn, vợ anh No-man Mo-ri-xơn:
The Liberation News Service has just send a telegram message from Phan Thị Quyên, wife of the heroic martyr Nguyễn Văn Trỗi, to Ann Morrison, the wife of Norman Morrison:
"Tôi vô cùng xúc động và kính phục được tin anh Mo-ri-xơn đã anh dũng tự thiêu để phản đối cuộc chiến tranh xâm lược của chính phú ̉ Mỹ ở Việt-Nam. Tôi xin kính cẩn nghiêng mình trước anh linh của anh và xin bày tỏ lòng thương yêu sâu sắc đối với chị.
I am boundlessly moved and feel great admiration at the news that brother Morrison heroically immolated himself to oppose the American government's war of aggression in Vietnam. I respectfully bow before his transcendence and express my profound love towards you.
Hiến dâng cả cuộc đời mình cho chính nghĩa, anh Mo-ri-xơn để lại trong tim nhân dân chúng tôi một hình ảnh vô cùng cao quý và đẹp đẻ.
In offering his life up to a righteous cause, brother Morrison has left an immeasurably noble and beautiful image in our people's hearts.
Cũng như tôi, chị mất đi người thân yêu nhất trong đời mình, các con thơ chị mất đi người cha yêu quý, nước Mỹ mất đi một công dân ưu tú, nhưng chúng ta vinh dự có người chồng xả thân vi đại nghĩa, con chị hãnh diện có người cha anh hùng mà nhân loại đời đời ca ngợi.
Just like me, you have lost the dearest person in your life, your young children have lost a beloved father, America has lost an outstanding citizen, but we have the honor of having husbands who sacrificed their lives for great causes, your children can be proud of having a heroic father that humanity will praise forever.
Chị Mo-ri-xơn thân yêu,
Dear sister Morrison,
Lời tuyên bố cao thượng của chị về sự hy sinh đẹp đẽ của anh Mo-ri-xơn là lời của người phụ nữ Mỹ chân chính vô cùng xứng đáng với hành động anh hùng của chồng mình.
Your magnanimous statement about brother Morrison's beautiful sacrifice are the words of a true American woman and boundlessly fitting with the heroic actions of your husband.
Ngọn lửa tự thiêu của anh là ngọn lửa đốt chảy bạo tàn, ngọn lửa sáng ngời chính nghĩa, ngọn lửa động viên nhân dân Mỹ vùng lên đông đảo quyết liệt hơn nữa, chặn đứng cuộc chiến tranh xâm lược bẩn thỉu của chính phủ Mỹ ở Việt-Nam.
His flame of self immolation is a flame that burns up brutality, a flame that illuminates righteous causes, a flame that encourages the American people to rise up in masses more resolutely, to bring the American government's dirty war of aggression to a stop.
Chị Mo-ri-xơn,
Sister Morrison,
Anh Mo-ri-xơn của chị và anh Trỗi của tôi đã hy sinh tất cả cho lý tưởng cao quý của minh. Chúng ta nguyện sẽ xứng đáng với hai anh, sống và chiến đấu như hai anh, cùng với nhân dân chúng ta kiên quyết hoàn thành sự nghiệp của hai anh, chấm dứt cảnh vợ góa con côi, đem lại hòa bình thật sự cho nhân dân hai nước chúng ta.
Your Morrison and my Trỗi have sacrificed have sacrificed everything for their noble ideals. We swear to be worthy of the two of them, to live and struggle like the two of them, along with our people to resolutely fulfill their calling, bring to an end this situation of widows and orphans, bring a true peace to the people of our two countries.
Siết chặt chị vào lòng và gửi đến các cháu những cái hôn vô cùng âu yếm."
Holding you close to my heart and sending your little ones a boundlessly loving kiss."
nguồn: Quân dội nhân dân 5 tháng 11 1965, 4
Susan Sontag viết trong
Nhật kỳ Hà Nội (Trip To Hanoi) hôm 6 tháng 5 năm 1968:
I long for the three-dimensional, textured, "adult" world in which I live in America ... in this two-dimensional world of the ethical fairy tale where I am paying a visit, and in which I do believe. (tr. 215) - [Tôi ước mong đến thế giới hình ba chiều, tinh vi, "thuộc người lớn" như
tôi được sống trong ở Mỹ... ở trong thế giới hình hai chiều của chuyện thần kỳ
mà tôi đang thăm, mà tôi cũng thấy được tin cậy.]
Ngày 9 tháng 5 bà viết về Morrison:
The Vietnamese people believe that the life of a people, its very will, is nourished and sustained by heroes. And Norman Morrison really is a hero, in a precise sense. ... [what matters to the Vietnamese] is the moral success of his deed, its completeness as an act of self-transcendence... (p. 236) - Dân Việt tin rằng đời sống của một dân tộc, ý chí thực sự của chúng, được nuôi dưỡng và duy trì bởi các vị anh hùng. Và Norman Morrison thực sự là một vị anh hùng, theo ý nghía chính xác. ... [Đối với người Việt điều quan trọng là] sự thành công về đạo đức của việc ông, tính chất trọn vẹn của một hành động có tính tự vượt quá...
Norman Morrison không tự coi mình là anh hùng - ông chỉ chống chiến
tranh, không ủng hộ chiến tranh nào cả. Nguyễn Văn Trỗi và Phan Thị
Quyên ủng hộ chiến tranh nếu kết quả của cuộc chiến tranh sẽ thực hiện
mục đích quốc gia và mục đích chính trị của mình.
Có lẽ điều khó chịu nhất của đời sống tự do và dân chủ là chính mình và đồng bào mình là những người bỏ phiếu, bầu cử cho một chính phủ làm những hành động mà mình thấy sai, thấy trái đạo đức, và thấy ác liệt nữa. Nhưng vì chính phủ này cầm quyền theo sự ưng thuận chung thì mình rất dễ cảm thấy ngã lòng, vô lực trước các hành động của chính quyền mình. Norman Morrison phải tự hỏi - có việc nào mà tôi làm được để làm cho xã hội mình không giết những người vô tội ở một xứ xa lạ?
Morrison tự tử theo cách phải gọi là phô trương - ông muốn được sự chú ý của đồng bào ông, nhất là Bộ trưởng Bộ Quốc Phòng Robert MacNamara (Morrison giống Nguyễn Văn Trỗi về việc muốn làm MacNamara chú ý). Tôi đồng ý rằng Morrison tự hy sinh vì một lý tưởng cao cả. Nhưng cuối cùng, ông chết không ảnh hưởng gì đến sự tiến hành của cuộc chiến ấy. Và các con của Morrison chỉ bị mồ côi cha - vì một lý tưởng cao cả.
Theo Norbert Elias:
People talk with great warmth of the freedom and independence of the
individual, and with equal warmth of the freedom and independence of their own nation. The first ideal arouses the expectation that the
individual member of a nation-state, despite his community and interdependence with
others, can reach his decisions in an entirely self-sufficient way,
without regard to others; the second arouses the expectation--fulfilled
particularly in war but often enough in peacetime, too--that the
individual should and must subordinate everything belonging to him, even
his life, to the survival of the "social whole." [Người ta hay nói một cách nhiệt tình về tự do và độc lập của từng cá nhân, và họ cũng nhiệt tình về tự do và độc lập của đất nước họ. Lý tưởng thứ nhất này gợi ra điều mong ước rằng một cá nhân của một quốc gia, bất chấp quan hệ công đồng và liên thuộc vào nhau, có thể tự quyết định cho mình một cách hoàn toàn tư lập, không lưu ý đến các kẻ khác; lý tưởng thứ hai gợi ra điều mong ước--được thực hiện thời chiến cũng như nhiều lần thời hoà bình--rằng mỗi cá nhân phải và nên hạ tầm quan trọng của mỗi điều thuộc về mình, kể cả cuộc đời của mình, để "toàn thể xã hội" được tồn tại. -
The Civilizing Process: State Formation and Civilization [Quá trình văn minh hóa: Viêc thành lập quốc gia và văn minh], Edmund Jephcott dịch sang tiếng Anh (Basil Blackwell, 1982), tr. 245-6.
Morrison theo lý tưởng thứ nhất; Nguyễn Văn Trỗi và Phan Thị Quyên theo lý tưởng thứ hai. Morrison được đòi hòa bình trong một xã hội cho phép mình đòi hòa bình. Những người Việt Nam ở Bắc Việt Nam theo lý tưởng thứ nhất như Morrison sẽ bị phê phán, hay bị tù - một thí dụ là nhóm "
Mặt trận hòa bình dân chủ chống chiến tranh."
Bài đăng
